Ćwiczenia oddechowe – wskazania i efekty rehabilitacji oddechowej. Rehabilitacja pulmonologiczna a COVID-19
Mateusz Burak

Ćwiczenia oddechowe – wskazania i efekty rehabilitacji oddechowej. Rehabilitacja pulmonologiczna a COVID-19

Ćwiczenia oddechowe mają za zadanie zwiększenie pojemności płuc i siły mięśni oddechowych, zaktywizowanie różnych torów oddechowych, a także zwiększanie ruchomości przepony oraz stawów klatki piersiowej. Stosowanie rehabilitacji pulmonologicznej jest wskazane m.in.  jako wspomaganie leczenia astmy oskrzelowej, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc czy COVID-19.

Ćwiczenia oddechowe – na czym polega rehabilitacja oddechowa? 

Zgodnie z definicją Europejskiego Towarzystwa Oddechowego rehabilitacja oddechowa to oparta na dowodach naukowych, wieloaspektowa oraz kompleksowa interwencja prowadzona u pacjentów z przewlekłymi chorobami układu oddechowego.

Bardzo często schorzeniom towarzyszą objawy w postaci duszności czy innych trudności podczas procesu wymiany gazowej, dodatkowo odnotowuje się związaną z tym zmniejszoną aktywność podczas codziennego funkcjonowania. Rehabilitacja, a zwłaszcza ćwiczenia oddechowe, mają za zadanie zredukować nieprzyjemne objawy, zwiększyć poziom partycypacji w życiu codziennym oraz doprowadzić do całkowitej remisji choroby, o ile jest to możliwe. 

Ćwiczenia oddechowe – wskazania 

Do podstawowych wskazań do wykonywania ćwiczeń oddechowych należą: 

  • duszność, ciężkie oddychanie przybierające postać objawów przewlekłych, 
  • obniżenie jakości życia związane z niewydolnością płuc, 
  • zmniejszenie sprawności funkcjonalnej na skutek chorób układu oddechowego, 
  • problemy psychospołeczne towarzyszące podstawowemu schorzeniu układu oddechowego, 
  • częste hospitalizacje, wizyty lekarskie oraz zaostrzenia objawów, 
  • nieprawidłowości w procesie wymiany gazowej prowadzące do jej upośledzenia, jak np. hipoksemia. 

Ostatecznie o kwalifikacji do rehabilitacji oddechowej decyduje lekarz. Zadaniem fizjoterapeuty jest nauka pacjenta, jak prawidłowo oddychać oraz utrzymywać mięśnie oddechowe w dobrej kondycji. 

Ćwiczenia oddechowe a astma 

Bardzo istotna w przypadku astmy jest edukacja pacjenta w zakresie radzenia sobie z napadowymi skurczami mięśni oskrzeli. Podstawą leczenia astmy oskrzelowej jest stosowanie środków farmakologicznych, najczęściej są to leki wziewne, które umożliwiają ekspresowe działanie prowadząc do natychmiastowego rozszerzenia oskrzeli i przywrócenia możliwości niezakłóconej wymiany gazowej.

Bardzo ważne jest jednak również prawidłowe oddychanie oraz właściwa pozycja podczas napadu astmy. Poleca się wówczas, aby chory usiadł na krześle i wsparł się łokciami o swoje uda. Następnie wykonuje się krótki wdech nosem i nasilony, długi wydech przez częściowo zamknięte usta.

Umożliwia to zaangażowanie większej grupy mięśni oddechowych. Poza tym fizjoterapeuta uczy technik oddechowych poprawiających wydolność płuc. Ważne jest stosowanie pozycji ułożeniowych ułatwiających ewakuację ewentualnie zalegającej wydzieliny, oklepywanie, nauka efektywnego kaszlu czy gimnastyka oddechowa, którą pacjent powinien stosować na co dzień (ćwiczenia oddechowe z butelką i ogólnokondycyjne) . 

Ćwiczenia oddechowe a POChP 

Przewlekła obturacyjna choroba płuc prowadzi do znaczącego upośledzenia procesów oddychania. Przede wszystkim zmniejsza wydolność płuc, ogranicza możliwości pracy mięśni, powodując stałe uczucie braku tlenu. W okresie stabilizacji choroby należy podjąć działania, które mają na celu zwiększenie jakości życia poprzez poprawę wydolności oddechowej.

Jak poprawić wydolność płuc? Obowiązuje zasada regularnego wykonywania ćwiczeń, stopniowa gradacja poziomu trudności, spokój podczas ich wykonywania oraz wpleciony pomiędzy nie odpoczynek. Wskazane są spacery, ćwiczenia przepony, gimnastyka oddechowa, oddychanie przez częściowo zamknięte usta – podobnie jak w przypadku astmy. Ważne jest, aby przed przystąpieniem do rehabilitacji lekarz dokładnie przebadał pacjenta pod kątem ewentualnych przeciwwskazań. 

Ćwiczenia oddechowe a COVID-19 

Koronawirus, który powoduje COVID-19, atakuje płuca i układ oddechowy. Bardzo często może doprowadzać do zapalenia płuc czy zespołu ostrej niewydolności oddechowej. Przywrócenie prawidłowego oddechu oraz wydolności jest możliwe, ale wymaga ćwiczeń, terapii trwających nawet klika miesięcy po wyzdrowieniu. Bardzo ważne jest, aby wcześniej skonsultować się z lekarzem oraz terapeutą. 

Jak zwiększyć wydolność płuc? Jak dbać o układ oddechowy? Bardzo dużo mówi się o skuteczności technik głębokiego oddychania. Pozwala to na przywrócenie funkcji przepony oraz stopniowe budowanie wydolności podczas każdej aktywności. Poleca się stosowanie ćwiczeń oddechowych zmuszających do przedłużonego wydechu (wykorzystanie np. butelki z wodą). Ważne jest stopniowe wydłużanie dystansów podczas spacerów oraz zwiększanie poziomu trudności poprzez np. stosowanie większej ilości powtórzeń. 

Ćwiczenia oddechowe – inne wskazania 

Ćwiczenia oddechowe mogą być również wykorzystywane w chorobach nerwowo-mięśniowych, jak np. SMA, u pacjentów z deformacjami w obrębie klatki piersiowej, po zabiegach operacyjnych, po długotrwałym unieruchomieniu, w stanach lękowych, jako element treningu wykonywany pomiędzy ćwiczeniami siłowymi, w terapii neurologopedycznej. 

Powiązane produkty

Ćwiczenia oddechowe – efekty rehabilitacji pulmonologicznej 

Wśród efektów rehabilitacji pulmonologicznej należy wymienić:

  • zwiększenie objętości oddechowej,
  • redukcję bólu płuc przy oddychaniu,
  • efektywne oczyszczanie dróg oddechowych,
  • poprawę ogólnej sprawności,
  • zapobieganie rozwojowi infekcji wirusowych oraz bakteryjnych w obrębie dróg oddechowych.

To zaś wpływa na znaczący wzrost jakości życia poprzez możliwość partycypacji w czynnościach codziennych, życiu społecznym, zawodowym w znacznie większym stopniu i ze zmniejszoną pomocą ze strony osób trzecich. 

Ćwiczenia oddechowe – przykłady 

Przykładowe ćwiczenia oddechowe to: 

  1. Pozycja: siad z wyprostowanymi plecami na krawędzi łóżka. Kończyny górne spoczywają na udach. Ruch polega na wykonaniu zgięcia i odwiedzenia w stawie ramiennym, symetrycznie po obu stronach. W tym samym czasie wykonujemy głębokie ziewnięcie ustami. Po kilku sekundach opuszczamy ręce i szeroko uśmiechamy się przez 5 sekund. Ćwiczenie należy wykonywać przez 2-3 minuty. 
  2. Pozycja: leżenie na plecach. Kończyny dolne ugięte w biodrach i kolanach, stopy na podłodze. Ręce umieszczone w okolicy przepony. Język dotyka podniebienia. Ruch polega na wykonaniu wdechu nosem, następnie powietrze należy skierować do brzucha w okolicę przyłożonych rąk. Następnie należy rozsunąć palce u rąk. Wydech wykonujemy powoli, także przez nos. Cykl powtarzamy kilkukrotnie w ciągu 2-3 minut. 
  3. Pozycja: siad przy stole. Ręce splecione w okolicy przepony. Na stole butelka wypełniona wodą do połowy, w środku zanurzona elastyczna rurka, słomka, wężyk. Ruch polega na wykonywaniu wydechu tak, aby powstawały bąble powietrza w wodzie. Należy starać się wydychać powietrze w sposób umożliwiający nieprzerwane pojawianie się bąbli. Wykonujemy ćwiczenie, zaczynając od kilku sekund, stopniowo wydłużając czas. 
  4. Pozycja: stanie w rozkroku na szerokości bioder. Kończyny górne opuszczone w dół. Ruch polega na wykonaniu wdechu nosem z jednoczesnym uniesieniem kończyn górnych nad głowę, następnie wykonujemy wydech ustami połączony z opuszczaniem kończyn górnych w dół. Ćwiczenie powtarzamy 10 razy. 
  5. Pozycja: siad na krześle, plecy wyprostowane, sylwetka lekko pochylona do przodu. Ruch polega na wykonaniu wdechu nosem, a następnie powolnym wypuszczaniu powietrza połączonym z wymawianiem głoski „R”. Ćwiczenie powtarzamy 15 razy. 

Ćwiczenia oddechowe mogą być wykonywane także u dzieci. 

  1. Herridge M. S., Moss M., Hough C. L., et al.: Recovery and outcomes after the acute respiratory distress syndrome (ARDS) in patients and their family caregivers. Intensive Care Med 2016; 42: 725–738. 
  2. Herridge MS., Tansey CM., Matté A., et al.: Functional disability 5 years after acute respiratory distress syndrome. N Engl J Med 2011; 364: 1293–1304. 
  3. Schaaf M VD., Bakhshi-Raiez F., Van Der Steen M., et al.: Recommendations for intensive care follow-up clinics; report from a survey and conference of Dutch intensive cares. Minerva Anestesiol 2015; 81: 135–144. 
  4. An Official American Thoracic Society/European Respiratory Society Statement: Key Concepts and Advances in Pulmonary Rehabilitation Am. J. Respir. Crit. Care Med. 2013: 188; 13–64. 
  5. Wu J., Pan J., Teng D., et al.: Interpretation of CT signs of novel 2019 coronavirus (COVID-19) pneumonia. Eur Radiol 2020; 30:5455–5462. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Kaszel alergiczny – objawy. Jak odróżnić go od przeziębienia?

    Kaszel często pojawia się jako reakcja organizmu na alergeny. Może towarzyszyć mu nieżyt nosa, dlatego bywa mylony z kaszlem spowodowanym przeziębieniem. Jak odróżnić kaszel alergiczny od kaszlu występującego przy przeziębieniu? Jak leczyć kaszel alergiczny?

  • Test na HPV i cytologia płynna na NFZ. Nowy standard profilaktyki raka szyjki macicy

    Minister Zdrowia Izabela Leszczyna podpisała rozporządzenie poszerzające program profilaktyki raka szyjki macicy o dwa badania – test na obecność wirusa brodawczaka ludzkiego wysokiego ryzyka (HPV HR) oraz cytologię na podłożu płynnym (LBC). Od 26 marca NFZ finansuje te badania, co ma na celu zwiększenie skuteczności wykrywania i zapobiegania rakowi szyjki macicy w Polsce. Czy program w całym kraju ruszył równolegle?

  • Alergia kontaktowa – przyczyny, objawy i leczenie

    Alergia kontaktowa jest rodzajem nadwrażliwości, która występuje w wyniku bezpośredniego kontaktu skóry z substancjami wywołującymi reakcję alergiczną. Zjawisko to może powodować szereg nieprzyjemnych objawów – od łagodnych po ciężkie – i jest powszechnie spotykane wśród ludzi w różnym wieku.

  • Czym jest pokrzywka? Przyczyny, rodzaje, objawy i leczenie

    Pokrzywka jest niegroźnym schorzeniem skóry wywołanym najczęściej reakcją alergiczną. Objawia się swędzącymi bąblami na skórze, które przypominają ślady po poparzeniu pokrzywą. Jakie są jej przyczyny i co zrobić, gdy się pojawi? Na czym polega leczenie pokrzywki?

  • Zespół Dravet – objawy, diagnostyka, leczenie

    Zespół Dravet to rzadkie genetyczne schorzenie neurologiczne, które manifestuje się już we wczesnym dzieciństwie i znacząco wpływa na funkcjonowanie pacjentów przez całe życie. Charakteryzuje się opornymi na leczenie napadami padaczkowymi, które mogą prowadzić do licznych komplikacji, w tym do opóźnienia rozwoju i deficytów poznawczych.

  • Czy Tajlandia jest bezpieczna? Zagrożenia zdrowotne i najczęstsze choroby

    Tajlandia to kraj o egzotycznym uroku, przyciągający turystów z całego świata. Przed podróżą warto zapoznać się z potencjalnymi zagrożeniami zdrowotnymi występującymi w Azji Południowo-Wschodniej, żeby odpowiednio się przygotować i potrafić na nie reagować. Na co powinniśmy się zaszczepić przed wizytą w Tajlandii? Jakie choroby nam zagrażają? Co zrobić, jeśli ugryzie nas małpa?

  • Ośmiokrotny wzrost zachorowań na odrę w Polsce. Co jest powodem powrotu tej groźnej choroby?

    Liczba przypadków odry zarejestrowanych w 2024 roku w Polsce w systemie nadzoru epidemiologicznego wzrosła w porównaniu z rokiem 2023 ponad ośmiokrotnie – poinformował redakcję DOZ.pl Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – PIB. Odra wraca do Polski i staje się realnym zagrożeniem zdrowotnym, szczególnie dla dzieci i osób nieszczepionych. Choć przez lata choroba ta była praktycznie wyeliminowana, dziś – w wyniku malejącej liczby szczepień – znów pojawiają się nowe ogniska. Czym jest odra, jak się przed nią chronić i kto jest najbardziej narażony?

  • Ból nerek – objawy, leczenie i przyczyny. Jak złagodzić ból nerek?

    Ból nerek jest dolegliwością, która może być spowodowana różnymi czynnikami – od infekcji po choroby przewlekłe. Jeśli wystąpi, warto skonsultować się z lekarzem, aby zdiagnozować przyczynę i podjąć odpowiednie leczenie. Jakie badania wykonać, gdy bolą nerki? Co przyniesie ulgę w bólu?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl