POChP – przyczyny, objawy, leczenie, rokowania w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc
Katarzyna Makos

POChP – przyczyny, objawy, leczenie, rokowania w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) to nieuleczalna, postępująca choroba układu oddechowego, której przyczyną jest palenie tytoniu (w 80-90% przypadków) lub narażenie na czynniki drażniące, np. pyły, chemikalia. W przebiegu POChP dochodzi do zwężenia oskrzeli (obturacji) i tym samym ograniczenia przepływu powietrza przez dolne drogi oddechowe. Objawy, które się wówczas pojawiają to duszności, mokry kaszel, świszczący oddech. W terapii przewlekłej obturacyjnej oskrzeli płuc stosuje się przede wszystkim leki rozszerzające oskrzela.

POChP – czym jest przewlekła obturacyjna choroba płuc?

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (łac. morbus obturativus pulmonum chronicus) to schorzenie układu oddechowego cechujące się występowaniem chronicznego stanu zapalnego w nabłonku oskrzeli i w płucach. Jest on wywołany przez czynniki zewnętrzne (głównie dym tytoniowy) i prowadzi do ograniczenia przepływu powietrza przez drogi oddechowe. POChP jest jedną z najczęstszych przewlekłych chorób układu oddechowego – szacowana liczba chorych w Polsce to 2 mln osób, a na świecie 250 mln. 

POChP – przyczyny. Kto jest narażony na zachorowanie?

Na POChP zapadają osoby narażone w sposób przewlekły na zanieczyszczenia szkodliwymi gazami i pyłami w powietrzu – najczęściej dotyczy to palaczy papierosów, a także osób z ich bliskiego otoczenia, które regularnie inhalują w sposób bierny dym tytoniowy.

Przewlekła obturacyjna choroba płuc częściej dotyka mężczyzn, ponieważ wśród tej grupy jest większa liczba osób uzależnionych od nikotyny. Ekspozycja zawodowa na zanieczyszczenia nieorganiczne i organiczne, tj. kadm, krzemionkę, pył z węgla kamiennego, cementu czy bawełny, również stanowi czynnik ryzyka rozwoju POChP. Do zwiększenia częstości występowania tej choroby przyczynia się również postępująca degradacja środowiska i występowanie smogu, wynikającego ze spalania różnych paliw, węgla, drzewa, gazu itp. 

Powiązane produkty

POChP – objawy

Jednym z wczesnych objawów POChP, ale niezbyt charakterystycznych, jest kaszel. Chory może odkrztuszać niewielką ilość plwociny, mokry kaszel utrzymuje się przez większość roku i nasila się w godzinach porannych. W większości przypadków pacjenci lekceważą ten objaw, kojarząc go z nieodłącznym efektem ubocznym palenia papierosów.

Duszność w przebiegu POChP pojawia się, gdy choroba jest już bardziej zaawansowana. Początkowo może występować tylko przy zwiększonym wysiłku fizycznym, np. w trakcie wchodzenia po schodach czy przy szybkim marszu, a w przypadku ciężkiej postaci POChP trudność będą sprawiać codzienne czynności, takie jak ubranie się, toaleta, przejście krótkiego dystansu. W zaawansowanym stadium można zaobserwować sinicę, objawiającą się ciemnoróżowym lub różowofioletowym zabarwieniem skóry okolicy twarzy (nos, policzki, płatki uszu, szyja, język). Chory może wtedy przyjmować specyficzną pozycję ciała – pochyla się do przodu i opiera ręce, np. o stół, stabilizując tym samym obręcz barkową i ułatwiając pracę dodatkowych mięśni oddechowych.

Na obraz przewlekłej obturacyjnej choroby płuc składa się słabo odwracalna obturacja dróg oddechowych (duszność) oraz przewlekłe zakażenie oskrzeli (kaszel z odkrztuszaniem). Ze względu na to, która z tych składowych przeważa, można wyróżnić:

  • pink puffers („różowi sapacze") – tzw. typ rozedmowy, na skutek zwiększonego oporu w drogach oddechowych dochodzi do uszkodzenia ścian pęcherzyków płucnych i tworzenia martwych przestrzeni, które mają mniejszą powierzchnię wymiany tlenu na dwutlenek węgla; u chorych przeważa duszność wysiłkowa i prawidłowe zabarwienie skóry, sylwetka klatki przyjmuje kształt rozdętej beczki,
  • blue bloater („siny i obrzęknięty") – objawy wynikają głównie z przewlekłego zapalenia oskrzeli, jest to przede wszystkim kaszel; obecna jest sinica centralna, obrzęki, często także otyłość.

POChP – diagnostyka

POChP rozpoznaje się w oparciu o wywiad, badanie fizykalne i badania dodatkowe. Podstawą diagnostyki przy podejrzeniu przewlekłej obturacyjnej choroby płuc jest badanie spirometryczne.

Spirometria pozwala na ocenę ilości wydychanego powietrza w określonym czasie i jest przydatne do rozpoznawania obturacji w drogach oddechowych – świadczy o tym wskaźnik Tiffneau (FEV1%VC, ang. forced expiratory volume in one second % of vital capacity), który wylicza się na podstawie FEV1 (natężona objętość wydechowa pierwszosekundowa) i FVC (natężona pojemność życiowa). W przypadku POChP, spadek FEV1%VC poniżej 70% po inhalacji leku rozszerzającego oskrzela świadczy o obturacji w drogach oddechowych. Innymi badaniami wykorzystywanymi w diagnostyce przewlekłej obturacyjnej choroby płuc są: pletyzmografia (ocena całkowitej pojemności płuc oraz pojemności zalegającej), gazometria krwi (ocena wymiany gazowej oraz równowagi kwasowo-zasadowej), pulsoksymetria (metoda przezskórnego oznaczania wysycenia krwi tlenem), RTG i tomografia komputerowa płuc.

POChP – leczenie

Leczenie POChP ma charakter objawowy. Najistotniejsze jest natychmiastowe zaprzestanie palenia tytoniu lub przebywania w miejscach, w których pacjent jest narażony na kontakt z czynnikami drażniącymi. Ważne są: odpowiednia dieta (otyłość zazwyczaj nasila objawy POChP), aktywność fizyczna dostosowana do stanu i możliwości chorego oraz edukacja pacjenta i jego rodziny.

Przeczytaj także, jak działają tabletki na rzucenie palenia

Leczenie farmakologiczne przewlekłej obturacyjnej choroby płuc polega na przyjmowaniu leków rozkurczających oskrzela i przeciwzapalnych – preparatów przeciwcholinergicznych, długo działających ß2-mimetyków, glikokortykosteroidów wziewnych, inhibitorów fosfodiestarazy 4. Niekiedy włączane są leki mukolityczne (wykrztuśne), nie jest to jednak postępowanie rutynowe. W przypadku chorych z niewydolnością oddechową stosuje się tlenoterapię domową. Nie można zapominać również o konieczności wykonywania ćwiczeń oddechowych w ramach rehabilitacji pulmonologicznej

POChP – leczenie farmakologiczne 

Leczenie farmakologiczne POChP służy zapobieganiu i zmniejszeniu występujących już objawów, poprawie jakości życia, ale nie wpływa na zahamowanie utraty czynności płuc. Jedynym znanym czynnikiem hamującym postęp choroby jest usunięcie czynnika drażniącego drogi oddechowe (co w 80% przypadkach chorych oznacza zaprzestanie palenia papierosów). Podstawą leczenia są leki rozszerzające oskrzela, różniące się między sobą mechanizmem i czasem działania – ß2-mimetyki (salbutamol, fenoterol, formoterol, salmeterol, indakaterol) lub antycholinergiki (tiotropium, bromek itratropium). W przypadku osób z wysokim ryzykiem zaostrzeń włączane są sterydy wziewne. 

POChP – tlenoterapia

Leczenie tlenem zarezerwowane jest dla osób z przewlekłą niewydolnością oddechową, może się odbywać również w domu chorego. Pacjentów do tlenoterapii kwalifikuje się na podstawie badania gazometrycznego krwi: ciśnienie parcjalne O2 we krwi (SpO2) <55 mmHg lub saturacja (wysycenie hemoglobiny tlenem) <88%. Dopuszczalna jest nieco wyższe SpO2 (56-60mmHg), jeśli występuje nadciśnienie płucne, poliglobulia (czerwienica, Ht>55%).

Tlen należy początkowo podawać w małych przepływach (ok. 2l/min). Szczególną ostrożność należy zachować jednak u osób z podwyższonym stężeniem parcjalnym CO2 >55mmHg we krwi – wtedy przepływy powinny być niższe (0,5-1 l/min). Tlenoterapię domową przy pomocy koncentratora tlenu należy stosować minimum 15h/dobę. Trzeba zawsze pamiętać o tym, że nie można używać tlenu w pobliżu otwartego ognia – grozi to wybuchem. 

POChP – leczenie chirurgiczne

Postępowanie chirurgiczne należy do rzadkości i jest zarezerwowane dla ściśle określonych pacjentów, ponieważ wiąże się z bardzo poważnymi powikłaniami. U niektórych chorych przy pęcherzach rozedmowych o dużych rozmiarach wykonuje się ich wycięcie tzw. bullektomię. Niewiele osób kwalifikuje się także do przeszczepu płuc.

POChP – rokowania

Jedynym czynnikiem poprawiającym rokowania w POChP jest zaprzestanie palenia papierosów. Ryzyko zgonu chorego rośnie wraz z ilością i ciężkością zaostrzeń. Niekorzystne jest też występowanie schorzeń współistniejących, m.in. nadciśnienia płucnego, otyłości, cukrzycy.

  1. A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika 2016, Medycyna Praktyczna, Warszawa 2016, s. 676-690.
  2. E. Jassem, Chory na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP) w opiece lekarza rodzinnego, „Pneumonologia i Alergologia Polska” 2014, nr 82, s. 11-22.
  3. S. Kałucka, Najnowsze wytyczne postępowania w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc w roku 2019/2020 – GOLD 2019/2020, „Geriatria” 2020, nr 14, s. 5-15.
  4. D. B. Price, B. P. Yawn, R. C. M. Jones, Diagnostyka różnicowa przewlekłej obturacyjnej choroby płuc w praktyce lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (tłum. K. Radwan-Kwiatek), „Pulmonologia” 2011, v. 20, nr 3, s. 64-75.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Alergia kontaktowa – przyczyny, objawy i leczenie

    Alergia kontaktowa jest rodzajem nadwrażliwości, która występuje w wyniku bezpośredniego kontaktu skóry z substancjami wywołującymi reakcję alergiczną. Zjawisko to może powodować szereg nieprzyjemnych objawów – od łagodnych po ciężkie – i jest powszechnie spotykane wśród ludzi w różnym wieku.

  • Czym jest pokrzywka? Przyczyny, rodzaje, objawy i leczenie

    Pokrzywka jest niegroźnym schorzeniem skóry wywołanym najczęściej reakcją alergiczną. Objawia się swędzącymi bąblami na skórze, które przypominają ślady po poparzeniu pokrzywą. Jakie są jej przyczyny i co zrobić, gdy się pojawi? Na czym polega leczenie pokrzywki?

  • Zespół Dravet – objawy, diagnostyka, leczenie

    Zespół Dravet to rzadkie genetyczne schorzenie neurologiczne, które manifestuje się już we wczesnym dzieciństwie i znacząco wpływa na funkcjonowanie pacjentów przez całe życie. Charakteryzuje się opornymi na leczenie napadami padaczkowymi, które mogą prowadzić do licznych komplikacji, w tym do opóźnienia rozwoju i deficytów poznawczych.

  • Czy Tajlandia jest bezpieczna? Zagrożenia zdrowotne i najczęstsze choroby

    Tajlandia to kraj o egzotycznym uroku, przyciągający turystów z całego świata. Przed podróżą warto zapoznać się z potencjalnymi zagrożeniami zdrowotnymi występującymi w Azji Południowo-Wschodniej, żeby odpowiednio się przygotować i potrafić na nie reagować. Na co powinniśmy się zaszczepić przed wizytą w Tajlandii? Jakie choroby nam zagrażają? Co zrobić, jeśli ugryzie nas małpa?

  • Ośmiokrotny wzrost zachorowań na odrę w Polsce. Co jest powodem powrotu tej groźnej choroby?

    Liczba przypadków odry zarejestrowanych w 2024 roku w Polsce w systemie nadzoru epidemiologicznego wzrosła w porównaniu z rokiem 2023 ponad ośmiokrotnie – poinformował redakcję DOZ.pl Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – PIB. Odra wraca do Polski i staje się realnym zagrożeniem zdrowotnym, szczególnie dla dzieci i osób nieszczepionych. Choć przez lata choroba ta była praktycznie wyeliminowana, dziś – w wyniku malejącej liczby szczepień – znów pojawiają się nowe ogniska. Czym jest odra, jak się przed nią chronić i kto jest najbardziej narażony?

  • Ból nerek – objawy, leczenie i przyczyny. Jak złagodzić ból nerek?

    Ból nerek jest dolegliwością, która może być spowodowana różnymi czynnikami – od infekcji po choroby przewlekłe. Jeśli wystąpi, warto skonsultować się z lekarzem, aby zdiagnozować przyczynę i podjąć odpowiednie leczenie. Jakie badania wykonać, gdy bolą nerki? Co przyniesie ulgę w bólu?

  • Odleżyny – rodzaje i stopnie odleżyn oraz ich klasyfikacja

    Odleżyny to jedno z najpoważniejszych powikłań długotrwałego unieruchomienia, stanowiące istotne wyzwanie w opiece medycznej. Ich powstawanie związane jest z długotrwałym uciskiem na tkanki, które prowadzi do niedokrwienia i martwicy. Czym są odleżyny i jak powstają? Jakie plastry należy stosować w leczeniu odleżyn?

  • Uczulenie na komary. Jakie są objawy i przyczyny alergii na komary?

    Komary mają zdolność do przenoszenia niebezpiecznych chorób, takich jak malaria, wirus Zachodniego Nilu, wirus chikungunya czy wirus dengi. Stanowią więc zagrożenie zarówno dla ludzi, jak i zwierząt, jednak złą sławę zyskały głównie z powodu nieprzyjemnych ukąszeń. Kąsają wyłącznie samice komarów, wabione do skóry człowieka przez ciepło ciała, pot, zapachy oraz dwutlenek węgla. Podczas ukłucia samica wprowadza ślinę do krwiobiegu, aby zapobiec krzepnięciu krwi i umożliwić pobranie pokarmu. Kontakt trwający minimum sześć sekund może wywołać reakcję miejscową — zaczerwienienie, świąd i obrzęk.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl