Dieta w chorobie Hashimoto. Jak powinien wyglądać jadłospis?

Dieta przy Hashimoto odgrywa kluczową rolę w terapii – warto wiedzieć, na co zwrócić szczególną uwagę, aby poprawić swój stan zdrowia i jakość życia. Podpowiadamy, jak komponować menu, będąc chorym na autoimmunologiczne zapalenie tarczycy. 

1. Dieta przy Hashimoto – rola żywienia w chorobie  
2. Hashimoto – wsparcie dietą w chorobie
3. Dieta w chorobie Hashimoto – najważniejsze założenia 
4. Dieta a Hashimoto – co wolno jeść?
5. Produkty zakazane w diecie przy chorobie Hashimoto – czego nie jeść? 
6. Suplementacja w Hashimoto  
7. Przykładowy jadłospis dla chorych na Hashimoto oraz przepisy

Dieta przy Hashimoto – rola żywienia w chorobie  

Właściwie dobrana dieta w chorobie Hashimoto stanowi element uzupełniający farmakoterapię, pozwala zredukować nadwyżkę kilogramów i poprawia samopoczucie chorego. Co można jeść, a czego warto unikać? Czy dieta w Hashimoto musi być bezglutenowa? 

Choroba Hashimoto (autoimmunologiczne zapalenie tarczycy) stanowi jedną z głównych przyczyn niedoczynności tarczycy. Częściej dotyka kobiety, a ryzyko zachorowania na nią rośnie wraz z wiekiem. Obok choroby Hashimoto wykazuje się także współwystępowanie innych jednostek chorobowych o podłożu autoimmunologicznym, takich jak: cukrzyca typu 1, celiakia, łuszczyca czy toczeń rumieniowaty układowy, co pokazuje, jak istotnym jest wielokierunkowe spojrzenie na omawiany problem. 

Właściwie dobrana i zbilansowana dieta w chorobie Hashimoto stanowi niezbędny element uzupełniający farmakologiczne leczenie schorzenia. Istnieją dowody na to, że prawidłowo zaordynowane żywienie będzie sprzyjać spowolnieniu procesu zapalnego choroby, usprawni działanie stosowanej farmakoterapii, a w dalszym rozrachunku – bezpośrednio wpłynie na poprawę samopoczucia pacjenta. 

Hashimoto – wsparcie dietą w chorobie

W długotrwałym postępowaniu rekomenduje się dietę indywidualnie opracowaną dla danej osoby, zgodną z zasadami racjonalnego żywienia, uwzględniająca podaż m.in. pełnowartościowego białka, wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, węglowodanów o niskim indeksie glikemicznym, a także dostarczająca odpowiedniej ilości pierwiastków (takich jak jod, żelazo, selen i cynk) oraz witaminy D,  witaminy B12 i tzw. antyoksydacyjnych, czyli witamin: A, C i E. 

Dieta w chorobie Hashimoto – najważniejsze założenia 

Jak już wyżej wspomniano, dieta polecana w chorobie Hashimoto to dieta zgodna z założeniami prawidłowego odżywiania się. Wśród podstawowych jej zasad znajduje się: 

• unikanie diet zbyt restrykcyjnych w związku z ryzykiem dodatkowego spowolnienia tempa metabolizmu,
• regularne spożywanie posiłków (4–5 razy dziennie co 3–4 godziny), niedopuszczanie do uczucia głodu,
• spożywanie diety zawierającej dania przygotowane na bazie świeżych, niskoprzetworzonych produktów,
• dbałość o zwiększone spożycie pełnowartościowego białka (którego dostarczają m.in.: chude mięso i jego przetwory, ryby, jaja),
• dbałość o spożycie nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3, obecnych zwłaszcza w tłustych rybach morskich, jak również w oliwie z oliwek, orzechach włoskich, awokado i siemieniu lnianym,
• spożywanie produktów charakteryzujących się niskim indeksem glikemicznym tj. surowych warzyw, owoców, produktów zbożowych z pełnego ziarna (kasze, pełnoziarnisty makaron), orzechów, olejów roślinnych, jaj, niskoprzetworzonych mięs oraz ryb itp.,
• unikanie spożywania produktów charakteryzujących się wysokim indeksem glikemicznym tj. słodyczy, produktów zbożowych z białej mąki, alkoholu, soków, suszonych owoców, warzyw konserwowych itp.,
• umiarkowane spożycie produktów zawierających substancje goitrogenne (np. brokuł, kalafior, soja, jarmuż) mogące wpływać na skuteczność zastosowanej farmakoterapii,
• spożywanie diety o charakterze przeciwzapalnym, tj. bogatej w surowe warzywa i owoce czy w wielonienasycone kwasy tłuszczowe (ryby, orzechy, oleje roślinne), a unikanie produktów o działaniu pozapalnym tj. słodyczy, alkoholu, wysoko przetworzonych produktów i dań typu fast-food, instant, przetworzonych mięs itd.,
• w przypadku trudności ze zbilansowaniem diety lub przy stwierdzonych niedoborach – dbałość o suplementację, zwłaszcza witaminy D3. 

