Efekt Mozarta - podobizna kompozytora
Ewelina Sochacka

Efekt Mozarta – na czym polega?

Słuchanie muzyki poprawia nastrój, łagodzi skutki stresu, relaksuje (w zależności od tempa muzyka może pobudzać do działania lub wyciszać). Udowodniono też, że wspiera układ krążenia oraz układ nerwowy. Co ciekawe, w odbiór i przetwarzanie muzyki zaangażowanych jest wiele obszarów mózgu. Ale czy muzyka może zmniejszać częstotliwość napadów u chorych na padaczkę lub zwiększać inteligencję? Sprawdzamy.

Słuchanie muzyki a fizjologia – co się dzieje w organizmie w trakcie słuchania muzyki?

Słuchanie muzyki jest złożonym procesem, w trakcie którego w naszym organizmie dochodzi do licznych zmian: emocjonalnych, psychicznych, ale także fizycznych. Badania sugerują, że relaksująca muzyka może obniżać ciśnienie krwi i puls, co jest szczególnie korzystne dla pacjentów zmagających się z nadciśnieniem oraz innymi chorobami układu krążenia. Naukowcy dostrzegli również, że wolniejsze tempo przekłada się na mniejszą szybkość oddychania. Z kolei szybki rytm może zwiększać tętno oraz poziom energii i pobudzenia. Ponadto słuchanie muzyki sprawia, że uwalniane są hormony szczęścia, czyli m.in. endorfiny, które pozytywnie wpływają na nastrój oraz ogólne samopoczucie.

Udowodniono też, że uspokajająca muzyka może poprawiać odporność. Redukuje bowiem poziom kortyzolu, a to z kolei przyczynia się do zmniejszenia stanu zapalnego. Badacze zbadali także wpływ słuchania muzyki na liczbę komórek NK (ang. natural killers), które są rodzajem limfocytów stanowiących ważny element układu immunologicznego. Okazało się, że u osób, które słuchają bądź tworzą utwory muzyczne, jest ich więcej.

Czym jest i jak działa na człowieka muzykoterapia? Dowiedz się na DOZ.pl

Jak słuchanie muzyki wpływa na nasz mózg?

Słuchanie muzyki to aktywność, która stymuluje wiele obszarów mózgu, a jej przetwarzanie jest skomplikowane (angażowany jest słuch, ale także mózgowe mechanizmy kontroli ruchowej, wzrok, emocje). Aktywowane są procesy, takie jak percepcja, działanie, pamięć, emocje czy uczenie się. Co ciekawe, w ludzkim mózgu nie ma jednego „centrum muzycznego”, takie obszary znajdują się w różnych rejonach tego narządu.

Co dokładnie dzieje się w mózgu podczas słuchania rozmaitych dźwięków? Następuje aktywacja obszarów słuchowych odpowiedzialnych za przetwarzanie dźwięków – znajdują się one w płacie skroniowym. Jest to przede wszystkim kora słuchowa, która rejestruje i rozpoznaje różne dźwięki, ale również:

  • analizuje sekwencje dźwięków, rozpoznając ich struktury – pozwala nam to na odczuwanie muzycznej harmonii,
  • jest zaangażowana w percepcję rytmu, co pozwala nam rozróżniać tempo,
  • pomaga określić źródło dźwięku i jego położenie przestrzenne,
  • jest zaangażowana w interakcję z obszarami mózgu, które przetwarzają bodźce związane ze zmysłami takimi jak wzrok i dotyk – dzięki temu możemy doświadczać muzyki w pełni, łącząc różne bodźce sensoryczne,
  • jest połączona z obszarami limbicznymi mózgu, co pozwala nam na emocjonalne reagowanie na muzykę.

Słuchanie muzyki wyzwala uwalnianie neuroprzekaźników takich jak dopamina (aktywuje dopaminergiczny układ nagrody). To dlatego czynność ta może sprawiać nam przyjemność i dawać satysfakcję. Warto wspomnieć, że dopamina odpowiada także m.in. za kontrolę pracy mięśni oraz koordynację ruchową. Naukowcy odkryli, że u osób posiadających tzw. słuch muzyczny wysłuchanie koncertu zmienia aktywność kilkudziesięciu genów, w tym tych zaangażowanych w wydzielanie wspomnianego neuroprzekaźnika. Oznacza to, że muzyka może obniżać ryzyko chorób neurodegeneracyjnych jak choroba Parkinsona, w przebiegu której dochodzi do niedoboru dopaminy.

