Testy z apteki na wykrycie zakażenia H. pylori – skuteczność, interpretacja wyników

Zakażenie Helicobacter pylori jest często diagnozowaną infekcją przewodu pokarmowego, która jednak w niewielkim procencie przypadków daje objawy, takie jak ból nadbrzusza, nudności czy wymioty. Diagnozę stawia się najczęściej na podstawie wyniku testu ureazowego, dla którego alternatywą od pewnego czasu są domowe testy na obecność zakażenia h. pylori z krwi lub kału. Czy są one wiarygodne, jak je przeprowadzić i jak interpretować ich wynik?

Bakteria Helicobacter pylori wykrywana jest głównie w obrębie końcowych odcinków żołądka (odźwiernik), przechodzących w początek jelita cienkiego (dwunastnicę). Rzadziej występuje w innych tkankach, np. w oku czy wątrobie. W badaniach zaobserwowano, że zakażenie bakterią zazwyczaj towarzyszy występowaniu przewlekłego zapalenia błony śluzowej żołądka oraz chorobie wrzodowej. Co istotne, sama obecność H. pylori w przewodzie pokarmowym nie warunkuje pewności występowania wrzodów przewodu pokarmowego. W celu wykrycia zakażenia można wykonać szybki test diagnostyczny dostępny w aptekach. Wyróżnia się testy, w których do badania wykorzystuje się próbkę krwi lub kału. Domowe testy diagnostyczne na H. pylori dają szybki wynik oraz można je kupić w niskiej cenie.

Jak wygląda zakażenie H. pylori?

Zazwyczaj zakażenie Helicobacter pylori nie daje jakichkolwiek objawów. Jedynie w znikomych przypadkach występują symptomy w postaci: bólu w nadbrzuszu, nudności, wymiotów. Jak wskazują wyniki badań naukowych istnieje korelacja pomiędzy występowaniem bakterii helikobakterii w górnym odcinku przewodu pokarmowego a pojawieniem się wrzodów żołądka i dwunastnicy. Jednak sama obecność bakterii nie warunkuje  występowania choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy.

Blisko połowa całej populacji ludzkiej jest zakażona H. pylori. Zgodnie z danymi w Polsce bakterią zakażonych jest ok. 67% osób dorosłych, natomiast choroba wrzodowa  diagnozowana jest u 5–10% osób z tej grupy wiekowej. Dodatkowo nie u wszystkich osób chorujących na wrzody żołądka i dwunastnicy stwierdza się obecność patogenu.

Jak wykonać test na H. pylori z krwi?

Test na Helicobacter pylori  można w łatwy i szybki sposób wykonać w warunkach domowych.  Nie istnieją wymagania, które nakazują pacjentowi być na czczo przed wykonaniem testu. Można użyć szybkiego, jednorazowego testu z krwi pozwalającego na wykrycie przeciwciał lgG, który dostępny jest w aptece. W skład zestawu testowego wchodzą zazwyczaj: szczelnie zamknięta kopertka z testem, sterylny nakłuwacz, pipetka, pojemnik z roztworem.

Kolejno należy wyjąć nakłuwacz oraz pipetę z zestawu. Łagodnie rozmasować opuszek palca, który będzie nakłuwany. Po ok. 30 sekundach masowania palca trzeba go zdezynfekować i poczekać aż będzie zupełnie suchy. Następnie można zdjąć nasadkę ochronną z nakłuwacza poprzez przekręcenie jej o 90°. Nakłuwanie polega na przyłożeniu nakłuwacza do zdezynfekowanego opuszcza palca i dociśnięcia go tak, aby usłyszeć dźwięk „kliknięcia”. Następnie koniec pipety, trzymanej poziomo w odniesieniu do utworzonej kropli krwi, przykłada się do tej kropli krwi, która samoistnie wpłynie do pipety i wypełni jej określoną powierzchnię. Zawartość wprowadza się na okienko płytki testowej, do której wprowadza się także 3 krople płynu z butelki z roztworem. Wynik powinien się pojawić po około 15 minutach od dodania roztworu.  

Jak wykonać test na H. pylori z kału?

Kolejnym łatwym sposobem na wykrycie zakażenia H. pylori jest wykonanie testu diagnostycznego z kału. Zazwyczaj w skład zestawu testowego wchodzą: szczelnie zabezpieczona przed otwarciem kopertka z płytką testową i środek absorbujący wilgoć; ponadto pojemnik z płynem, przyrząd do pobierania próbki kału i instrukcja wykonania badania. Przed wykonaniem testu należy przygotować przyrząd odmierzający czas, ponieważ całe badanie nie powinno trwać dłużej niż 1 godzinę. Test powinien zostać przeprowadzony bezpośrednio po pobraniu próbki kału. Testu diagnostycznego na H. pylori z kału nie powinno się wykonywać w trakcie przyjmowania inhibitorów pompy protonowej (leki hamujące wydzielanie kwasu solnego stosowane przy nadkwasocie żołądka lub wrzodach), soli bizmutu lub antybiotykoterapii, ponieważ uzyskany wynik może być wówczas niewiarygodny.

W celu wykonania testu należy zdezynfekować ręce, a następnie wyjąć płytkę testową ze szczelnie zamkniętej foliowej torebki i położyć ją na równej, płaskiej powierzchni. Do pojemnika służącego do pobierania próbki kału należy wprowadzić kał, poprzez wkręcenie aplikatora z pojemnika na kał, na głębokość ok. 1cm w trzy różne miejsca badanego kału. Aplikator powinien zostać pokryty jedynie cienką warstwą, ponieważ nadmierna ilość kału może zafałszować wynik testu. Aplikator po pobraniu próbki kału wprowadza się do pojemnika z płynem ekstrakcyjnym, dokładnie zamyka, a potem intensywnie potrząsa, aby wymieszać próbkę kału z roztworem. Następnie należy odłamać końcówkę z pojemnika z kałem i wycisnąć z niego 3 krople roztworu bezpośrednio do okienka płytki testowej. Po nakropleniu odmierza się czas. Wynik testu odczytuje się po upłynięciu 10 minut. Po tym czasie na płytce testowej powinna się pojawić 1 lub 2 linie. Wynik dodatni występuję, gdy prążki obserwuje się w strefie kontrolnej C, jak i w strefie testowej T.  Wyniki odczytane po upływie powyżej 20 minut nie powinny być brane pod uwagę.

Jak odczytać wynik testu na obecność H. pylori?

Dla uzyskania jak najbardziej wiarygodnego wyniku kluczowe jest odczytanie testu po czasie wskazanym przez producenta w ulotce. Wówczas na płytce testowej, na której naniesiona była badana próbka, pojawia się odpowiednia ilość prążków. Tylko jedna linia na płytce testowej przy prążku kontrolnym ( litera C) świadczy o wyniku ujemnym – brak przeciwciał przeciw H. pylorii w badanej próbce.

W przypadku zaobserwowania dwóch linii na płytce testowej, jednej w miejscu kontrolnym (przy literze C) oraz drugiej w miejscu testowym (przy literze T) stwierdza się wynik dodatni na obecność przeciwciał przeciw H. pylori w próbce poddawanej badaniu. Intensywność prążków nie wpływa na wynik testu. Nawet słabo zaznaczony prążek przy literze T lub C należy interpretować jako wynik dodatni.

Jeśli na pasku testowym nie pojawia się żadna linia lub występuje jedynie w miejscu testowym przy literze T wynik jest nieważny. Wówczas badanie diagnostyczne należy wykonać ponownie, używając nowego testu na H. pylori.

Pozytywny wynik na obecność H. pylori – co dalej?

Pozytywny wynik testu na Helicobacter pylori świadczy o zakażeniu pacjenta bakterią. Doniesienia naukowe wskazują na związek pomiędzy obecnością H. pylori a występowaniem choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy. W przypadku uzyskania dodatniego wyniku testu na H. pylori należy niezwłocznie udać się do lekarza, który zleci dodatkowe badania potwierdzające zakażenie (test ureazowy lub badanie wycinka pobranego podczas gastroskopii), a następnie będzie mógł zaordynować odpowiednie leczenie. Warto dodać, że pozytywny wynik testu na H. pylori nie daje 100% pewności o trwającym obecnie zakażeniu, ponieważ przeciwciała IgG przeciw H. pylori zanikają w organizmie w bardzo wolnym tempie. Zazwyczaj przez długi okres czasu, niekiedy nawet do roku po przebytym zarażeniu H. pylori, przeciwciała przeciwko bakterii nadal pozostają we krwi i dają wynik testu „fałszywie pozytywny”.

Test na H. pylori – dlaczego warto zrobić?

Zakażenie przewodu pokarmowego helikobakterią przeważnie nie daje żadnych objawów. Natomiast w niektórych przypadkach może prowadzić do pogorszenia zdrowia. Zgodnie z obecnym stanem wiedzy istnieje korelacja pomiędzy występowaniem H. pylori w przewodzie pokarmowym a chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy. Ponadto patogen ma wpływ na utrzymywanie się stanu zapalnego w obrębie przewodu pokarmowego. Dodatkowo bakteria może stanowić stanowić tzw. promotor nowotworzenia, czyli pośrednio przyczyniać się do powstawania choroby nowotworowej.  Warto wykonać przesiewowy test diagnostyczny, aby w sytuacji zakażenia H. pylori zapobiec ewentualnym konsekwencjom związanym z obecnością bakterii w organizmie. 

Dostępny w aptekach test na H. pylori jest łatwym i szybkim sposobem na wykrycie zakażenia bakterią. Warto go wykonać wówczas, jeśli istnieje podejrzenie wystąpienia choroby wrzodowej żołądka lub dwunastnicy. Zwłaszcza w przypadku występowania objawów, takich jak: bóle brzucha (zwłaszcza występujące po jedzeniu), wzdęcia, obrzęk brzucha, uczucie zgagi i pieczenia w okolicach mostka, zaburzona perystaltyka (naprzemienne występowanie biegunki i zaparć) warto wykonać test na obecność H. pylori.

Test na h. pylori z apteki – cena, wiarygodność

Przestrzeganie zamieszczonych w ulotce zaleceń producenta dotyczących wykonania testu na H. pylori pozwala na uzyskanie wiarygodnego wyniku takiego badania. W tym celu należy ściśle przestrzegać czasu, po którym należy odczytać wynik oraz sposobu wykonania testu. Dodatkowo, aby wynik charakteryzował się znaczącym stopniem prawdopodobieństwa przed przeprowadzeniem testu nie należy przyjmować leków na żołądek oraz antybiotyków.

W przypadku wyniku dodatniego takiego testu, należy po konsultacji z lekarzem potwierdzić obecność bakterii dodatkowymi testami, jak test oddechowy lub gastroskopia. Sama obecność H. pylori w przewodzie pokarmowym nie świadczy jeszcze o występowaniu choroby wrzodowej, jest jedynie podstawą do dalszej diagnostyki i wizyty u lekarza. Testy domowego użytku może okazać się nieskuteczny dla osób będących w trakcie oraz po leczeniu H. pylori, a także w celu weryfikacji skuteczności terapii, ponieważ przeciwciała wytworzone przeciw H. pylori mogą być obecne we krwi nawet rok po ukończeniu leczenia, co może wpłynąć na zafałszowanie wyniku testu.
W aptekach dostępne są testy do wykrywania przeciwciał swoistych dla bakterii H. pylori z krwi już od ok. 19 zł oraz do wykrywania antygenów H. pylori w kale w cenie ok. 25 zł.