Co jeść przy Hashimoto, żeby schudnąć?

Dieta redukcyjna w autoimmunologicznym zapaleniu tarczycy nie różni się znacząco od diety wskazanej u osób pozbawionych tego problemu. Jeść należy regularnie, nie dopuszczając do uczucia głodu, dbając o właściwe spożycie białka, błonnika pokarmowego, sięgając po węglowodany charakteryzujące się niskim indeksem glikemicznym. Absolutnie nie są wskazane diety restrykcyjne niosące znamiona głodówki, diety monoskładnikowe bądź silnie eliminacyjne. 

Dieta a Hashimoto – co wolno jeść?

Pomimo że dieta w chorobie Hashimoto ma być dietą racjonalną, pewne grupy produktów polecane są bardziej, a inne mniej. Na liście tych wskazanych znalazły się następujące: 

• warzywa i owoce, surowe, gotowane oraz kiszone,
• mięso najwyższej jakości, niskoprzetworzone, 
• ryby chude i tłuste, zwłaszcza morskie, a także skorupiaki i owoce morza,
• ziemniaki, bataty, dziki ryż, komosa ryżowa, 
• jaja, 
• napoje roślinne, niesłodzone, fortyfikowane w wapń i witaminy,
• oliwa z oliwek, oleje roślinne nierafinowane (np. olej rzepakowy), olej i siemię lniane,
• awokado,
• orzechy, zwłaszcza włoskie, migdały i laskowe,
• woda, 
• herbata zielona, biała, czerwona, naturalna owocowa. 

Produkty zalecane do spożywania w umiarkowanych ilościach przy Hashimoto: 

• ugotowane: brokuły, brukselka, kalafior, kapusta, rzepa – porcja na tydzień,
• kasza jaglana,
• wątróbka drobiowa, cielęca,
• nasiona roślin strączkowych – porcja na tydzień,
• ryby puszkowane w oleju, ryby wędzone,
• miód, syrop klonowy (uwaga: wysoki indeks glikemiczny),
• owoce suszone (uwaga: wysoki indeks glikemiczny). 

Wybrane produkty i składniki pokarmowe mogą wchodzić w interakcje z lekami stosowanymi w czasie leczenia, upośledzając i obniżając ich wchłanianie. Wśród nich można wymienić nadmierną ilość błonnika pokarmowego, sok grejpfrutowy, jak również produkty zawierające tzw. substancje goitrogenne. Najwięcej tych ostatnich znajduje się w m.in. soi, brokułach, brukselce, kalafiorze, kapuście oraz rzepie, a w mniejszych ilościach także w prosie (a więc i w kaszy jaglanej), gruszkach, truskawkach oraz szpinaku. Produktów tych nie zaleca się wprawdzie całkowicie eliminować z diety, ale rekomenduje zwrócić uwagę na to, aby nie pojawiały się w niej też zbyt często. Warto wiedzieć, że gotowanie bez przykrycia wyżej wymienionych warzyw zmniejsza zawartość tych związków o 30–40%. 

Produkty zakazane w diecie przy chorobie Hashimoto – czego nie jeść? 

Wśród produktów niewskazanych w chorobie Hashimoto znajdują się głównie produkty niepolecane w zdrowej diecie ogółem, nie tylko u osób z chorobami tarczycy. Na liście znalazły się zatem: 

• cukier, wyroby cukiernicze i piekarnicze,
• słodkie napoje gazowane, 
• alkohol, 
• tłuszcze nasycone trans pod postacią wysoko przetworzonej żywności, dań i sosów typu fast-food, instant, słonych i słodkich przekąsek,
• wędliny przetworzone, parówki i konserwy, 
• owoce z puszki. 

Produkty zbożowe zawierające gluten nie są w diecie u chorych z Hashimoto zakazane. Ich spożycie powinno korelować z indywidualną tolerancją pacjenta. Wybrane piśmiennictwo naukowe donosi wprawdzie, że zastosowanie diety bezglutenowej może sprzyjać wygasaniu procesu autoimmunologicznego, ale nie wiadomo, czy każdy chory odniesie z takiego postępowania korzyści. Należy mieć natomiast na uwadze, że każda eliminacja większej grupy produktów, a do takich należą wymienione tutaj m.in. produkty zbożowe zawierające gluten, powinna zostać poprzedzona konsultacją ze specjalistą dietetykiem, który opracuje zalecenia pozwalające na zastąpienie usuniętych z diety elementów, bez szkody dla zdrowia. 

