Jelitówka u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie grypy żołądkowej u dziecka

Grypa żołądkowa (jelitówka), fachowo nazywana ostrym nieżytem żołądkowo-jelitowym, występuje zarówno u dzieci jak i dorosłych, głównie w sezonie jesienno-zimowym. Najczęściej wywołana jest przez wirusy takie jak rotawirusy, norowirusy lub adenowirusy. Do typowych objawów infekcji jelitowej należą biegunka, wymioty i bóle brzucha. Podstawą leczenia jest intensywne nawadnianie doustne chorego, aby zapobiec odwodnieniu dziecka. 

Jelitówka u dziecka – jakie są jej przyczyny?

Określenie grypa żołądkowa jest mylące, gdyż objawy z przewodu pokarmowego nie są wywoływane przez wirusa grypy, a przez wirusy z rodzaju rotawirusów, adenowirusów lub norowirusów. Ostrą biegunkę i wymioty mogą wywoływać również bakterie takie jak Salmonella, Clostridium difficile, Campylobacter, a także pasożyty lub grzyby. Najczęstszą przyczyną ostrego nieżytu żołądkowo-jelitowego u dzieci powodują rotawirusy, natomiast u dorosłych przeważają zakażenia norowirusami. Przywołane patogeny po wniknięciu do przewodu pokarmowego powodują uszkodzenie błony śluzowej jelit, zaburzenia wchłaniania substancji odżywczych oraz wody, co prowadzi do wymiotów i biegunki. 

Objawy grypy jelitowej u dziecka

Ostry nieżyt żołądkowo-jelitowy u dziecka może dawać objawy o różnym stopniu nasilenia, począwszy od lekkiego dyskomfortu w jamie brzusznej, pojedynczych wymiotów lub luźnego stolca, aż do ciężkiej biegunki z wymiotami prowadzącej do odwodnienia organizmu i konieczności nawadniania dożylnego w warunkach szpitalnych. 

Do najczęstszych objawów w przebiegu jelitówki u dziecka należą:
– biegunka – zazwyczaj obfita i wodnista,
– nudności i wymioty,
– bóle brzucha,
– gorączka lub stan podgorączkowy, najczęściej w początkowej fazie infekcji. 

W przypadku zakażenia rotawirusem często występują także objawy infekcji górnych dróg oddechowych, które mogą poprzedzać biegunkę i wymioty u dziecka. 

Grypa jelitowa u dziecka – czy może być niebezpieczna? 

Najczęstszym i zarazem najpoważniejszym powikłaniem intensywnej biegunki lub wymiotów jest odwodnienie dziecka. Jest ono spowodowane utratą elektrolitów takich jak sód, potas, chlor oraz glukozy z przewodu pokarmowego. Należy pamiętać, że niemowlęta i małe dzieci odwadniają się znaczenie szybciej niż osoby dorosłe z biegunką czy wymiotami. 

Do objawów, które powinny zaniepokoić rodzica, w przypadku dziecka wymiotującego lub mającego biegunkę, należą bardzo suche śluzówki jamy ustnej dziecka, apatia i znaczne osłabienie dziecka, przyspieszony oddech, zapadnięte ciemię w przypadku niemowląt, zmniejszona ilość lub brak moczu, płacz bez łez. Objawy te świadczą o ciężkim odwodnieniu dziecka i są wskazaniem do nawadniania dożylnego kroplówkami w szpitalu. 

Jelitówka u dzieci – dieta 

W początkowej fazie intensywnych wymiotów i biegunki można zrezygnować z podawania pokarmów, ale konieczne jest stosowanie doustnych płynów nawadniających  (elektrolity dla dzieci), aby zapobiec odwodnieniu dziecka. W miarę ustępowania objawów można podawać dziecku pokarmy lekkostrawne, mające działanie lekko zapierające np. klei ryżowy czy marchwiankę. Według wytycznych nie ma przeciwwskazań do powrotu do diety, którą otrzymywało dziecko przed rozwinięciem objawów. 

W przypadku wystąpienia wzdęć lub biegunki po podaniu dziecku po przebytej biegunce produktów mlecznych, istnieje podejrzenie przejściowej nietolerancji laktozy. Występuje ona na wskutek uszkodzenia błony śluzowej jelit w trakcie jelitówki i zahamowania produkcji enzymu laktazy. Zazwyczaj objawy nietolerancji laktozy ustępują po kilku tygodniach. 

Jak leczyć jelitówkę u dziecka? 

W przypadku ostrego nieżytu żołądkowo-jelitowego o etiologii wirusowej podstawą leczenia jest nawadnianie dziecka, aby zapobiec ciężkiemu odwodnieniu. Podawanie płynów należy zawsze rozpoczynać od podaży doustnej, a dopiero w przypadku jej niepowodzenia i stwierdzeniu objawów ciężkiego odwodnienia dziecka zalecane jest nawadnianie dożylne kroplówkami w warunkach szpitalnych. 

Najważniejsze zasady zapobiegania odwodnieniu dziecka w przebiegu grypy żołądkowej:
– najlepszym preparatem do podaży w trakcie wymiotów i biegunki są doustne płyny nawadniające (tzw. elektrolity), które zawierają glukozę i jony, które są tracone z organizmu, 
– poić dziecko często, ale małymi ilościami płynów, np. jedna łyżeczka co kilka minut,
– podawane płyny powinny być chłodne, gdyż ciepłe mogą pobudzać odruch wymiotny,
– jeśli dziecko kategorycznie odmawia przyjmowania elektrolitów można podawać rozcieńczony sok jabłkowy,
– nie zaleca się podawania napojów gazowanych i sztucznie barwionych np. coli, gdyż nie zapobiegają one dalszemu odwadnianiu się dziecka, a także nie skracają czasu trwania biegunki ani wymiotów.

W przypadku infekcyjnej biegunki u dziecka nie należy podawać leków przeciwbiegunkowych, gdyż opóźniają one usunięcie patogenów i ich toksyn z jelit i zwiększają ryzyko ciężkich powikłań w wyniku przedłużonego kontaktu organizmu z nimi.