Sprawdź witaminy i minerały na DOZ.pl

Powiązane produkty

Jak jeszcze można poprawić pracę mózgu?

  • Zbilansowana dieta – spożywaj różnorodne, odżywcze posiłki, bogate w owoce, warzywa, orzechy, nasiona, pełnoziarniste produkty zbożowe, zdrowe tłuszcze oraz źródła białka. Unikaj nadmiaru cukrów prostych i przetworzonych produktów spożywczych.
  • Regularna aktywność fizyczna – ćwiczenia fizyczne mogą poprawić przepływ krwi do mózgu i wspomagać zdrowie układu nerwowego.
  • Sen – dbaj o regularny wypoczynek, ponieważ jest on kluczowy dla procesów regeneracyjnych mózgu i konsolidacji pamięci.
  • Stymulacja umysłowa – wykorzystuj różnorodne aktywności intelektualne, takie jak czytanie, nauka nowych umiejętności (nowe hobby), rozwiązywanie łamigłówek czy uczenie się języków obcych.
  • Unikaj palenia papierosów oraz ogranicz spożycie alkoholu.
  • Unikaj stresu – postaraj się stosować techniki relaksacyjne takie jak medytacja czy joga.

Czym jest efekt Mozarta?

W ciągu ostatnich pięćdziesięciu lat pojawiło się wiele badań na temat wpływu muzyki Wolfganga Amadeusza Mozarta na zdrowie i psychikę człowieka. Doniesienia o rzekomym łagodzeniu objawów padaczki na skutek słuchania Sonaty KV448 Mozarta wzbudziły duże zainteresowanie. Podobnie jak twierdzenie, że słuchanie jego utworów (oraz innych kompozytorów epoki barokowej i klasycznej) zwiększa inteligencję dorosłych, dzieci, a nawet płodów w łonie matki – początków tej teorii można doszukiwać się w obserwacji tymczasowego wzrostu wyników testów z rozumowania przestrzennego po wysłuchaniu Sonaty D-dur KV448 przez uczniów. Temu zjawisku nadano nazwę „efektu Mozarta”.

Niedawno efekt Mozarta wzięli pod lupę naukowcy z Uniwersytetu Wiedeńskiego. Ta nowa metaanaliza, oparta na zbiorze informacji ze wszystkich przeprowadzonych dotychczas badań na ten temat, wykazała, że nie ma wiarygodnych dowodów na to, iż słuchanie muzyki Mozarta ma korzystny wpływ na pacjentów z napadami padaczkowymi. Naukowcy odkryli, że wcześniejsze prace miały małe próby i stosowano w nich nieodpowiednie praktyki badawcze.

A co ze wzrostem inteligencji na skutek słuchania Mozarta? W 1993 roku w czasopiśmie „Nature” ukazał się artykuł autorstwa Frances Rauscher, w którym badaczka opisuje, że po 10 minutach słuchania Mozarta przez badanych ich umiejętności rozumowania przestrzennego znacznie się poprawiły. Wyniki te okazały się kontrowersyjne. Niektórzy naukowcy powtarzający taką próbę nie uzyskali żadnej poprawy u uczestników testów. Warto też zaznaczyć, że nawet gdy inteligencja przestrzenna poprawiała się, stan ten trwał krótko, bo zaledwie od 10 do 15 minut. Podsumowując, choć słuchanie muzyki, w tym kompozycji Mozarta, może być korzystne dla funkcji poznawczych i ogólnego samopoczucia, to efekt Mozarta nie jest obecnie uznawany za jednoznaczny i niepodważalny.

  1. S. Oberleiter i in., Unfounded authority, underpowered studies, and non-transparent reporting perpetuate the Mozart effect myth: a multiverse meta-analysis, „Scientific Reports” 2023, t. 13.
  2. J. S. Jenkins, The Mozart effect, „Journal of the Royal Society of Medicine” 2001, nr 94 (4).
  3. V. Verrusio i in., The Mozart Effect: A quantitative EEG study, „Consciousness and Cognition” 2015, t. 35.
  4. L. Perlovsky i in., Mozart effect, cognitive dissonance, and the pleasure of music, „Behavioural Brain Research” 2013, t. 244.
  5. A. Kruczyńska i in., Muzyka i jej oddziaływanie na organizm człowieka, „Nowa Audiofonologia” 2013, nr 2(3).
  6. U. Skupio, Muzyka a mózg, „Wszechświat” 2013, t. 114, nr 10/12.
  7. Słuchanie muzyki może działać ochronnie na mózg, [online] https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C404302%2Csluchanie-muzyki-moze-dzialac-ochronnie-na-mozg.html [dostęp:] 15.09.2023.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Probiotyki i kiszonki lekiem na halitozę