Suplementacja w Hashimoto  

W przypadku gdy dieta sprawia trudności w zbilansowaniu – np. w wielochorobowości, w której wiele zaleceń dietetycznych często wzajemnie się wyklucza – celem uzupełnienia potencjalnych niedoborów można wspomóc się suplementacją. Przykładowo: w przypadku osób spożywających zbyt mało białka można sięgnąć po jego preparaty. W aptekach są dostępne m.in. odżywki w proszku specjalnego przeznaczenia medycznego albo w postaci preparatów płynnych (tzw. ONS – oral nutritional supplements). Wegetarianie i weganie mogą potrzebować dodatkowego wsparcia w postaci suplementacji witaminą B12, żelazem, natomiast w populacji ogólnej możliwym będzie uzupełnienie podaży selenu oraz cynku. Większość pacjentów z chorobą Hashimoto (podobnie jednak jak znaczna część naszej populacji) będzie wymagała również zaplanowania suplementacji witaminą D3. 

Przykładowy jadłospis dla chorych na Hashimoto oraz przepisy

Przykłady śniadań przy Hashimoto 

Kanapki z pastą z awokado, twarożkiem i rukolą 

Pieczywo graham opiecz w tosterze. W międzyczasie miękkie awokado rozgnieć widelcem, dodaj odrobinę oliwy z oliwek extra virgin, soku z limonki i posiekany plasterek czerwonej cebuli, dopraw. Pastą obkładaj grzanki, dodaj naturalny twarożek. Kanapki obficie posyp rukolą. 

Kakaowa owsianka z pomarańczą i masłem orzechowym 

Płatki owsiane górskie zalej wrzącym mlekiem i odstaw do całkowitego wchłonięcia się płynu. Dodaj łyżeczkę surowego kakao, wymieszaj. Następnie wkrój plastry świeżej pomarańczy, wyłóż nań łyżkę masła orzechowego 100%. 

Przykłady II śniadań przy Hashimoto

Koktajl owocowy z siemieniem 

Kubek naturalnego kefiru zmiksuj z garścią jagód oraz 1 łyżką świeżo zmielonego siemienia lnianego. Koktajl dosłodź odrobiną ksylitolu, podawaj posypany płatkami migdałów. 

Kanapki z jajkiem i warzywami 

Bułkę grahamkę skrop odrobiną oliwy, obficie obłóż sałatą rzymską. Poukładaj plastry jajka na twardo, a na nim – paski kolorowej papryki i krążki czerwonej cebuli. Całość posyp szczypiorkiem i świeżo zmielonym pieprzem. 

Przykłady obiadów przy Hashimoto

Tagliatelle razowe z grillowanym kurczakiem, pomidorkami koktajlowymi i cukinią 

Pojedynczą pierś z kurczaka pokrój w kostkę, zamarynuj w paście z łyżeczki oliwy z oliwek, ½ łyżeczki słodkiej, czerwonej papryki, szczypty świeżo zmielonego pieprzu i łyżeczki sosu sojowego. Mięso grilluj na patelni grillowej lub grillu elektrycznym. Pod koniec grillowania dorzuć pomidorki koktajlowe oraz plasterki cukinii – poczekaj aż zmiękną i się pomarszczą. Podawaj z ugotowanym razowym makaronem, posypanym odrobiną prawdziwego parmezanu oraz dużą ilością świeżej natki pietruszki, ew. bazylii. 

Łosoś z pary z dipem jogurtowym, kaszą bulgur i surówką  

Plaster łososia skrop sokiem z cytryny, oprósz świeżo zmielonym pieprzem, ugotuj na parze. Jogurt grecki połącz z posiekanym koperkiem oraz startą rzodkiewką, dopraw odrobiną soli. Surówkę przygotuj z pokrojonych pomidorków koktajlowych, skropionych oliwą i octem balsamicznym. Podawaj wszystko razem z kaszą ugotowaną na sypko. 

Przykłady przekąsek w diecie na Hashimoto 

• Pomarańcza z orzechami włoskimi 
• Miseczka zupy jarzynowej 

Przykłady kolacji przy Hashimoto

Barszcz czerwony z jajkiem i pietruszką 

400 g surowych buraków obierz ze skóry, pokrój w kostkę, następnie zalej 1 l wody, dodaj 2 ząbki czosnku, 2 listki laurowe i 2 ziarenka ziela angielskiego i gotuj na małym ogniu przez ok. 25 min. 100 g śmietany 12% zapraw ciepłym wywarem, dokładnie rozbełtaj, aby nie było grudek, dodaj do zupy. Dodaj także 2–3 łyżki soku z cytryny (bądź więcej, jeśli uznasz za potrzebne). Gotuj kolejne 5 minut. W międzyczasie przygotuj jajka na twardo. Podawaj barszcz obficie posypany posiekaną, zieloną pietruszką. 

Sałatka caprese 

Pomidora oraz mozzarellę pokrój w plastry, ułóż na przemian na talerzu. Posyp przekrojonymi oliwkami, listkami świeżej bazylii oraz pieprzem. Całość skrop oliwą z oliwek extra vergine. Podawaj z pełnoziarnistym tostem.