POChP – przyczyny, objawy, leczenie, rokowania w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc
Katarzyna Makos

POChP – przyczyny, objawy, leczenie, rokowania w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) to nieuleczalna, postępująca choroba układu oddechowego, której przyczyną jest palenie tytoniu (w 80-90% przypadków) lub narażenie na czynniki drażniące, np. pyły, chemikalia. W przebiegu POChP dochodzi do zwężenia oskrzeli (obturacji) i tym samym ograniczenia przepływu powietrza przez dolne drogi oddechowe. Objawy, które się wówczas pojawiają to duszności, mokry kaszel, świszczący oddech. W terapii przewlekłej obturacyjnej oskrzeli płuc stosuje się przede wszystkim leki rozszerzające oskrzela.

POChP – czym jest przewlekła obturacyjna choroba płuc?

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (łac. morbus obturativus pulmonum chronicus) to schorzenie układu oddechowego cechujące się występowaniem chronicznego stanu zapalnego w nabłonku oskrzeli i w płucach. Jest on wywołany przez czynniki zewnętrzne (głównie dym tytoniowy) i prowadzi do ograniczenia przepływu powietrza przez drogi oddechowe. POChP jest jedną z najczęstszych przewlekłych chorób układu oddechowego – szacowana liczba chorych w Polsce to 2 mln osób, a na świecie 250 mln. 

POChP – przyczyny. Kto jest narażony na zachorowanie?

Na POChP zapadają osoby narażone w sposób przewlekły na zanieczyszczenia szkodliwymi gazami i pyłami w powietrzu – najczęściej dotyczy to palaczy papierosów, a także osób z ich bliskiego otoczenia, które regularnie inhalują w sposób bierny dym tytoniowy.

Przewlekła obturacyjna choroba płuc częściej dotyka mężczyzn, ponieważ wśród tej grupy jest większa liczba osób uzależnionych od nikotyny. Ekspozycja zawodowa na zanieczyszczenia nieorganiczne i organiczne, tj. kadm, krzemionkę, pył z węgla kamiennego, cementu czy bawełny, również stanowi czynnik ryzyka rozwoju POChP. Do zwiększenia częstości występowania tej choroby przyczynia się również postępująca degradacja środowiska i występowanie smogu, wynikającego ze spalania różnych paliw, węgla, drzewa, gazu itp. 

Powiązane produkty

POChP – objawy

Jednym z wczesnych objawów POChP, ale niezbyt charakterystycznych, jest kaszel. Chory może odkrztuszać niewielką ilość plwociny, mokry kaszel utrzymuje się przez większość roku i nasila się w godzinach porannych. W większości przypadków pacjenci lekceważą ten objaw, kojarząc go z nieodłącznym efektem ubocznym palenia papierosów.

Duszność w przebiegu POChP pojawia się, gdy choroba jest już bardziej zaawansowana. Początkowo może występować tylko przy zwiększonym wysiłku fizycznym, np. w trakcie wchodzenia po schodach czy przy szybkim marszu, a w przypadku ciężkiej postaci POChP trudność będą sprawiać codzienne czynności, takie jak ubranie się, toaleta, przejście krótkiego dystansu. W zaawansowanym stadium można zaobserwować sinicę, objawiającą się ciemnoróżowym lub różowofioletowym zabarwieniem skóry okolicy twarzy (nos, policzki, płatki uszu, szyja, język). Chory może wtedy przyjmować specyficzną pozycję ciała – pochyla się do przodu i opiera ręce, np. o stół, stabilizując tym samym obręcz barkową i ułatwiając pracę dodatkowych mięśni oddechowych.

Na obraz przewlekłej obturacyjnej choroby płuc składa się słabo odwracalna obturacja dróg oddechowych (duszność) oraz przewlekłe zakażenie oskrzeli (kaszel z odkrztuszaniem). Ze względu na to, która z tych składowych przeważa, można wyróżnić:

  • pink puffers („różowi sapacze") – tzw. typ rozedmowy, na skutek zwiększonego oporu w drogach oddechowych dochodzi do uszkodzenia ścian pęcherzyków płucnych i tworzenia martwych przestrzeni, które mają mniejszą powierzchnię wymiany tlenu na dwutlenek węgla; u chorych przeważa duszność wysiłkowa i prawidłowe zabarwienie skóry, sylwetka klatki przyjmuje kształt rozdętej beczki,
  • blue bloater („siny i obrzęknięty") – objawy wynikają głównie z przewlekłego zapalenia oskrzeli, jest to przede wszystkim kaszel; obecna jest sinica centralna, obrzęki, często także otyłość.

POChP – diagnostyka

POChP rozpoznaje się w oparciu o wywiad, badanie fizykalne i badania dodatkowe. Podstawą diagnostyki przy podejrzeniu przewlekłej obturacyjnej choroby płuc jest badanie spirometryczne.

Spirometria pozwala na ocenę ilości wydychanego powietrza w określonym czasie i jest przydatne do rozpoznawania obturacji w drogach oddechowych – świadczy o tym wskaźnik Tiffneau (FEV1%VC, ang. forced expiratory volume in one second % of vital capacity), który wylicza się na podstawie FEV1 (natężona objętość wydechowa pierwszosekundowa) i FVC (natężona pojemność życiowa). W przypadku POChP, spadek FEV1%VC poniżej 70% po inhalacji leku rozszerzającego oskrzela świadczy o obturacji w drogach oddechowych. Innymi badaniami wykorzystywanymi w diagnostyce przewlekłej obturacyjnej choroby płuc są: pletyzmografia (ocena całkowitej pojemności płuc oraz pojemności zalegającej), gazometria krwi (ocena wymiany gazowej oraz równowagi kwasowo-zasadowej), pulsoksymetria (metoda przezskórnego oznaczania wysycenia krwi tlenem), RTG i tomografia komputerowa płuc.

POChP – leczenie

Leczenie POChP ma charakter objawowy. Najistotniejsze jest natychmiastowe zaprzestanie palenia tytoniu lub przebywania w miejscach, w których pacjent jest narażony na kontakt z czynnikami drażniącymi. Ważne są: odpowiednia dieta (otyłość zazwyczaj nasila objawy POChP), aktywność fizyczna dostosowana do stanu i możliwości chorego oraz edukacja pacjenta i jego rodziny.

Przeczytaj także, jak działają tabletki na rzucenie palenia

Leczenie farmakologiczne przewlekłej obturacyjnej choroby płuc polega na przyjmowaniu leków rozkurczających oskrzela i przeciwzapalnych – preparatów przeciwcholinergicznych, długo działających ß2-mimetyków, glikokortykosteroidów wziewnych, inhibitorów fosfodiestarazy 4. Niekiedy włączane są leki mukolityczne (wykrztuśne), nie jest to jednak postępowanie rutynowe. W przypadku chorych z niewydolnością oddechową stosuje się tlenoterapię domową. Nie można zapominać również o konieczności wykonywania ćwiczeń oddechowych w ramach rehabilitacji pulmonologicznej

POChP – leczenie farmakologiczne 

Leczenie farmakologiczne POChP służy zapobieganiu i zmniejszeniu występujących już objawów, poprawie jakości życia, ale nie wpływa na zahamowanie utraty czynności płuc. Jedynym znanym czynnikiem hamującym postęp choroby jest usunięcie czynnika drażniącego drogi oddechowe (co w 80% przypadkach chorych oznacza zaprzestanie palenia papierosów). Podstawą leczenia są leki rozszerzające oskrzela, różniące się między sobą mechanizmem i czasem działania – ß2-mimetyki (salbutamol, fenoterol, formoterol, salmeterol, indakaterol) lub antycholinergiki (tiotropium, bromek itratropium). W przypadku osób z wysokim ryzykiem zaostrzeń włączane są sterydy wziewne. 

POChP – tlenoterapia

Leczenie tlenem zarezerwowane jest dla osób z przewlekłą niewydolnością oddechową, może się odbywać również w domu chorego. Pacjentów do tlenoterapii kwalifikuje się na podstawie badania gazometrycznego krwi: ciśnienie parcjalne O2 we krwi (SpO2) <55 mmHg lub saturacja (wysycenie hemoglobiny tlenem) <88%. Dopuszczalna jest nieco wyższe SpO2 (56-60mmHg), jeśli występuje nadciśnienie płucne, poliglobulia (czerwienica, Ht>55%).

Tlen należy początkowo podawać w małych przepływach (ok. 2l/min). Szczególną ostrożność należy zachować jednak u osób z podwyższonym stężeniem parcjalnym CO2 >55mmHg we krwi – wtedy przepływy powinny być niższe (0,5-1 l/min). Tlenoterapię domową przy pomocy koncentratora tlenu należy stosować minimum 15h/dobę. Trzeba zawsze pamiętać o tym, że nie można używać tlenu w pobliżu otwartego ognia – grozi to wybuchem. 

POChP – leczenie chirurgiczne

Postępowanie chirurgiczne należy do rzadkości i jest zarezerwowane dla ściśle określonych pacjentów, ponieważ wiąże się z bardzo poważnymi powikłaniami. U niektórych chorych przy pęcherzach rozedmowych o dużych rozmiarach wykonuje się ich wycięcie tzw. bullektomię. Niewiele osób kwalifikuje się także do przeszczepu płuc.

POChP – rokowania

Jedynym czynnikiem poprawiającym rokowania w POChP jest zaprzestanie palenia papierosów. Ryzyko zgonu chorego rośnie wraz z ilością i ciężkością zaostrzeń. Niekorzystne jest też występowanie schorzeń współistniejących, m.in. nadciśnienia płucnego, otyłości, cukrzycy.

  1. A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika 2016, Medycyna Praktyczna, Warszawa 2016, s. 676-690.
  2. E. Jassem, Chory na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP) w opiece lekarza rodzinnego, „Pneumonologia i Alergologia Polska” 2014, nr 82, s. 11-22.
  3. S. Kałucka, Najnowsze wytyczne postępowania w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc w roku 2019/2020 – GOLD 2019/2020, „Geriatria” 2020, nr 14, s. 5-15.
  4. D. B. Price, B. P. Yawn, R. C. M. Jones, Diagnostyka różnicowa przewlekłej obturacyjnej choroby płuc w praktyce lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (tłum. K. Radwan-Kwiatek), „Pulmonologia” 2011, v. 20, nr 3, s. 64-75.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Zatrucie pokarmowe – jak sobie pomóc? Co jeść i pić?

    Zatrucie pokarmowe i wynikające z niego objawy potrafią być bardzo uciążliwe i mogą przysporzyć wielu niedogodności. Z tego względu warto wiedzieć, jak sobie z nimi radzić. Ile trwa zatrucie pokarmowe oraz jak mu zapobiegać?

  • Kaszel palacza – objawy, co na niego stosować?

    Kaszel palacza powstaje w wyniku podrażnienia górnych dróg oddechowych przez substancje zawarte w dymie tytoniowym. Nikotynizm prowadzi do szeregu zmian zachodzących w drzewie oskrzelowym, które są reakcją na przewlekłą ekspozycję układu oddechowego na substancje toksyczne. Samo palenie jest również czynnikiem ryzyka rozwoju innych chorób takich jak nowotwory układu oddechowego czy przewlekła obturacyjna choroba płuc.

  • Wszawica łonowa – jak z nią walczyć?

    Wszawicą (łac. Pediculosis) nazywamy zmiany skórne wywołane przez stawonogi – wszy ludzkie. Wyróżniamy wszawicę głowową, odzieżową i łonową. O ile głowowa dotyczy przede wszystkim dzieci (zarażenie ma miejsce w szkole i innych placówkach edukacyjnych), o tyle odmiana łonowa spotykana jest wśród dorosłych i występuje w okolicach intymnych. Charakteryzuje ją uporczywy świąd skóry, który występuje między innymi w okolicach wzgórka łonowego.

  • Choroby tropikalne – objawy, diagnostyka, szczepienia

    Choroby tropikalne pochodzą z rejonów charakteryzujących się klimatem sprzyjającym rozwojowi drobnych organizmów, czyli ciepłym i wilgotnym. W takich warunkach łatwo namnażają się zarówno chorobotwórcze bakterie, jak i wirusy. Szerzenie się chorób tropikalnych jest szczególnie łatwe w krajach o niskim poziomie higieny i słabych warunkach socjoekonomicznych. Przed wyjazdem warto sprawdzić, jakie choroby występują w rejonie świata, do którego się wybieramy.

  • Narkolepsja – czym jest? Objawy, przyczyny

    Narkolepsja dotyka głównie ludzi młodych w wieku 15-20 oraz 30-35 lat, a napady snu w ciągu dnia z reguły występują pod wpływem silnych emocji: radości, lęku czy stresu. Leczeniem zajmują się psychiatrzy lub neurolodzy i polega ono głównie na łagodzeniu objawów. Wielu specjalistów twierdzi, że narkolepsja często jest błędnie diagnozowana przez fakt, że w obecnych czasach duża część zdrowego społeczeństwa skarży się na nadmierną senność w ciągu dnia – stąd wielkie znaczenie ma dogłębna diagnostyka i uświadamianie społeczeństwa na temat tego, czym jest narkolepsja.

  • Częste oddawanie moczu (częstomocz) – przyczyny, leczenie

    Częstomocz jest przykrym schorzeniem dotykającym zarówno mężczyzn, jak i kobiety najczęściej w podeszłym wieku, ale zdarzają się także przypadki dzieci i młodych dorosłych borykających się z tą dolegliwością. Częstomocz może się pojawić m.in. przy chorobach ginekologicznych, urologicznych, nefrologicznych, psychicznych czy nawet onkologicznych. Przez to, że wiąże się z przymusem patologicznie częstego oddawania moczu, może stać się udręką dla pacjentów i mieć negatywny wpływ na codzienne funkcjonowanie chorego w społeczeństwie. Mimo że nie zawsze jest oznaką poważnej choroby, to warto zwrócić się o pomoc do specjalisty, który pomoże rozwiązać ten problem.

  • Zespoły mielodysplastyczne (MDS) – objawy, przyczyny, leczenie

    DNA organizmów żywych – choć wspaniale zaprojektowane – jest bardzo podatne na działanie mutagennych czynników zewnętrznych. Narażenie na różnorodne substancje chemiczne (np. benzen), metale ciężkie, nawozy sztuczne, dym tytoniowy, promieniowanie jonizujące i fale X używane w radioterapii znacząco zwiększa ryzyko uszkodzenia materiału genetycznego i zachorowania na nowotwór. W obecnych czasach unikanie czynników mutagennych jest praktycznie niemożliwe, toteż odsetek chorych na zespoły mielodysplastyczne i inne choroby nowotworowe będzie niestety coraz większy.

  • Pacjenci z migreną przewlekłą skorzystają z nowoczesnej terapii

    Dzięki staraniom, które poczyniło Polskie Towarzystwo Bólów Głowy, pacjenci uzyskali dostęp do nowoczesnej terapii migreny przewlekłej z wykorzystaniem m.in. botoxu (toksyny botulinowej) i dwóch przeciwciał monoklonalnych (erenumab i fremanezumab). Leczenie tymi preparatami będzie refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Co trzeba zrobić i jakie warunki spełnić, aby wziąć udział w programie?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij