żółte tabletki o działaniu rozkurczającym
Joanna Naczyńska

Leki rozkurczowe – jak je bezpiecznie stosować?

Leki na skurczowy ból brzucha dostępne bez recepty szybko łagodzą uporczywe dolegliwości bólowe podczas menstruacji, ataku kolki nerkowej lub wątrobowej, a także w stanach skurczowych przewodu pokarmowego. Co warto o nich wiedzieć?

Leki rozkurczowe – co to za leki? Jak działają?

Stany skurczowe najczęściej przywodzą na myśl wzmożone napięcie mięśni, ból brzucha, skurcze i utrudnione wykonywanie ruchów. W celu łagodzenia dolegliwości związanych ze skurczami w obrębie brzucha stosuje się leki rozkurczowe.

Leki rozkurczowe, znane również pod nazwą leki spazmolityczne, to preparaty działające rozkurczowo bezpośrednio na mięśnie gładkie znajdujące się w przewodzie pokarmowym oraz układzie moczowo-płciowym.

Istnieją również leki działające w innym mechanizmie, których efektem jest rozkurcz mięśni gładkich w układzie krwionośnym, rozkurcz mięśni niektórych narządów, rozszerzenie oskrzeli lub rozluźnienie mięśni szkieletowych. Leki te należą do różnych grup, działają na poziomie ośrodkowego układu nerwowego, rdzenia kręgowego lub poprzez pobudzanie bądź hamowanie odpowiednich receptorów i kanałów jonowych.

Substancje rozkurczające

Najpopularniejszą substancją rozkurczającą jest drotaweryna, lek dostępny jest bez recepty, działa rozkurczająco bezpośrednio na mięśnie gładkie. Jest stosowany w stanach, którym towarzyszy ból brzucha, w kolce wątrobowej i nerkowej, kamicy pęcherzyka (woreczka) żółciowego, stanach skurczowych przewodu pokarmowego i bolesnym miesiączkowaniu.

Drotaweryna zalecana jest również jako lek wspomagający w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy oraz w zapaleniu żołądka, a także w schorzeniach nerek, takich jak zapalenie miedniczek nerkowych lub kamica nerkowa.

Tabletki z drotaweryną są dostępne bez recepty w dawce 40 mg. W przypadku gdy ból skurczowy jest uporczywy i potrzebny jest silny lek rozkurczowy także bez recepty, warto wybrać tabletki w dawce 80 mg. W aptece można nabyć również preparaty złożone zawierające drotawerynę i paracetamol – połączono w nich lek rozkurczowy i przeciwbólowy.

Hioscyna, inaczej skopolamina, należy do leków parasympatykolitycznych, stosowana jest w lecznictwie w postaci soli. Butylobromek hioscyny wykorzystuje się przede wszystkim w stanach skurczowych narządów trzewnych, zwłaszcza w bolesnych skurczach żołądka, kolce jelitowej, zespole jelita drażliwego, kolce żółciowej i kolce nerkowej oraz  bolesnym miesiączkowaniu. Występuje w preparatach dostępnych bez recepty, samodzielnie jako lek rozkurczowy lub w połączeniu z substancją o działaniu przeciwbólowym – metamizolem sodowym lub paracetamolem. Preparaty te dostępne są w postaci tabletek lub czopków.

Metamizol jest dostępnym bez recepty lekiem przeciwbólowym i przeciwgorączkowym. Ostatnie doniesienia dotyczące metamizolu wskazują również na właściwości rozkurczające mięśnie gładkie. Dzięki temu metamizol sprawdza się w łagodzeniu bólu pochodzącego z układu moczowo-płciowego, w stanach takich jak kolka (nerkowa, żółciowa) czy bolesne miesiączkowanie. Z uwagi na możliwe działania niepożądane po stosowaniu metamizolu warto jego zastosowanie skonsultować z lekarzem lub farmaceutą.

Istnieje również szereg leków dostępnych na receptę, które zmniejszają napięcie mięśni, działają rozszerzająco na mięśniówkę naczyń krwionośnych, oskrzeli, rozluźniająco na mięśnie szkieletowe czy rozkurczająco na mięsień macicy. Leki te dostępne są na receptę, decyzję o ich zastosowaniu podejmuje lekarz.

W tym miejscu należy wymienić alkaloid papawerynę, stosowaną jako lek rozkurczający mięśnie gładkie, zwłaszcza w obrębie przewodu pokarmowego lub dróg żółciowych. Papaweryna stosowana jest w postaci czopków w preparatach złożonych, a także w zastrzykach, czasami również jako składnik recepturowych proszków rozkurczających, sporządzanych w aptece na podstawie recepty lekarskiej.

Na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i jelita rozkurczająco działają także mebeweryna oraz alweryna i trimebutyna. Leki te normalizują pracę przewodu pokarmowego i są stosowane w leczeniu zespołu jelita drażliwego.

W schorzeniach układu ruchowego pochodzenia mięśniowo-szkieletowego, a także w przebiegu chorób zwyrodnieniowych kręgosłupa stosuje się leki rozluźniające mięśnie poprzecznie prążkowane, tzw. leki miorelaksacyjne. Leki te modulują m.in. aktywność synaps pobudzających lub hamujących w ośrodkowym układzie nerwowym. Należą tutaj leki zawierające substancje takie jak baklofen, tiokolchikozyd, tyzanidyna oraz tolperyzon wskazany w leczeniu spastyczności poudarowej u osób dorosłych. Niektóre leki z tej grupy stosuje się również w szczękościsku po zabiegach stomatologicznych oraz, obok leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, w takich stanach jak ból pleców, ból mięśni w okolicy kręgosłupa oraz rwa kulszowa. Leki te dostępne są na receptę.

Na serce, a dokładniej na kurczliwość mięśnia sercowego, wpływ mają leki regulujące kanały wapniowe, przykładami są werapamil i diltiazem. Leki te są wydawane z przepisu lekarza i są stosowane w leczeniu zaburzeń rytmu serca. W leczeniu nadciśnienia tętniczego stosuje się m.in. doksazosynę, lek rozszerzający mięśnie gładkie obwodowych naczyń krwionośnych przez blokowanie receptorów α1-adrenergicznych. Doksazosyna, a także tamsulosyna i alfuzosyna są stosowane u osób chorujących na prostatę. Leki te rozkurczają mięśniówkę pęcherza moczowego, zmniejszają opór utrudniający odpływ moczu i są stosowane w łagodnym przeroście gruczołu krokowego. Preparaty te może zlecić lekarz, są dostępne na receptę.

Lekami rozszerzającymi mięśnie gładkie oskrzeli są substancje podawane drogą wziewną, stosowane w leczeniu astmy. Należą tu fenoterol, salbutamol, formoterol, salmeterol, które oddziałują poprzez receptory β2-adrenergiczne i są dostępne na receptę.

Fenoterol jest również stosowany w ginekologii i położnictwie jako lek tokolityczny – hamujący nadmierne skurcze macicy. Jest stosowany wyłącznie w warunkach szpitalnych, na przykład w zagrażającym porodzie przedwczesnym.

Powiązane produkty

Zioła o działaniu rozkurczowym

Popularnymi środkami rozkurczającymi są niektóre zioła. Tradycyjnie w objawowym leczeniu stanów skurczowych przewodu pokarmowego jest stosowany napar z kwiatu rumianku. Przeciwskurczowe właściwości przypisuje się także innym ziołom, takim jak mięta pieprzowa czy melisa lekarska. W aptece dostępne są również mieszanki ziół do przygotowania naparu, przeznaczone do stosowania m.in. w stanach skurczowych w obrębie żołądka i jelit.

W zespole jelita drażliwego korzystne działanie wykazuje stosowanie doustnego płynu z wyciągami ziołowymi o działaniu rozkurczającym zbyt silnie pobudzone odcinki żołądka i jelit.

Na co pomogą leki rozkurczowe? Kiedy się je stosuje?

Leki rozkurczowe dostępne bez recepty pomagają na takie dolegliwości jak bolesne miesiączkowanie, kolka nerkowa, kolka żółciowa i inne dolegliwości bólowe wynikające ze skurczu mięśni gładkich w obrębie brzucha. Korzystnie działają u osób cierpiących na zespół jelita drażliwego, określany czasem przez pacjentów jako „jelito drażliwe”.

Rzadkim przypadkiem nagłego skurczu mięśni jest pochwica. Pochwica to mimowolny skurcz mięśni pochwy uniemożliwiający wprowadzenie członka do pochwy lub nawet przeprowadzenia badania ginekologicznego. W leczeniu pochwicy zaleca się psychoterapię, gdyż przyczyna często leży w sferze emocjonalnej pacjentki, może wiązać się z przykrymi doświadczeniami z przeszłości lub wynikać z przekonań religijnych albo metod wychowawczych w domu. Pochwicę można skutecznie leczyć ćwiczeniami mięśni dna miednicy i technikami relaksacyjnymi.

Czasami może dojść do nagłego, mimowolnego skurczu mięśni w okolicy pochwy w trakcie stosunku płciowego, kiedy to dochodzi do zakleszczenia penisa w pochwie. Sytuacja występuje rzadko, może ją wyzwolić nagły czynnik stresujący pojawiający się w trakcie stosunku płciowego, np. wejście osoby trzeciej, niespodziewany hałas. Jakie leki rozkurczowe można stosować na zakleszczenie? Leki rozkurczowe dostępne bez recepty, takie jak drotaweryna, mogą być nieskuteczne na zakleszczenie, skurcz w tym przypadku dotyczy mięśni dna miednicy. W warunkach domowych w sytuacji zakleszczenia najlepiej jest pozwolić na uspokojenie się i poczekać na samoistne rozluźnienie mięśni.

Kto może stosować leki rozkurczowe?

U niemowląt oraz dzieci do 6. roku życia wszelkie dolegliwości bólowe powinny być skonsultowane z lekarzem pediatrą, nie należy stosować leków na własną rękę.

Tabletki rozkurczowe zawierające drotawerynę są dostępne bez recepty i można je stosować u dzieci w wieku 6 lat i starszych oraz u dorosłych, zachowując dostosowane do wieku dawkowanie zgodne z ulotką. Butylobromek hioscyny jest również dostępny bez recepty, jednak z uwagi na możliwe działania uboczne, należy zachować ostrożność u niektórych pacjentów, dotyczy to szczególnie osób z chorobami serca, tarczycy, jelit lub dróg moczowych, przed zastosowaniem tego leku należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.

Napar z liści mięty może być podawany dzieciom w wieku 4 lat, jednak mieszanek ziołowych nie należy stosować u dzieci poniżej 12. roku życia.

Leki rozkurczowe sprawdzą się u kobiet, u których miesiączka wiąże się z bolesnymi skurczami.

Drotaweryna może być stosowana w ciąży jedynie w niektórych sytuacjach, dlatego można stosować ten lek po zleceniu go przez lekarza. Nie zaleca się stosowania drotaweryny podczas karmienia piersią.

Postacie leków o działaniu rozkurczowym to głównie tabletki, ale dostępne są również czopki, saszetki z ziołami do przygotowaniu naparu, a także płyny doustne z wyciągami ziołowymi, które należy dawkować, odmierzając zalecaną ilość kropli. Iniekcje są najczęściej dostępne na receptę i w formie zastrzyków podaje się je w warunkach szpitalnych. Proszki o działaniu rozkurczającym mogą być sporządzone w aptece jako lek recepturowy na podstawie recepty lekarskiej.

  1. W. Janiec, Kompendium farmakologii, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2005, str. 49, 60, 137-139, 142, 289.
  2. A. Jasiecka, T. Maślanka, J. J. Jaroszewski, Pharmacological characteristics of metamizole, „Polish Journal of Veterinary Sciences”, nr 1 2014.
  3. Farmakoterapia stanów spastycznych mięśni szkieletowych, „aptekarzpolski.pl” [online] https://www.aptekarzpolski.pl/wiedza/farmakoterapia-stanow-spastycznych-miesni-szkieletowych/ [dostęp:] 5.12.2021.
  4. J. Podlewski, A. Chwalibogowska-Podlewska, Leki współczesnej terapii, Wydawnictwo Medical Tribune Polska, Warszawa 2009, str. 273.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Lukrecja – co to za roślina? Właściwości, działanie, przeciwwskazania

    Któż z nas chociaż jeden raz w życiu nie zetknął się z niezwykłymi, czarnymi cukierkami o ślimakowatym kształcie? Ponoć albo się je kocha, albo nienawidzi. Charakterystyczny kolor i smak słodycze te zawdzięczają zawartości ekstraktu z lukrecji – rośliny, nad której bogactwem zastosowań warto się pochylić. Czym zatem jest lukrecja, jakie ma właściwości i jaki może mieć wpływ na nasze zdrowie?

  • Co to jest colostrum bovinum (siara bydlęca)? Colostrum na odporność – dla dzieci i dorosłych

    Colostrum, inaczej siara, to naturalne bogactwo związków wspomagających nie tylko odporność, ale również wpływających pozytywnie na poziom żelaza. Ostatnio zyskuje na popularności względem tradycyjnych środków na odporność, mogą ją przyjmować także niemowlęta i dzieci. Rodzaje siary są różne – od bydlęcej, przez owczą, po kozią. Kiedy warto zastosować colostrum? Jakie preparaty znajdziemy na aptecznej półce?

  • Tran – właściwości. Czy tran wpływa na odporność?

    Tran to olej otrzymywany z dorsza atlantyckiego lub innych ryb dorszowatych (olej z wątroby rekina nie jest tranem, ma bowiem inny skład i inne właściwości). Tran zawiera witaminę D i A, a także kwasy omega-3 (DHA i EPA), które mają korzystny wpływ na układ odpornościowy, nerwowy oraz krwionośny. Kiedy stosować olej z wątroby dorsza? Jak wybrać najlepszy tran dla dziecka i dla osoby dorosłej?

  • Domowe sposoby na wzmocnienie odporności – jak w prosty sposób wzmocnić organizm?

    Stosowanie domowych sposobów na odporność może okazać się bardzo dobrym rozwiązaniem, które z jednej strony pomoże w uniknięciu rozwoju infekcji, a z drugiej wspomoże terapię lekami, poprzez pobudzenie układu immunologicznego. W poprawie kondycji układu odporności istotne jest przestrzeganie kilku zasad, zaczynając od codziennego obowiązku zjedzenia pożywnego śniadania, kończąc na suplementacji żelaza i kwasów omega-3, których być może w pełni nie dostarczamy wraz z posiłkami. Dbając o naszą odporność niezmiernie istotne jest dbanie o nasz układ pokarmowy. Jakie suplementy przyjmować, czego unikać, a nad czym popracować w trosce o odporności? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Kreatyna – właściwości, działanie, efekty. Jak ją dawkować?

    Kreatyna – jakie pełni funkcje? Czy ma potencjał, aby stać się suplementem kojarzonym nie tylko z odżywkami dla sportowców? Czym różnią się jej formy? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziecie w poniższym artykule.

  • Suplementy i witaminy na odporność – jak uniknąć infekcji?

    Suplementy na odporność stały się bardzo popularne szczególnie w okresie pandemii COVID-19. Sięgamy po nie równie często w okresie zmieniających się pór roku, licząc, że pomogą nam uniknąć infekcji bakteryjnych, wirusowych i grzybiczych. Preparaty na odporność mają przede wszystkim stymulować układ immunologiczny tak, aby ten szybciej i mocniej odpowiadał na atakujące go patogeny chorobotwórcze. Jak wybrać najlepsze suplementy zwiększające odporność, jak je dawkować i czy można je zażywać będąc w ciąży?

  • Dlaczego profilaktyczne picie płynu Lugola jest niebezpieczne dla zdrowia?

    W ostatnich dniach bardzo wzrosło zainteresowanie płynem Lugola. Niektórzy próbują stosować go profilaktycznie, a nie z powodu wyraźnych wskazań zdrowotnych. Wprawdzie płyn Lugola wykazuje działanie antyseptyczne, a znajdujący się w nim jod wpływa korzystnie na pracę tarczycy, ale zażywanie go na „własną rękę” może mieć bardzo negatywne, a wręcz tragiczne w skutkach konsekwencje. Dlaczego nie powinniśmy stosować płynu Lugola bez wyraźnych wskazań lekarskich i czym jest trądzik jodowy? 

  • Szczepionka na grypę 2023/2024 – kto i kiedy powinien się zaszczepić? Którą szczepionkę wybrać?

    W zależności od sezonu epidemicznego w Polsce liczba zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę osiąga od kilkuset tysięcy do nawet kilku milionów. Zazwyczaj największą liczbę zachorowań odnotowuje się pomiędzy styczniem a marcem. W zależności od grupy osób szczepionych i sezonu grypowego szczepionki na grypę chronią przed infekcją grypową ok. 40–70% zaszczepionych osób oraz zabezpieczają w znacznym stopniu przed powikłaniami pogrypowymi.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij