Refluks u niemowlaka – przyczyny, objawy, leczenie choroby refluksowej przełyku u dzieci

Refluks u noworodka czy niemowlaka często bywa przez rodziców mylony z ulewaniem. Jednak regurgitacje to zjawisko fizjologiczne i jeśli nie towarzyszą mu dodatkowe objawy, nie wymaga interwencji lekarskiej. Jeżeli natomiast cofaniu się treści żołądkowej do jamy ustnej dziecka towarzyszą wymioty, nawracające infekcje dróg oddechowych, problemy z karmieniem, snem czy przybieraniem na wadze przez malucha, należy podejrzewać refluks żołądkowo-przełykowy. Należy także pamiętać, że refluksowi może w ogóle nie towarzyszyć ulewanie, a jedynymi symptomami schorzenia są płacz czy prężenie się i odginanie głowy podczas karmienia (zespół Sandifera).

Refluks u niemowlaka – przyczyny 

Refluks żołądkowo-przełykowy (GER) polega na cofaniu się treści żołądkowej do przełyku. Jeśli trwa krócej niż 3 minuty i nie powoduje żadnych objawów to uznawany jest za fizjologiczny – u zdrowych osób występuje nawet do kilkunastu epizodów, głównie po posiłkach.

Fizjologiczny refluks żołądkowo-przełykowy. Refluks a ulewanie

U niemowląt często obserwuje się regurgitacje, czyli ulewanie (treść pokarmowa cofa się aż do jamy ustnej), które ustępują zwykle ok. 12-14 miesiąca życia. Spowodowane jest to głównie przez niedojrzały układ pokarmowy (zmniejszone napięcie zwieracza dolnego przełyku, krótki przełyk, duży kąt między przełykiem a wpustem żołądka, mniejsza podatność na rozciąganie żołądka pod wpływem dużej ilości pokarmu, słabsza motoryka dwunastnicy), a także długie pozostawanie w pozycji leżącej. Ulewanie nie ma wpływu na wzrastanie i rozwój, nie wywołuje żadnych innych dolegliwości. 

Jeśli refluksowi u noworodka czy niemowlaka towarzyszą jakiekolwiek dodatkowe objawy, a w badaniach obrazowych widać uszkodzenie błony śluzowej żołądka i przełyku, to wtedy stwierdza się chorobę refleksową przełyku (GERD).

Refluks u niemowlaka – objawy

Przeczytaj także, jakie mogą być inne przyczyny wymiotów u dziecka.

Niekiedy symptomem refluksu u niemowląt jest odginaniem głowy do tyłu czy prężenie ciała podczas karmienia. Jest to zespół Sandifera, czyli grupa złożonych zaburzeń ruchowych, które pojawiają się jako odruch obronny na drażniące działanie treści żołądkowej.

W chorobie refleksowej u noworodków i niemowląt mogą wystąpić objawy pozaprzełykowe – przewlekły kaszel, chrypka, częstsze zapalenia górnych i dolnych dróg oddechowych, problemy ze snem, bezdechy, co świadczy o mikroaspiracji treści pokarmowej do układu oddechowego. 

Refluks u niemowląt – diagnostyka

W przypadku wystąpienia objawów alarmowych konieczne jest poszerzenie diagnostyki w celu podjęcia decyzji o konieczności leczenia. Objawy alarmowe to: wymioty treścią żółciową, krwawienie z przewodu pokarmowego, utrzymujące się wymioty, zahamowanie wzrastania i spadek masy ciała, dysfagia, objawy związane z aspiracją do dróg oddechowych, choroba metaboliczna lub genetyczna. 

W odróżnieniu do zwykłej pH-metrii, pozwala na wykrycie refluksu kwaśnego i zasadowego (u niemowląt, ze względu na mniejsze wydzielanie soku żołądkowego i spożycie dużej ilości mleka, treść pokarmowa częściej ma odczyn zasadowy), a także określenie zasięgu refluksu.

Badanie obrazowe, tj. gastroskopia, u małych dzieci wiąże się z zastosowaniem znieczulenia ogólnego, wykonywana jest raczej w celu wykluczenia innych chorób lub oceny powikłań (eozynofilowe zapalenie przełyku, choroba Leśniowskiego-Crohna, przełyk Baretta), niż samego potwierdzenia GERD. USG jamy brzusznej nie jest badaniem pozwalającym na wykrycie choroby – zaobserwowanie podczas badania cofania się treści żołądkowej do przełyku nie uprawnia do postawienia rozpoznania GERD.

GERD u niemowląt – leczenie

Ulewanie u dzieci ma charakter przejściowy i jeśli nie obserwuje się współwystępowania żadnych objawów alarmowych, to nie powinno niepokoić to rodziców. W takich przypadkach, aby ograniczyć ilość regurgitacji i uspokoić opiekunów, można zastosować mieszanki zagęszczające pokarm, zwiększyć częstość karmień z równoczesnym zmniejszeniem zjadanej porcji, nie dopajać dziecka wodą (chyba że istnieje taka potrzeba i lekarz zaleci takie postępowanie). 

KROPLE I SYROPY NA REFLUKS

Jeśli istnieje podejrzenie alergii pokarmowej, to można zastosować na próbę (2-4 tygodni) dietę eliminacyjną z wykluczeniem podejrzanego alergenu. Leczenie preparatami blokującymi wydzielanie soku żołądkowego (np. inhibitory pompy protonowej) jest zarezerwowane wyłącznie u dzieci z chorobą refluksową.