Beta-bloker
Alicja Świątek

Czym są beta-blokery i kiedy należy je stosować? Leki nowej generacji

Efektem działania beta-blokerów jest m.in. zwolnienie akcji serca i jego kurczliwości, zmniejszenie zapotrzebowania mięśnia sercowego na tlen czy zmniejszenie ilości krwi, jaką podczas skurczu wyrzucają komory serca. W Polsce najczęściej rekomendowane przez lekarzy beta-blokery to: bisoprolol, metoprolol, nebiwolol. Beta-blokery są dopuszczone do leczenia nadciśnienia u kobiet w okresie ciąży, ponieważ uważane są za grupę leków stosunkowo bezpiecznych dla płodu.

B-Blokery (leki  beta-adrenolityczne) są grupą leków powszechnie stosowaną w kardiologii. Leki te są antagonistami receptorów adrenergicznych znajdujących na powierzchni komórek naczyń krwionośnych, oskrzeli (beta2), serca (głównie beta-1) oraz aparacie przykłebuszkowym nerek. Leki beta-adrenolityczne posiadają  dowiedzione działanie zmniejszające incydenty sercowo-naczyniowe, powstałe w wyniku rozwoju nadciśnienia tętniczego.

Co to są beta-blokery?

Leki beta-adrenolityczne, nazywane powszechnie beta-adrenolitykami lub beta-blokerami stanowią grupę leków hamujących aktywność układu współczulnego. Ich działanie polega na blokowaniu receptorów adrenergicznych beta1 i beta2 lub selektywnie beta1. Antagonizm receptorów beta-adrenergicznych następuje poprzez łączenie się leku – beta-blokera z receptorami beta znajdującymi się na powierzchni komórek naczyń krwionośnych (receptory ß2 ) i serca ( receptory ß1).  Efektem działania leków beta-adrenolitycznych jest:

  • zwolnienie akcji serca i jego kurczliwości,
  • zmniejszenie zapotrzebowania mięśnia sercowego na tlen,
  • zmniejszenie ilości krwi, jaką podczas skurczu wyrzucają komory serca (zmniejszenie objętości wyrzutowej i pojemności minutowej serca),
  • rozkurcz naczyń krwionośnych,
  • zmniejszenie wydzielania reniny (enzym, hormon, którego działanie skutkuje podniesieniem ciśnienia krwi).

W wyniku tych działań beta-blokery powodują obniżenie ciśnienia krwi. Wśród beta-blokerów można wyszczególnić trzy generacje oraz kilka grup w każdej z generacji. Poszczególne generacje beta-adrenolityków są zróżnicowane pod względem kardioselektywności, farmakokinetyki oraz efektu wazodylatacyjnego. W Polsce najczęściej rekomendowane przez lekarzy beta-blokery to: bisoprolol, metoprolol, nebiwolol.

Kiedy stosuje się beta-blokery?

Beta-blokery są grupą leków wydawanych jedynie z przepisu lekarza. Ich przyjmowanie wskazane jest w leczeniu następujących schorzeń:

  • nadciśnienie tętnicze,
  • choroba wieńcowa (choroby niedokrwiennej serca), zwłaszcza po przebytym zawale mięśnia sercowego,
  • niewydolność serca,
  • zaburzenia rytmu serca (ze względu na zdolność beta-blokerów do regulowania rytmu mięśnia sercowego oraz spowolnienia akcji serca),
  • kardiomiopatia przerostowej (choroba serca objawiająca się samoistnym przerostem lewej komory serca),
  • zespół wypadania płatka zastawki mirtalnej,
  • wrodzony zespoł długiego QT (LQTS),
  • wrodzony lub nabyty zespół związany z komorowymi zaburzeniami rytmu serca,
  • zespół Marfana (genetyczna choroba tkanki łącznej),
  • omdlenia odruchowe,

Ponadto leki beta-adrenolityczne są wskazane zwłaszcza , gdy nadciśnieniu tętniczemu towarzyszą inne choroby, takie jak:

  • jaskra (beta-blokery powodują obniżenie ciśnienia śródgałkowego),
  • migrena,
  • niektóre typy nerwic, związane z nadaktywnością układu współczulnego,
  • uzależnienie od napojów alkoholowych.
Beta-blokery są dopuszczone do leczenia nadciśnienia u kobiet w okresie ciąży, ponieważ uważane są za grupę leków stosunkowo bezpiecznych dla płodu. Ich działanie w tym przypadku przynosi znacznie więcej korzyści niż nieleczone i niekontrolowane nadciśnienie tętnicze u przyszłej mamy.

Polecane dla Ciebie

Beta blokery nowej generacji – czym różnią się od poprzedniej wersji leków?

Najnowsza III generacja beta-blokerów poza typowym dla tej grupy leków antagonizmem receptorów beta-adrenergicznych, wyróżnia się dodatkowym efektem wazodylatacyjnym. Do tej grupy leków zaliczamy: nebiwolol oraz karwedilol. 

W przypadku związku nebiwolol bezpośrednie działanie wazodylatacyjne następuje w wyniku aktywacji syntazy tlenku azotu (NO), co prowadzi do wzrostu stężenia tlenku azotu, a następnie rozszerzenia światła naczyń (wazodylatacji). Zastosowanie nebiwololu w populacji geriatrycznej (badanie SENIORS) przyniosło bardzo dobre rezultaty w leczeniu niewydolności serca. Ponadto nebiwolol dzięki wyjątkowej kardioselektywności (posiada 3-krotnie większe powinowactwo do receptorów beta1 niż bisoprolol) może być przyjmowany przez pacjentów z przewlekłą obturacyjną chorobą układu oddechowego (POChP).

Karwedilol jest niekardioselektywnym antagonistą receptorów beta-adrenergicznych. Dodatkowo blokuje receptory alfa1-adrenergiczne, co powoduje zmniejszenie oporu obwodowego. Karwedilol posiada potencjał stabilizacji błon komórkowych, aktywność antyoksydacyjną, antyproliferacyjną oraz zdolność do hamowania układu renina-angiotensyna-aldosteron. W badaniach z użyciem karwedilolu (badanie COPERNICUS) zaobserwowano wyraźną poprawę rokowania chorych na ciężką niewydolność serca. Dodatkowo lek wykazał znacznie większy profil bezpieczeństwa dla grupy pacjentów z chorobami układu sercowo-naczyniowego oraz cukrzycą.

Beta-blokery – przeciwwskazania

Bezwzględnymi przeciwwskazaniami do stosowania leków beta-adreneergicznych są:

  • nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą,
  • bradykardia (zbyt niska częstotliwość pracy serca, serce kurczy się wolniej niż 60 razy na minutę),
  • astma,
  • hipotonia (objawowe niedociśnienie tętnicze),
  • blok przedsionkowo-komorowy II i III stopnia (zaburzenia rytmu serca polegające na spowolnieniu przepływu impulsu elektrycznego stymulującego serce do pracy , pomiędzy komorami a przedsionkami),
  • ciężka niewyrównana niewydolność serca,
  • zespół chorego węzła zatokowego,
  • nieleczony guz chromochłonny,
  • kwasica metaboliczna.

Aktualnie ze względu na przypadki, w których korzyści z przyjmowania beta-blokeru przeważają nad ryzykiem jego stosowania, względnie przeciwwskazane jest ich stosowanie w: przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc, stanie przedcukrzycowym, cukrzycy, zespole metabolicznym, depresji, chorobie tętnic obwodowych (tętnice innych narządów niż mięsień sercowy), miażdżycy tętnic kończyn dolnych.

Sprawdź, jakie leki i suplementy na serce i układ krążenia znajdziesz na DOZ.pl

Skutki uboczne stosowania beta-blokerów

Leki beta-adrenolityczne zazwyczaj są dobrze tolerowane, jednak jak w każdej grupie leków istnieje ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Najczęściej występującymi skutkami ubocznymi po zastosowaniu beta-blokerów są:

  • wzmożenie objawów podmiotowych u chorych cierpiących na ciężką chorobę tętnic obwodowych (zwłaszcza po przyjęciu nieselektywnych beta-blokerów),
  • osłabienie,
  • omdlenia (wywoływane zbyt długą pauzą pomiędzy uderzeniami serca),
  • zawroty głowy,
  • zbyt niskie ciśnienie krwi,
  • zimne dłonie lub stopy, 
  • zamaskowanie ostrzegawczych symptomów hipoglikemii (drżenie, przyspieszenie akcji serca),
  • wywoływanie lub zaostrzenie napadów astmy,
  • wywołanie lub nasilenie skurczów oskrzeli,
  • obniżenie libido,
  • nasilenie czasowej impotencji,
  • wzmożenie oporu w drogach oddechowych,
  • u pacjentów z miażdżycą tętnic kończyn dolnych mogą nasilać objawy niedokrwienia kończyn.

Beta-blokery, jak inne leki przeciwnadciśnieniowe, mogą okazać się nieskuteczne lub prowadzić do zbyt silnego obniżenia ciśnienia tętniczego. Dlatego podczas przyjmowania leków beta-adrenolitycznych należy wykonywać regularne pomiary ciśnienia krwi. W sytuacji niebezpiecznie niskich lub wysokich wartości ciśnienia tętniczego należy pilnie skontaktować się z lekarzem.

Niekiedy leki z tej grupy mogą powodować bradykardię, czyli zbytnie spowolnienie akcji serca. Gdy mierzone na nadgarstku tętno jest poniżej 55. uderzeń na minutę należy pilnie zgłosić się do lekarza.

Czym zastąpić beta-blokery?

Nie należy samodzielnie podejmować decyzji o odstawieniu leków beta-adrenergicznych. W przypadku wystąpienia działań niepożądanych należy omówić je z lekarzem, który podejmie decyzje o dalszym leczeniu. Nagłe odstawienie beta-blokerów może prowadzić do gwałtownego spadku lub wzrostu ciśnienia tętniczego krwi lub zaburzenia pracy serca, omdleń, a nawet zawału, co może stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia.

Istnieją rośliny, które podobnie jak beta-blokery posiadają właściwości hipotensyjne (obniżające ciśnienie tętnicze) oraz korzystnie wpływające na serce. Czosnek wywiera ochronny wpływ na śródbłonek naczyń oraz wpływa pozytywnie na przepływ krwi. Kwiatostan i owoc głogu wywierają korzystne działanie na serce, normują rytm jego pracy, zmniejszenie oporów obwodowych, rozkurczenie naczyń wieńcowych oraz obwodowych. Antocyjany zawarte w owocach aronii powodują obniżenie ciśnienia tętniczego krwi oraz wspierają właściwe funkcjonowanie układu krążenia.

Należy pamiętać, że wprowadzenie jakichkolwiek dodatkowych substancji wpływających na układ krążenia należy skonsultować z lekarzem.

Z czym nie można łączyć beta blokerów?

Leki blokujące receptory beta-adrenergiczne mogą wchodzić w interakcje z innymi substancjami, powodując zmiany efektów farmakologicznych (zmiany działania leków) oraz farmakokinetycznych (zmiany stężenia leku lub jego metabolitów w ustroju w czasie).

Zazwyczaj przeciwwskazane jest jednoczesne stosowanie beta-blokerów z następującymi grupami leków:

  • leki przeciwarytmiczne klasy I (m.in.: lidokaina, fenytoina, chinidyna, propafenon) – istnieje ryzyko wydłużenia czasu przewodzenia przedsionkowo-komorowego i nasilenia ujemnego działania inotropowego (obniżenie siły skurczu mięśnia sercowego);
  • hydralazyna, cymetydyna – istnieje ryzyko zmniejszenia przepływu krwi w wątrobie, prowadzące do zwiększenia biodostępności metoprololu i propranololu;
  • żywice jonowymienne: kolestypol, cholestyramina – istnieje ryzyko zmniejszenia wchłaniania beta-adrenolityków z przewodu pokarmowego;
  • leki i substancje indukujące enzymy wątrobowe, takie jak fenobarbital, rifampicyna, etanol – istnieje ryzyko zmniejszenia stężenia w osoczu i skrócenia okresu połowicznej eliminacji lipofilnych beta-adrenolityków.
  • leki wpływające na układ przewodzący serca, takie jak werapamil czy diltiazem, czyli  antagoniści kanału wapniowego (zwłaszcza typu werapamil, mniejsze ryzyko w przypadku typu diltiazemu) – istnieje ryzyko  znacznego obniżenia ciśnienia tętniczego oraz wystąpienia bloku przedsionkowo-komorowego,  szczególnie po dożylnym podaniu werapamilu;
  • leki na nadciśnienie  działające ośrodkowo (m.in.: klonidyna, metyldopa, moksonidyna) – istnieje ryzyko  nasilenia niewydolności serca w wyniku zmniejszenia aktywności współczulnej (obniżenie tętna, zmniejszenie pojemności wyrzutowej serca, rozszerzenie naczyń krwionośnych). Gwałtowne odstawienie leków  na nadciśnienie  działających ośrodkowo, szczególnie przez przerwaniem przyjmowanie leków beta-adrenolitycznych może nasilać ryzyko wystąpienia nadciśnienia „z odbicia”.

Należy zachować szczególną ostrożność w przypadku przyjmowania:

  • leków z grupy antagonistów kanału wapniowego typu dihydropirydyny (felodypina i amlodypina),
  • leków przeciwarytmicznych klasy III (np. amiodaron),
  • leków beta-adrenolitycznych do stosowania miejscowego (np. w kroplach ocznych do leczenia jaskry),
  • leków parasympatykomimetycznych,
  • insuliny i doustnych leków przeciwcukrzycowych,
  • leków stosowanych do znieczulenia ogólnego,
  • glikozydów naparstnicy,
  • niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ),
  • beta-sympatykomimetyków (np. izoprenalina, dobutamina),
  • sympatykomimetyków, które pobudzają receptory zarówno beta-, jak i alfa-adrenergiczne (np. noradrenalina, adrenalina),
  • innych grup leków przeciwnadciśnieniowych.
  1. R. Małek, A. Kleinrok, Zastosowanie leków beta-adrenolitycznych w chorobach układu krążenia na podstawie aktualnych zaleceń Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego, „journals.viamedica.pl” [online], https://journals.viamedica.pl/choroby_serca_i_naczyn/article/view/18642,  [dostęp:] 19.12.2022.
  2. Farmakologia kliniczna. Znaczenie w praktyce medycznej, pod red. K. Orzechowskiej-Juzwenko, Wrocław 2006.
  3. A. Cieślar, Co powinieneś wiedzieć o beta-blokerach? [ulotka], „opieka.farm” [online], https://opieka.farm/ulotki/co-powinienes-wiedziec-o-beta-blokerach/, [dostęp:] 19.12.2022.
  4. J. Gąsowski, Z. Kasprzyk, Leki blokujące receptory beta-adrenergiczne (beta-blokery), „www.mp.pl” [online], https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/badania_leczenie/59548,leki-blokujace-receptory-beta-adrenergiczne-beta-blokery, [dostęp:] 19.12.2022.
  5. K.J. Filipiak , Beta-adrenolityki w praktyce klinicznej — przykładowe scenariusze stosowania, „journals.viamedica.pl” [online], https://journals.viamedica.pl/folia_cardiologica/article/viewFile/39174/27492, [dostęp:] 19.12.2022.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Czym są modulatory homocysteiny? Jak wpływa na zmęczenie i poziom hormonów?

    Homocysteina jest aminokwasem. Nieregulowany poziom tej cząsteczki sprzyja rozwojowi chorób układu krwionośnego u ludzi. Suplementy z modulatorami homocysteiny zawierają zazwyczaj witaminę B6, B12, kwas foliowy i betainę (trimetyloglicynę, TMG). Wyniki licznych badań naukowych wskazują, że regularne przyjmowanie przez minimum kilka tygodni modulatorów homocysteiny może przyczynić się do obniżenia nadmiernego poziomu homocysteiny we krwi.

  • Co to jest cholekalcyferol – czyli jak powstaje witamina D w kapsułkach?

    Cholekalcyferol jest formą witaminy D3, która jest niezbędna do utrzymania zdrowego układu kostnego i zdrowia skóry. Może być syntetyzowana przez skórę pod wpływem promieni UVB lub przyjmowana w formie suplementów diety. Ułatwia wchłanianie wapnia i fosforu, umożliwiając m.in. prawidłowy rozwój kości i zębów.

  • Czy warto brać antyoksydanty w tabletkach, kroplach lub kapsułkach?

    Antyoksydanty w postaci tabletek to suplementy diety zawierające związki, które mogą pomóc w ochronie komórek organizmu przed uszkodzeniami powodowanymi przez wolne rodniki. Niektóre przykłady przeciwutleniaczy, które można znaleźć w postaci tabletek, to witaminy C i E, beta-karoten i selen. Przyjmowanie suplementów antyoksydacyjnych nie jest jednak zasadne w każdej sytuacji. Zawsze zaleca się rozmowę z lekarzem przed przyjęciem jakichkolwiek suplementów diety.

  • Opatrunek podciśnieniowy – jak wygląda leczenie ran?

    Opatrunek podciśnieniowy to doskonały i nowoczesny środek do skutecznego leczenia niektórych przewlekłych trudno gojących się ran. W porównaniu do metod tradycyjnych wyraźnie skraca czas terapii i pozwala uzyskać lepsze efekty czynnościowe. Znacznie poprawia zatem zadowolenie pacjenta. Opatrunek wymaga zastosowania ujemnego ciśnienia, które uzyskuje się dzięki specjalnej pompie. W przypadku ran trudno gojących się warto rozważyć jego użycie. W jakich przypadkach korzystne będzie zastosowanie opatrunku podciśnieniowego?

  • Leki biologiczne – czym są? Czy są skuteczne w leczeniu AZS i łuszczycy?

    Leki biologiczne to skomplikowane leki produkowane na bazie substancji pochodzenia biologicznego, takich jak białka, hormony czy przeciwciała. Są one stosowane w leczeniu różnych chorób, w tym chorób autoimmunologicznych, nowotworowych czy zapalnych, ale ich produkcja jest bardziej skomplikowana i kosztowna niż w przypadku typowych leków syntetycznych. W Polsce leki biologiczne są pod pewnymi warunkami refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, niemniej ich cena może być zbyt wysoka dla pacjentów nieobjętych systemem refundacji. Czym są leki biologiczne? W leczeniu których chorób można je stosować?

  • Skuteczność działania probiotyków – forma płynna doskonałą alternatywą dla kapsułek

    Pacjenci mają zróżnicowane upodobania co do formy przyjmowanych leków czy suplementów diety. Jedni wolą tabletki, a inni preferują formę płynną. Często nie zdają sobie jednak sprawy z tego, że forma produktu to nie tylko kwestia wygody stosowania. Dla naszego zdrowia powinno się brać pod uwagę przede wszystkim określone właściwości funkcjonalne, jak np. większa przyswajalność czy skuteczność. Przecież najistotniejszym aspektem stosowania danego produktu – oprócz jego formy, walorów smakowych i zapachowych – powinna być głównie skuteczność jego działania.

  • Semaglutyd – czy pomaga schudnąć? Zagrożenia, skutki uboczne stosowania bez wskazania

    Semaglutyd to lek stosowany w leczeniu cukrzycy typu 2. Jest agonistą receptora glukagonopodobnego peptydu-1 (GLP-1), który pomaga regulować poziom cukru we krwi poprzez zwiększanie wydzielania insuliny i zmniejszanie wydzielania glukagonu. Zwykle podaje się go raz w tygodniu w postaci zastrzyku. Od pewnego czasu Internet zalewa fala zapytań dotyczących leku na odchudzanie bez recepty, którego głównym składnikiem jest właśnie semaglutyd. Czy jego stosowanie jest bezpieczne, jeśli jedynym celem jest redukcja wagi, a nie kontrola cukrzycy?

  • Jakie właściwości ma chlorofil do picia? Działanie, przeciwwskazania

    Zielona barwa liści wynika z obecności w nich chlorofilu – głównego barwnika fotosyntetycznego. Doniesienia o tradycyjnych leczniczych zastosowaniach chlorofilu w alternatywnych formach medycyny znane są już od wieków. Co więcej, chlorofil cieszy się dużym zainteresowaniem również we współczesnej medycynie. Jakie właściwości i działanie ma chlorofil? Kto może, a kto nie powinien po niego sięgać?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij