mężczyzna z bólem brzucha
Olaf Bąk

Biegunka tłuszczowa – jak wygląda stolec tłuszczowy?

Biegunka tłuszczowa (łac. steatorrhoea) to odmiana biegunki, w której stolec ma charakter tłuszczowy – kał jest połyskliwy, może mieć na powierzchni krople tłuszczu i trudno się spłukuje. Najczęściej związana jest z problemami z trawieniem lub wchłanianiem tłuszczów z pokarmu. Jeśli nie jest ona tylko pojedynczym incydentem i zdarza się często, należy jak najszybciej znaleźć jej przyczynę. Jak rozpoznać biegunkę tłuszczową? Jakie ma objawy? Jakie badania wykonać?

Biegunka to stan, w którym osoba chora oddaje często (>3 na dzień) stolec o nadmiernie luźnej konsystencji (najczęściej 6 lub 7 stopień w Bristolskiej Skali Uformowania Stolca). Ze względu na czas trwania możemy ją podzielić na biegunkę ostrą (do 14 dni), biegunkę przetrwałą (14–30 dni) oraz biegunkę przewlekłą (>30 dni). Przeważnie ostra biegunka związana jest z infekcją wirusową i ma charakter samoograniczający, natomiast biegunka przewlekła może mieć podłoże zapalne lub świadczyć o alergii i nietolerancji pokarmowej. W przypadku gdy stolec wydalony w przebiegu biegunki ma połyskliwy wygląd, pływa na powierzchni wody i towarzyszy mu gnilny zapach, charakteryzujemy go jako biegunkę tłuszczową.

Biegunka tłuszczowa – co to jest? Czy jest groźna?

Biegunka tłuszczowa to biegunka, której towarzyszą połyskujące i oleiste stolce tłuszczowe. W prawidłowych warunkach tłuszcz zaczyna być trawiony na poziomie dwunastnicy, gdzie żółć wymieszana z enzymami trzustkowymi wydzielana jest przez brodawkę Vatera i miesza się z pożywieniem. Następnie, w trakcie pasażu jelitowego, trawienie tłuszczu dokańczane jest przez soki jelitowe po to, by tłuszcz – już w postaci chylomikronów – został wchłonięty przez śluzówkę jelita cienkiego.

Problem pojawia się, gdy zabraknie jednego z tych trzech elementów – wydzielania żółci, wydzielania enzymów trzustkowych lub wchłaniania przez ścianę jelit. Skutkuje to wydaleniem niestrawionego oraz niewchłoniętego tłuszczu razem z kałem, co powoduje zmianę jego wyglądu, konsystencji oraz zapachu, a także wywołuje niedobory pokarmowe w związku z utratą substancji w stolcu.

W przypadku noworodków jest to związane prawdopodobnie z wadą układu pokarmowego, zespołem krótkiego jelita, niedoborem enterokinazy, mukowiscydozą, może wystąpić również u dzieci z celiakią. W przypadku osób w podeszłym wieku może być związane z zespołem przerostu flory bakteryjnej jelit lub niewydolnością trzustki.

Biegunce tłuszczowej mogą też towarzyszyć inne niepokojące objawy, które powinny nas skłonić do konsultacji lekarskiej, jak np.:

  • ból brzucha,
  • utrata masy ciała,
  • nudności,
  • wymioty,
  • żółtaczka,
  • świąd skóry,
  • białe stolce i ciemny mocz.

Jak wygląda stolec tłuszczowy?

Stolec tłuszczowy zawiera duże ilości tłuszczu. Dlatego też ma połyskliwy wygląd, jasny kolor (żółtawy lub pomarańczowy), jest mazisty, oleisty i może przyklejać się do muszli klozetowej, trudno go spłukać (gdyż tłuszcz pływa na powierzchni wody) oraz może zostawiać na wodzie krople tłuszczu.

Duża ilość tłuszczu zmienia też proces fermentacji, co powoduje nieprzyjemny i gnilny zapach stolca.

Polecane dla Ciebie

Przyczyny biegunki tłuszczowej

W związku z tym jak przebiega trawienie i wchłanianie tłuszczu, możemy wyróżnić przyczyny stolca tłuszczowego związane z zaburzeniami wchłaniania poprawnie strawionego tłuszczu, czyli zespoły złego wchłaniania:

  • choroby błony śluzowej (np. enteropatie z utratą białek),
  • poważne infekcje jelitowe (choroba Whipple'a, Sprue tropikalna),
  • zespoły krótkiego jelita – mogą wynikać z wady wrodzonej, gdy po prostu nie wykształciła się całość układu pokarmowego, lub może być to wada nabyta, gdy na skutek wycięcia, zniszczenia (popromiennego) lub martwicy (w wyniku zatoru krezkowego) dochodzi do braku niezbędnej długości jelita,
  • biegunka poresekcyjna – związana z usunięciem części jelita (np. w wyniku nowotworu), gdy pozostała część nie jest w stanie efektywnie wchłaniać tłuszczu z pokarmu,
  • niedokrwienie krezki jelita – gdy wchłanianie nie może się odbyć w związku ze zbyt słabym ukrwieniem tego narządu (np. w anginie brzusznej, czyli miażdżycy tętnic krezkowych, które zaopatrują ściany jelit),
  • zespół Zollingera-Ellisona – choroba wywołana prze guz nowotworowy produkujący gastrynę, co prowadzi do nadmiernego wydzielania kwasu solnego, a przez to zablokowanie enzymów trzustkowych,
  • abetalipoproteinemia (zespół Bassena-Kornzweiga).

Inne zaburzenia, które związane są z zaburzeniami trawienia tłuszczów, przez co nie mogą być one poprawnie wchłaniane, to:

  • niewydolność trzustki – stan, gdy trzustka nie wydziela odpowiedniej ilości enzymów odpowiedzialnych za trawienie tłuszczów (np. w raku trzustki, przewlekłym zapaleniu trzustki, mukowiscydozie),
  • zmniejszenie ilości kwasów tłuszczowych – cholestatyczne choroby wątroby, w których dochodzi do zaburzeń odpływu żółci z wątroby (np. w marskości) lub w przypadku kamieni w pęcherzyku żółciowym albo zwężeń przewodów żółciowych (zapaleniach lub nowotworach),
  • zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego.

Stolec tłuszczowy – jakie badania?

W przypadku gdy biegunka tłuszczowa nie była jednorazowym incydentem (może się tak zdarzyć przy zbyt ciężkostrawnym posiłku lub nadużyciu alkoholu) i problem się powtarza lub nasila, należy jak najszybciej rozpocząć diagnostykę lekarską. Nie jest łatwo stwierdzić, że stolec jest tłuszczowy (szczególnie na początku) ani znaleźć jego bezpośrednią przyczynę, co jest ważne szczególnie w przypadku osób starszych lub obciążonych chorobami przewlekłymi.

Pierwsze kroki można skierować do podstawowej opieki zdrowotnej, gdzie lekarz pierwszego kontaktu zbierze wywiad, zbada oraz zleci podstawowy pakiet badań.

Początkowo celem oceny ogólnego stanu zdrowia warto przejść takie badania jak – USG jamy brzusznej, RTG klatki piersiowej czy badania z krwi (morfologia, CRP, OB, jonogram, mocznik, kreatynina, amylaza, parametry wątrobowe). W przypadku gdy leczenie objawowe lub empiryczne (na podstawie objawów) nie daje efektów, lekarz POZ może poszerzyć diagnostykę i zlecić badanie ogólne kału z badaniem na obecność pasożytów, a nawet skierować na kolonoskopię. W trakcie kolonoskopii można pobrać wycinek i ocenić tkanki jelita pod kątem zmian zapalnych, zanikowych lub chorób nowotworowych.

Żeby określić w ogóle, czy stolec jest tłuszczowy, można wykorzystać badania ilościowe – mikroskopowo ocenia się obecność kropel tłuszczowych w kale.

Jeśli zastosowana terapia nie działa, a wyniki nie dają odpowiedzi na pytanie o przyczynę schorzenia, lekarz może skierować osobę chorą do poradni specjalistycznej, w której można zlecić dodatkowe i niedostępne w POZ badania, jak np. tomografię komputerową brzucha.

Biegunka tłuszczowa – leczenie

Wyleczenie biegunki tłuszczowej powinno opierać się przede wszystkim na usunięciu przyczyny tego objawu. Jeśli jednak przyczyną zaburzeń trawienia tłuszczu jest przewlekła choroba (np. przewlekłe zapalenie trzustki), lekarz może zalecić przyjmowanie doustne enzymów (lipazy, amylazy i proteazy) przy każdym posiłku, co powinno pomóc w odpowiednim strawieniu lub wchłanianiu tłuszczu.

Niezbędne też będzie ograniczenie przyjmowania tłuszczu w pokarmach do poniżej 20 gramów na dobę. Dodatkowo, ze względu na rozpuszczalność witamin A, D, E oraz K w tłuszczach, konieczna będzie ich dodatkowa suplementacja.

Biegunka tłuszczowa – domowe sposoby

Biegunki tłuszczowej nie powinno się zaleczać domowymi sposobami, gdyż najważniejsze jest ustalenie jej przyczyny. Przeciwbiegunkowe leki bez recepty nie zmniejszają problemu utraty tłuszczu oraz witamin, a tylko maskują problem.

Do czasu wyjaśnienia problemu tłuszczowych stolców można ograniczyć ilość spożywanego w diecie tłuszczu.

Stolec tłuszczowy – powikłania

Stolec tłuszczowy nie jest chorobą samą w sobie, a jej objawem. Nieleczona przyczyna tłuszczowej biegunki może mieć katastrofalne skutki dla naszego zdrowia. Ponadto tłuszcz tracony z kałem może prowadzić do niedożywienia, niedokrwistości, poważnych niedoborów pokarmowych, a u dzieci nawet doprowadzić do zaburzeń wzrostu i rozwoju. Dzieje się tak, gdyż razem z tłuszczem tracone są kalorie z pokarmu (co sprzyja niedożywieniu), a rozpuszczalne w tłuszczach witaminy – A, D, E, K – są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Dlatego tez nie należy zwlekać z wykryciem przyczyny tłuszczowej biegunki.

  1. S. H. Ralston, M. W. J. Strachan, I. Penman, R. Hobson, red. wyd. pol. J. Różański, Choroby wewnętrzne Davidson, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2020.
  2. A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika 2019/20, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2020.
  3. A. Szczeklik, E. Szczeklik, Diagnostyka ogólna chorób wewnętrznych, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 1979.
  4. K. Gutkowski, M. Hartleb, Biegunka – algorytmy diagnostyczne i zasady leczenia, podyplomie.pl [online] https://podyplomie.pl/medycyna/10617,biegunka-algorytmy-diagnostyczne-i-zasady-leczenia [dostęp:] 22.11.2022.
  5. M. Włochal, A. Kanikowska, M. Grzymisławski, Niedobory energii i składników odżywczych u pacjentów z chorobami zapalnymi trzustki, „Nowiny Lekarskie”, nr 81 2012.
  6. M. Lipiński, G. Rydzewska, Zasady postępowania u pacjentów z przewlekłym zapaleniem trzustki i niewydolnością zewnątrzwydzielniczą trzustki w praktyce lekarza POZ, „Lekarz POZ”, nr 3 2018.
  7. A. Prystupa, D. Skomorowska, J. Schabowski, J. Mosiewicz, Diagnostyka i leczenie pacjenta z przewlekłą biegunką w gabinecie lekarza rodzinnego, „Medycyna Ogólna”, nr 16 2010.
  8. M. Wysocka, Substytucja enzymami trzustkowymi w leczeniu schorzeń trzustki, „Medycyna Rodzinna”, nr 3–4 2002. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jak powstaje nowotwór?

    Nowotwory są główną przyczyną zgonów na świecie. Szacuje się, że w Polsce choruje na nie ponad milion osób, a ok. 100 tys. umiera. Niestety, statystyki te z roku na rok są coraz mniej optymistyczne. Jak powstaje nowotwór? Czy da się zapobiec jego rozwojowi?

  • Gorączka plamista Gór Skalistych – przyczyny, objawy, leczenie

    Dla przeciętnego Polaka gorączka plamista Gór Skalistych brzmi niezwykle egzotycznie. Nie da się ukryć, że choroba w Polsce jest bardzo rzadko spotykana. Zagrożenie jest jednak realne, zwłaszcza dla osób, które podróżują do Stanów Zjednoczonych.

  • Zatrucie nikotynowe – objawy, leczenie przedawkowania

    Objawy zatrucia nikotyną zależne są głównie od liczby wypalonych papierosów. Uznaje się, że aby doszło do wystąpienia zatrucia nikotynowego, konieczne jest przyjęcie w krótkim czasie ok. 4-8 mg nikotyny. Podstawą oczyszczania organizmu z nikotyny jest oczywiście rzucenie palenia papierosów. Większość nikotyny dostarczanej wraz z wypalanym papierosem wydalana jest niemal natychmiastowo przez nerki.

  • WZW C – przyczyny, objawy, czynniki ryzyka wirusowego zapalenia wątroby typu C

    Wirusowe zapalenie wątroby typu C (HCV) to choroba wywołana przez wirusa zapalenia wątroby typu C. Choroba ta jest często nazywana „cichym zabójcą”, ponieważ wczesne stadium infekcji często nie daje objawów, a osoba zakażona może przez wiele lat nie wiedzieć, że jest chora. Wirusowe zapalenie wątroby typu C może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak marskość wątroby, rak wątrobowokomórkowy i niewydolność wątroby, jeśli nie zostanie zdiagnozowane i leczone na czas. Objawy wirusowego zapalenia wątroby typu C mogą obejmować zmęczenie, utratę apetytu, nudności i wymioty, bóle brzucha, ciemny mocz, żółtaczkę, świąd skóry czy bóle stawów.

  • Perforacja jelita – przyczyny, objawy, leczenie

    Perforacja jelita to bardzo poważne schorzenie, które wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej. Nieleczone może doprowadzić do śmierci. Jak rozpoznać przedziurawione jelito i co jest jego przyczyną? Jak wygląda leczenie i czy może się objeść bez interwencji chirurga?

  • Chłoniak – objawy, leczenie, rokowania i rodzaje nowotworu układu chłonnego

    Chłoniakiem określa się nieprawidłowy rozrost tkanki limfatycznej. Jednoznaczne wyjaśnienie pochodzenia chłoniaków i przyczyn ich występowania nadal pozostaje wyzwaniem dla współczesnej medycyny. Podstawą leczenia wszystkich rodzajów chłoniaków jest chemioterapia.

  • By-passy, czyli pomostowanie aortalno-wieńcowe – na czym polega ten zabieg?

    Pojęcie by-passów, używane często w środowisku medycznym, nadal nie jest do końca jasne dla reszty społeczeństwa. Pomostowanie aortalno-wieńcowe umożliwia doprowadzenie krwi do serca, co jest szczególnie istotne w przypadku m.in. zablokowania tętnic wieńcowych przez blaszki miażdżycowe.

  • Jak odchudzić dziecko? Praktyczne porady dietetyka

    Statystyki w kwestii nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży są z roku na rok gorsze. Coraz więcej dzieci w Polsce boryka się ze zbyt wysoką masą ciała. Jako rodzice, chcemy jak najlepiej dla swoich pociech, dlatego zaczynamy wyszukiwać informacji dotyczących odchudzania dzieci. Jak poradzić sobie z nadwagą lub otyłością dziecka? Jakie kroki warto podjąć w tym kierunku? I ostatnie – czy dzieci powinno się odchudzać?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij