Ból brzucha u dziecka – co go powoduje? Domowe sposoby na bolący brzuch dziecka

Bolący brzuch u dziecka może wynikać ze złych nawyków żywieniowych, jak i świadczyć o stanie chorobowym małego pacjenta. Ze względu na różne przyczyny bólu, należy zastosować odmienne sposoby leczenia. Jak złagodzić ból brzucha u dziecka?  Kiedy udać się z dzieckiem do specjalisty? 

Bóle brzucha to bardzo powszechna dolegliwość wieku dziecięcego. Przyczyny mogą być bardzo różnorodne, od bólu wynikającego z błędu dietetycznego, aż do bólu wymagającego natychmiastowej interwencji chirurga. W przypadku zgłaszania przez dziecko bólów brzucha, należy zwrócić uwagę na objawy towarzyszące (gorączka, biegunka, zmiany skórne), jak długo dziecko skarży się na ból oraz jego lokalizację. Jeśli ból brzucha jest łagodny oraz zostały wykluczone poważne choroby przewodu pokarmowego możemy zastosować domowe sposoby radzenia sobie z bólem brzucha. 

Przyczyny bólu brzucha u dzieci

Bóle brzucha u dziecka należą do jednych z najczęstszych przyczyn zgłaszania się rodzica z dzieckiem do gabinetu lekarskiego. Można je podzielić na ostre i przewlekłe oraz organiczne, czynnościowe i psychogenne. Mogą mieć charakter bólu stałego lub nawracającego. Ostry ból brzucha u dzieci najczęściej jest objawem zapalenia jelit w przebiegu infekcji wirusowej lub bakteryjnej (potocznie zwanej jelitówką), jednakże może również świadczyć o chorobie, która wymaga interwencji chirurgicznej np. zapaleniu wyrostka robaczkowego. Nawracający lub przewlekły ból brzucha występuje stosunkowo często, może dotyczyć nawet 15-35% dzieci na całym świecie. 

Większość bólów brzucha u dzieci ma charakter czynnościowy, wynikający z zaburzonej motoryki oraz nadwrażliwości jelit. Do zaburzeń czynnościowych zaliczamy m.in. zespół jelita drażliwego, dyspepsję czynnościową oraz kolkę niemowlęcą. Na częstość występowania czynnościowych bólów brzucha u dzieci wpływają m.in. styl życia, złe nawyki żywieniowe, nieregularne posiłki, jedzenie w pośpiechu oraz stres. U dzieci często występują bóle brzucha o podłożu psychogennym. Bóle te pojawiają się najczęściej w sytuacjach stresujących dla dziecka np. problemy w szkole lub domu. 

Jak pomóc dziecku z bólem brzucha?

Reakcja dziecka na ból może być różna w zależności od jego wieku. Niemowlęta i małe dzieci zwykle reagują na ból brzucha płaczem, grymasem oraz zaczerwienieniem lub zblednięciem twarzy. Ponadto rodzice zgłaszają, że dziecko jest bardziej drażliwe, niespokojne, niechętnie je, ma problemy ze snem. Dziecko w wieku przedszkolnym w przypadku bólu brzucha najczęściej wskazuje okolicę pępka, lecz często nie potrafi dokładnie zlokalizować oraz określić charakteru bólu. 

Postępowanie w przypadku bólu brzucha u dziecka jest zależne od wieku i stanu ogólnego dziecka, prawdopodobnej przyczyny oraz objawów towarzyszących. Co podawać dziecku na ból brzucha? W przypadku symptomów tzw. grypy żołądkowo-jelitowej podstawą leczenia jest nawadnianie dziecka. Wskazane jest podawanie specjalnych preparatów tzw. doustnych płynów nawadniających, które zawierają elektrolity oraz glukozę – niezbędne podczas biegunki lub wymiotów. Należy zwrócić uwagę, by w przypadku wymiotów często podawać dziecku picie, lecz w małych ilościach. Lepiej tolerowane są schłodzone płyny, gdyż nie pobudzają odruchu wymiotnego. Nie zaleca się stosowania napojów sztucznie barwionych, gazowanych lub soków owocowych celem nawadniania dziecka w trakcie biegunki lub wymiotów. 

W przypadku bólów brzucha występujących po posiłkach, zwłaszcza jeśli towarzysz im świąd skóry i wysypka, istnieje podejrzenie nietolerancji lub alergii pokarmowej. Należy obserwować po jakich pokarmach i w jakim czasie po posiłku występują objawy oraz udać się do lekarza celem przeprowadzenia dalszej diagnostyki. 

Jeśli ból brzucha towarzyszy zaparciu, niezbędna jest modyfikacja diety oraz stylu życia dziecka. Należy zadbać o prawidłową dietę, zawierającą dużo błonnika, podawać odpowiednią ilość płynów, najlepiej wody oraz zwiększyć aktywność fizyczną.

Domowe sposoby na ból brzucha u dzieci

Do domowych sposobów radzenia sobie z bólem brzucha u dzieci możemy zaliczyć herbatki oraz napary ziołowe z rumianku, mięty oraz imbiru mające właściwości rozkurczowe, przeciwzapalne oraz łagodzące wymioty. Przydatne może być również zastosowanie termoforu lub ciepłego okładu na brzuch, aby złagodzić ból. Należy jednak pamiętać, aby woda w termoforze nie była gorąca, gdyż może dojść do poparzenia skóry dziecka. 

W przypadku zaparć, kolki niemowlęcej oraz wzdęć pomocny może okazać się delikatny masaż brzuszka, poprawiający czynność jelit. Wskazane jest zastosowanie odpowiedniej dla wieku dziecka diety, wykluczającej ostre przyprawy, sztuczne barwniki i konserwanty. Jeśli ból brzucha występuje razem z biegunką, zwłaszcza podczas stosowania antybiotykoterapii, niezbędne jest wdrożenie probiotyku, który pomoże w odbudowie mikroflory bakteryjnej jelit.

Ból brzucha u dziecka – kiedy do lekarza?

W przypadku bólu brzucha u dziecka należy pamiętać o objawach alarmujących, których nie można lekceważyć i które wymagają dalszej wnikliwej diagnostyki lekarskiej. Należą do nich: 

• ból brzucha, który wybudza dziecko w nocy,
• zaburzenia dotyczące rytmu wypróżnień (biegunka, zaparcia),
• stolec z domieszką krwi, ropy lub śluzu,
• przewlekające się wymioty,
• fusowate wymioty, smoliste stolce, anemia, mogące świadczyć o krwawieniu do przewodu pokarmowego,
• ból zlokalizowany daleko od pępka, zwłaszcza jeśli ból nasila się lub promieniuje do pleców albo kończyn dolnych,
• zmniejszenie masy ciała dziecka lub brak przyrostu masy ciała i wzrostu dziecka,
• inne objawy ogólne, jak niewyjaśniona gorączka lub stany podgorączkowe, osłabienie, bóle stawowe, opóźnione dojrzewanie płciowe,
• występujące w rodzinie choroby takie jak: nieswoiste zapalenia jelit (choroba Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego), celiakia, choroba wrzodowa lub inne przewlekłe choroby przewodu pokarmowego.