Ból jelit – przyczyny, leczenie i łagodzenie bólu jelit
Piotr Ziętek

Ból jelit – przyczyny, leczenie i łagodzenie bólu jelit

Ból w jelitach może być spowodowany przez różne czynniki m.in. błędy dietetyczne, nietolerancję pokarmową czy poważne schorzenia np. wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Kiedy ból jelit powinien stać się powodem do niepokoju i skłonić nas do wizyty u specjalisty? W jaki sposób można złagodzić dolegliwości bólowe jelit? 

Jelita, w dużym uproszczeniu, składają się z dwóch części – jelita cienkiego i grubego. W jelicie cienkim substancje pokarmowe są trawione i wchłaniane. Natomiast w jelicie grubym z niestrawionych resztek pokarmowych wchłaniana jest woda oraz formuje się stolec. Zaburzenia funkcji jelit mogą objawiać się ich bólem, zaparciami, przelewaniem, wzdęciami i biegunką.

Ból jelit odczuwany jest po prostu jako ból brzucha. Rzadko da się określić jego dokładną lokalizację. Narządy jamy brzusznej, w tym jelita, są unerwione przez odrębną, niezależną od naszej woli część układu nerwowego. Dlatego też ból jelit jest odczuwany inaczej niż np. ból przy skaleczeniu skóry. Ma on charakter rozlany. Czasami objawia się też bólem w zupełnie innych częściach ciała. Możliwy jest np. ból nóg lub ból pleców pochodzący od jelit.

W ciąży ból jelit, ze względu na zmiany zachodzące w ciele kobiety, może być odczuwany inaczej niż zwykle. Przykładowo ból towarzyszący zaparciom, który normalnie występuje w podbrzuszu, pojawia się w okolicach pępka lub wyżej. Dolegliwościom bólowym mogą też towarzyszyć wspomniane wcześniej objawy. Przyczyny bólu jelit są różne. Należą do nich zarówno błędy dietetyczne, jak i choroby zapalne jelit. 

Najczęstsze przyczyny bólu jelit – choroby 

W przypadku bólu skórnego dolegliwości są najczęściej spowodowane urazem, np. ukłuciem. Natomiast bezpośrednimi przyczynami bólu jelit są czynniki takie jak rozdęcie jelit, zmiany niedokrwienne, drażniące działanie czynników chemicznych oraz czynniki psychiczne. 

Częstą przyczyną bólu jelit na podłożu zapalnym są nieswoiste choroby zapalne jelit. Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) dotyczy głównie końcowego odcinka jelita grubego, toteż dolegliwości są zlokalizowane głównie po lewej stronie, na dole brzucha. Typowym dla WZJG są także biegunki z domieszką krwi. Choroba Leśniowskiego-Crohna może dotyczyć z kolei każdego odcinka przewodu pokarmowego. Silny ból jelit może pojawić się zarówno po prawej, jak i po lewej stronie brzucha. Kolejną przyczyną ostrego bólu jelit na podłożu zapalnym jest ostra infekcja powodująca nieżyt żołądkowo-jelitowy. Patogenem mogą być w tym wypadku zarówno bakterie, jak i wirusy. Ból brzucha jest tylko jednym z objawów. Często występują również wymioty, biegunka, osłabienie. Może pojawić się gorączka. 

Zespół jelita drażliwego (IBS) to choroba jelit o nie do końca poznanej przyczynie. Prawdopodobnie ma ona związek z nieprawidłowym funkcjonowaniem połączeń układu nerwowego z jelitami, zaburzeniami flory bakteryjnej jelit oraz nieprawidłową motoryką jelit. Objawy to głównie ból jelit odczuwany jako ból w podbrzuszu, który zazwyczaj ustępuje po wypróżnieniu. Choroba przebiega z zaparciami lub biegunkami. 

Ból jelit po jedzeniu może być objawem przewlekłego niedokrwienia jelita cienkiego. Choroba ta jest efektem miażdżycy tętnic narządów jamy brzusznej. Dotyczy ona głównie osób z czynnikami ryzyka rozwoju miażdżycy takimi jak podeszły wiek, nadciśnienie tętnicze, palenie papierosów, cukrzyca czy podwyższone stężenie cholesterolu. Ból pojawia się chwilę po spożyciu posiłku, jest zlokalizowany w górnej części brzucha i trwa do kilku godzin. 

Kiedy jeszcze jelita mogą boleć? 

Ból jelit nie zawsze jest elementem konkretnej jednostki chorobowej. Może być wywołany także zwykłym błędem dietetycznym, nadwrażliwością pokarmową lub czynnikami psychicznymi. Nietolerancja pokarmowa to zespół objawów niepożądanych występujących po spożyciu określonego pokarmu. Może ona mieć podłoże alergiczne lub niealergiczne. W drugim przypadku przyczyną dolegliwości jest reakcja jelit na substancje farmakologiczne zawarte w pożywieniu. Mechanizm ten jest odpowiedzialny np. za bóle jelit po kawie, po spożyciu serów, czekolady, czy niektórych owoców. Nietolerancja pokarmowa może być również spowodowana zaburzeniami trawienia niektórych składników pokarmowych. Przykładem jest dość powszechna nietolerancja laktozy. Powoduje ona objawy takie jak wzdęcia, luźne stolce i kłujące bóle brzucha po spożyciu mleka i jego przetworów. 

Częstym problemem są zaparcia. Są na nie narażone głównie osoby starsze, leżące, a także ludzie prowadzący siedzący tryb życia. Sytuację pogarszają jeszcze dieta uboga w błonnik i przyjmowanie małej ilości płynów. Zaparcia mogą być odpowiedzialne za ból jelit także przy oddawaniu stolca. 

Ból jelit może wystąpić także po porodzie, a w szczególności po tzw. cesarce. Podczas cięcia cesarskiego otwiera się jamę brzuszną. Kontakt jelit ze środowiskiem zewnętrznym powoduje niedrożność pooperacyjną. Jest ona przyczyną zaparć i gromadzenia się gazów w jelitach. Dolegliwości bólowe nasilają się przy siadaniu. 

Ból jelit występuje też w przypadku biegunki po antybiotyku. Biegunka może być wywołana działaniem samej substancji lub też zaburzeniami składu bakteryjnej flory jelitowej. Podstawowym działaniem profilaktycznym jest racjonalne stosowanie antybiotyków oraz osłonowe stosowanie probiotyków

Powiązane produkty

Kiedy ból jelit powinien niepokoić? 

Ból jelit rzadko jest powodem do niepokoju. Zwykle wystarcza zmiana diety i stosowanie dostępnych bez recepty leków przeciwbólowych i rozkurczowych. Często bóle brzucha ustępują też samoistnie i potrzeba jedynie czasu. W pewnych sytuacjach należy jednak zasięgnąć pomocy lekarskiej. Przykładowo, gdy ból jest tak silny, że uniemożliwia normalne funkcjonowanie, a dostępne bez recepty leki nie przynoszą ulgi. Do lekarza należy zgłosić się, gdy ból jelit jest połączony z ostrą biegunką i dodatkowo występują objawy odwodnienia.  

Jak złagodzić ból jelit domowymi sposobami? 

Bólom jelit spowodowanym nietolerancją pokarmową najłatwiej zapobiegać eliminując z diety składniki wywołujące objawy. Domowym sposobem na tego typu bóle brzucha jest częste spożywanie małych posiłków, składających się z niewielu składników. Stopniowo można dodawać pojedyncze produkty. W ten sposób, obserwując reakcje organizmu można samemu zauważyć co pogarsza, a co pomaga na ból jelit. 

Istnieją też pewne ogólne zalecenia pozwalające złagodzić ból jelit. Ponieważ dolegliwości mogą nasilać się po alkoholu czy po wypiciu kawy, należy ograniczyć ich przyjmowanie. Zaleca się także unikanie czerwonego mięsa, smażonych, ciężkostrawnych potraw oraz mocno przetworzonych produktów zawierających węglowodany. Zaprzestanie palenia papierosów, dieta bogata w błonnik i regularna aktywność fizyczna pomogą uregulować pracę jelit. 

  1. Interna Szczeklika 2015, pod red. P. Gajewskiego, Kraków 2015. 
  2. G. H. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia T. 1., Warszawa 2015. 
  3. Chirurgia. Podręcznik dla studentów, pod red. J. Fibaka, Warszawa 2005. 
  4. W. Noszczyk, Chirurgia. Repetytorium, Warszawa 2012. 
  5. S. Crowe, M. Perdue, Gastrointestinal food hypersensitivity: Basic mechanisms of pathophysiology, „Gastroenterology”, nr 1075–1095 (103) 1992. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Alergia kontaktowa – przyczyny, objawy i leczenie

    Alergia kontaktowa jest rodzajem nadwrażliwości, która występuje w wyniku bezpośredniego kontaktu skóry z substancjami wywołującymi reakcję alergiczną. Zjawisko to może powodować szereg nieprzyjemnych objawów – od łagodnych po ciężkie – i jest powszechnie spotykane wśród ludzi w różnym wieku.

  • Czym jest pokrzywka? Przyczyny, rodzaje, objawy i leczenie

    Pokrzywka jest niegroźnym schorzeniem skóry wywołanym najczęściej reakcją alergiczną. Objawia się swędzącymi bąblami na skórze, które przypominają ślady po poparzeniu pokrzywą. Jakie są jej przyczyny i co zrobić, gdy się pojawi? Na czym polega leczenie pokrzywki?

  • Zespół Dravet – objawy, diagnostyka, leczenie

    Zespół Dravet to rzadkie genetyczne schorzenie neurologiczne, które manifestuje się już we wczesnym dzieciństwie i znacząco wpływa na funkcjonowanie pacjentów przez całe życie. Charakteryzuje się opornymi na leczenie napadami padaczkowymi, które mogą prowadzić do licznych komplikacji, w tym do opóźnienia rozwoju i deficytów poznawczych.

  • Czy Tajlandia jest bezpieczna? Zagrożenia zdrowotne i najczęstsze choroby

    Tajlandia to kraj o egzotycznym uroku, przyciągający turystów z całego świata. Przed podróżą warto zapoznać się z potencjalnymi zagrożeniami zdrowotnymi występującymi w Azji Południowo-Wschodniej, żeby odpowiednio się przygotować i potrafić na nie reagować. Na co powinniśmy się zaszczepić przed wizytą w Tajlandii? Jakie choroby nam zagrażają? Co zrobić, jeśli ugryzie nas małpa?

  • Ośmiokrotny wzrost zachorowań na odrę w Polsce. Co jest powodem powrotu tej groźnej choroby?

    Liczba przypadków odry zarejestrowanych w 2024 roku w Polsce w systemie nadzoru epidemiologicznego wzrosła w porównaniu z rokiem 2023 ponad ośmiokrotnie – poinformował redakcję DOZ.pl Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – PIB. Odra wraca do Polski i staje się realnym zagrożeniem zdrowotnym, szczególnie dla dzieci i osób nieszczepionych. Choć przez lata choroba ta była praktycznie wyeliminowana, dziś – w wyniku malejącej liczby szczepień – znów pojawiają się nowe ogniska. Czym jest odra, jak się przed nią chronić i kto jest najbardziej narażony?

  • Ból nerek – objawy, leczenie i przyczyny. Jak złagodzić ból nerek?

    Ból nerek jest dolegliwością, która może być spowodowana różnymi czynnikami – od infekcji po choroby przewlekłe. Jeśli wystąpi, warto skonsultować się z lekarzem, aby zdiagnozować przyczynę i podjąć odpowiednie leczenie. Jakie badania wykonać, gdy bolą nerki? Co przyniesie ulgę w bólu?

  • Odleżyny – rodzaje i stopnie odleżyn oraz ich klasyfikacja

    Odleżyny to jedno z najpoważniejszych powikłań długotrwałego unieruchomienia, stanowiące istotne wyzwanie w opiece medycznej. Ich powstawanie związane jest z długotrwałym uciskiem na tkanki, które prowadzi do niedokrwienia i martwicy. Czym są odleżyny i jak powstają? Jakie plastry należy stosować w leczeniu odleżyn?

  • Uczulenie na komary. Jakie są objawy i przyczyny alergii na komary?

    Komary mają zdolność do przenoszenia niebezpiecznych chorób, takich jak malaria, wirus Zachodniego Nilu, wirus chikungunya czy wirus dengi. Stanowią więc zagrożenie zarówno dla ludzi, jak i zwierząt, jednak złą sławę zyskały głównie z powodu nieprzyjemnych ukąszeń. Kąsają wyłącznie samice komarów, wabione do skóry człowieka przez ciepło ciała, pot, zapachy oraz dwutlenek węgla. Podczas ukłucia samica wprowadza ślinę do krwiobiegu, aby zapobiec krzepnięciu krwi i umożliwić pobranie pokarmu. Kontakt trwający minimum sześć sekund może wywołać reakcję miejscową — zaczerwienienie, świąd i obrzęk.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl