Różyczka – przyczyny, objawy leczenie różyczki u dzieci i u dorosłych

Czym jest różyczka? 

Różyczka to choroba zakaźna wywoływana przez wirusa RNA, który przenosi się w dwojaki sposób. Pierwszy z nich to droga kropelkowa bezpośrednio lub podczas bliskich kontaktów z zakażoną osobą, drugi to droga łożyskowa, od matki do płodu. Różyczka należy do grupy chorób wieku dziecięcego, sposoby unikania różyczki to szczepienia ochronne zgodnie z kalendarzem szczepień, w 13. – 14. miesiącu życia i w 10. roku życia. W szczepionce wykorzystuje się wirusy atenuowane (czyli wirusy żywe, ale pozbawione swojego chorobotwórczego działania). Po wprowadzeniu w Polsce w 1987 r. obowiązkowego szczepienia na różyczkę u dziewczynek w 13. roku życia, doszło do zmniejszenia liczby stwierdzanych przypadków różyczki wrodzonej. Dodatnie przeciwciała IgG w różyczce wraz z ujemnymi przeciwciałami IgM świadczą o odporności na daną chorobę. 

Różyczka – przyczyny 

Zapewne wiele osób zadaje sobie pytanie czy różyczka jest zaraźliwa. Tak, chora osoba staje się zakaźna około 7–10 dni przed wystąpieniem objawów, w tym wysypki, do około 7–15 dni po jej ustąpieniu. Z kolei niemowlęta zakażone w trakcie ciąży są zakaźne jeszcze przez wiele miesięcy po porodzie. Wirusem wywołującym różyczkę zarówno u dzieci, jak i u dorosłych jest wirus różyczki – Rubella virus, z rodziny Togaviridae, zawierający jedną cząstkę jednoniciowego RNA. 

Różyczka – objawy 

Wiele zachorowań przebiega w łagodny sposób. Okres wylęgania różyczki trwa około 14–21 dni, a początek choroby w różyczce poprzedza tzw. okres prodromalny, któremu towarzyszy gorączka, osłabienie i powiększenie węzłów chłonnych. Objawy te zwykle występują w różyczce u dorosłych.

Istotne jest zaznaczenie faktu czy różyczka swędzi. Z reguły nie, natomiast u niektórych pacjentów zdarza się wystąpienie świądu skóry. To, ile trwa różyczka jest osobniczo zmienne, jednak najczęściej objawy utrzymują się około 3–5 dni. Wysypka znika, nie pozostawiając śladów na skórze. 

Rozpoznanie różyczki 

Różyczkę należy podejrzewać u pacjenta zgłaszającego się z bólem i powiększeniem węzłów chłonnych oraz charakterystyczną wysypką. Lekarz po dokładnym badaniu fizykalnym oceni czy prezentowane objawy choroby wyglądają jak różyczka. Diagnostyka różnicowa obejmuje między innymi odrę, szkarlatynę, kiłę drugorzędową, wysypki polekowe i rumień zakaźny. 

Różyczka nie wystąpi u niemowlaka do 6 miesiąca życia, których matki chorowały na różyczkę lub były szczepione, dlatego nie da się określić objawów, jakie towarzyszą różyczce u niemowląt. 

Różyczka u dzieci a różyczka u dorosłych

Objawy różyczki u dzieci nieco różnią się od tych, występujących u osób dorosłych. Różyczka u dziecka przechodzi zazwyczaj bez objawów ogólnych w postaci osłabienia i bólów stawów. Jeśli te objawy wystąpią – są zazwyczaj słabo wyrażone. Różyczka u chłopców ma taki sam przebieg, jak u dziewczynek. 

Różyczka – leczenie 

Przebieg choroby jest zwykle łagodny, więc na pytanie, jak leczyć różyczkę należy odpowiedzieć, że najczęściej nie wymaga ona leczenia – leczenie różyczki u dzieci i u dorosłych jest jedynie objawowe. W różyczce jako leczenie objawowe często stosowane są leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe, należy także pamiętać o odpowiednim nawodnieniu organizmu. 

Różyczka w ciąży 

Ogromnie istotne jest, by każda kobieta przed zajściem w ciążę, jeśli wcześniej nie przechorowała różyczki, została przeciwko niej zaszczepiona – nie powinna wówczas zachodzić w ciążę do 28 dni po szczepieniu.

Obraz kliniczny wewnątrzmacicznej infekcji płodu może obejmować zarówno poronienie, bezobjawowe zakażenie, fetopatię, embriopatię różyczkową, jak i obumarcie wewnątrzmaciczne. U żywo urodzonych noworodków może wystąpić tzw. triada Gregga.  
Do triady Gregga, charakterystycznej dla zespołu różyczki wrodzonej należą: 

• wady narządu wzroku, takie jak: zaćma, jaskra, zapalenie siatkówki i naczyniówki (tzw. retinopatia typu ,,sól i pieprz”), małoocze, zez, 
• zaburzenia słuchu lub głuchota, 
• wady serca i dużych naczyń krwionośnych, między innymi: przetrwały przewód tętniczy, ubytek przegrody międzyprzedsionkowej, ubytek przegrody międzykomorowej, zwężenie tętnicy płucnej,

Dodatkowo, mogą wystąpić: 

• zaburzenia neurologiczne – przewlekłe zapalenie opon mózgowych, mikrocefalia, zapalenia naczyń mózgowych, zwiększone ryzyko zachorowania na schizofrenię i autyzm,
• wady narządów płciowych, 
• patologie kostne, prowadzące np. do deformacji kończyn czy uszkodzenia zębów mlecznych,
• wysypka skórna, 
• schorzenia wątroby, płuc, nerek. 

Do diagnostyki różyczki w ciąży stosowane są głównie metody serologiczne, takie jak metoda zahamowania hemaglutynacji oraz badanie odczynu zobojętniania i wiązania dopełniacza. Z kolei użycie metody PCR i hybrydyzacji in situ pozwala wykryć materiał genetyczny wirusa. 

Różyczka – powikłania 

Powikłania różyczki u dorosłych należą do rzadkości. To między innymi zapalenie stawów, zapalenie spojówek, małopłytkowość i zapalenie mózgu. Zapalenie stawów dotyczy najczęściej stawów dłoni i kolanowych, są one obrzęknięte i bolesne. Objawy te pojawiają się najczęściej w czasie trwania wysypki i ustępują maksymalnie do kilku tygodni. 

Bardzo rzadko, bo u około 1:3000 pacjentów występuje przemijająca skaza małopłytkowa. Równie rzadkie jest zapalenie mózgu, charakteryzujące się bólami głowy, występowaniem nudności i wymiotów, drgawek czy sztywności karku.