    Najnowsze badania nad problemem halitozy pokazują, że stosowanie probiotyków w formie bakterii Gram-dodatnich może pomóc w walce z tą przykrą przypadłością. Czy drobnoustroje probiotyczne rozwiązują problem raz na zawsze?

  • Jak rozpoznać zbliżający się zawał serca? Znaki ostrzegawcze, nietypowe objawy

    Choć najczęstszym objawem zawału jest ból w klatce piersiowej, nie jest to jedyny symptom, jaki może towarzyszyć atakowi serca. Mogą pojawić się także bóle ramienia, szczęki, pleców, brzucha, uczucie lęku, zmęczenie czy zlewne poty. Poznaj wszystkie nietypowe objawy zawału mięśnia sercowego i sprawdź, jak udzielić pierwszej pomocy w przypadku ich wystąpienia.

  • GIF wycofuje z obrotu antybiotyk na zapalenie płuc

    Główny Inspektorat Farmaceutyczny wycofał z obrotu lek o nazwie Linezolid Polpharma. Jest to antybiotyk stosowany głównie w leczeniu szpitalnych i pozaszpitalnych zapaleń płuc oraz zakażeń skóry wywołanych przez wrażliwe bakterie Gram-dodatnie. Dlaczego GIF podjął taką decyzję?

  • Poufne dane medyczne tysięcy Polaków wyciekły do sieci z ALAB

    Ponad 50 tysięcy wyników badań medycznych Polaków trafiło do Internetu. Poufne informacje pochodzą z serwerów jednej z największych polskich sieci diagnostycznych – ALAB laboratoria.

  • Epidemia samotności trawi pokolenie Z – zaskakujące wyniki badań

    Blisko co trzeci przedstawiciel pokolenia Z (osoby urodzone po 1995 roku, a więc grupa wiekowa pomiędzy 13 a 28 rokiem życia) regularnie doświadcza samotności. Najczęściej uczucie samotności deklarują kobiety (34,5%; mężczyźni 24,4%) oraz – co może być dość zaskakujące – osoby mieszkające w dużych aglomeracjach miejskich (39,5%).

  • Dlaczego fentanyl uzależnia tak szybko? Po co łączy się go z lekiem dla zwierząt?

    O fentanylu nie mówi się już tylko jako o problemie, ale jak o pladze, która zbiera śmiertelne żniwo wśród ludzi, szczególnie w Stanach Zjednoczonych. Od pewnego czasu osoby z problemem uzależnienia od narkotyków łączą go z innymi silnymi lekami, w tym z preparatem stosowanym wśród zwierząt – ksylazyną – co tylko pogłębiło kryzys narkotyczny na ulicach wielu miast. Problem staje się coraz większy także w Europie i Ameryce Południowej. Jak i dlaczego substancja o takich wskazaniach trafiła na ulice wielkich aglomeracji? Czym jest plaga „zombie” i czy problem ten można rozwiązać?

  • Rekord zakażeń HIV w Polsce. Tak źle jeszcze nie było

    Jak pokazują statystyki, w 2022 roku oraz od stycznia do listopada 2023 roku odnotowano znaczący, dwukrotny wzrost zakażeń wirusem HIV w Polsce. Jest to niepokojące, ponieważ w ostatnich latach na świecie obserwuje się znaczny spadek liczby nowych infekcji. Czy mamy się czego obawiać? Jak się chronić przed zakażeniem HIV?

  • Wzrost zachorowań na COVID-19 – szpitale wprowadzają ograniczenia i maseczki

    Choć oficjalne dane tego nie pokazują (aktualnie nie ma obowiązku wykonywania testów), eksperci i lekarze alarmują, że w Polsce mamy obecnie do czynienia ze znaczącym wzrostem zakażeń koronawirusem. Zjawisko to widoczne jest zwłaszcza w szpitalach, dlatego dyrektorzy wielu placówek wprowadzają ograniczenia dotyczące odwiedzin czy nakaz noszenia maseczek ochronnych.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij