Dysfagia (zaburzenia połykania) – przyczyny i objawy. Jak wygląda leczenie problemów z przełykaniem?
Piotr Ziętek

Dysfagia (zaburzenia połykania) – przyczyny i objawy. Jak wygląda leczenie problemów z przełykaniem?

Dysfagia to inaczej zaburzenia w przełykaniu pokarmów stałych oraz płynów. Wśród przyczyn problemów z połykaniem wymienia się nieprawidłowości w funkcjonowaniu przełyku oraz mięśni gardła. Dysfagia może też występować na tle psychicznym, a także w przebiegu niektórych schorzeń neurologicznych. Jak wygląda diagnostyka i leczenie dysfagii? 

Dysfagia to termin określający ogólnie objawy wywołane problemami z przełykaniem. Zaburzenia te występują w różnym wieku, ale najczęściej dotyczą osób starszych. Dysfagia towarzyszy nie tylko chorobom przełyku, ale również niektórym zaburzeniom neurologicznym.

Dysfagia – co to takiego?

Dysfagia to termin wywodzący się z łaciny, oznaczający problemy z przełykaniem. Dysfagia może dotyczyć zarówno pokarmów stałych, jak i płynów. Przełykanie może być utrudnione, a w najcięższych przypadkach – niemożliwe. Zaburzenia połykania mogą powstawać w różnych mechanizmach.

Ich przyczyną może być mechaniczna przeszkoda w obrębie przewodu pokarmowego (np. guz), jak również zaburzenia funkcji przełyku oraz mięśni gardła odpowiedzialnych za połykanie. 

Dysfagia u niemowląt i dzieci

Dysfagia u dzieci również jest powodowana różnymi czynnikami. W przypadku noworodków i niemowląt często mówi się o regurgitacji niemowlęcej. Termin ten oznacza cofanie się niedawno połkniętego pokarmu. Główną przyczyną regurgitacji jest niedojrzałość przewodu pokarmowego, a częściowo też nieprawidłowa technika karmienia.

Problemy z karmieniem mogą także wystąpić u niemowląt z obniżonym napięciem mięśniowym. Zaburzenia połykania występują u dzieci z wadami wrodzonymi przewodu pokarmowego takimi jak niewykształcenie przełyku, przetoki przełykowo-tchawicze, wrodzone zwężenia przełyku i inne.

Polecane dla Ciebie

Rodzaje dysfagii

Rodzaje dysfagii można podzielić według miejsca występowania przeszkody utrudniającej połykanie. Wyróżnia się przyczyny związane z przełykiem oraz ustno-gardłowe.

Do pierwszej grupy można zaliczyć patologie takie jak achalazja przełyku, rozlany kurcz przełyku, obecność ciała obcego, guzy przełyku, chorobę refluksową i inne stany zapalne przełyku, a także włóknienie przełyku – np. w przebiegu twardziny układowej lub po radioterapii.

Rzadką przyczyną zaburzeń połykania jest zespół Plummera-Vinsona, zwany również dysfagią syderopeniczną. W jego przebiegu pojawia się skurcz przełyku utrudniający przełykanie oraz niedokrwistość z niedoboru żelaza.

Przyczyny ustno-gardłowe zaburzeń połykania obejmują:
•    zaburzenia neurologiczne – np. stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona, mózgowe porażenie dziecięce;
•    uszkodzenia układu nerwowego – np. w przebiegu udaru mózgu lub urazu;
•    obecność uchyłka Zenkera – tworzącego się na granicy gardła i przełyku;
•    nowotwory jamy ustnej;
•    proces zapalny – np. w przebiegu anginy.

Trudności w połykaniu w przebiegu chorób neurologicznych noszą nazwę dysfagii neurogennych. Problemy z przełykaniem są częstsze u osób starszych – głównie ze względu na rosnące z wiekiem ryzyko chorób neurologicznych i naczyniowych, takich jak udary niedokrwienne. Dysfagia może występować również na tle psychicznym. Osoby cierpiące z powodu nerwicy czasami skarżą się na uczucie przeszkody w gardle utrudniającej połykanie.

Jeśli w przebiegu diagnostyki wykluczy się obecność przeszkody mechanicznej, można mówić o tzw. kulce histerii – guli w gardle (łac. globus histericus). Jest to jeden z rodzajów dysfagii czynnościowej.

Objawy dysfagii

Dysfagii towarzyszą charakterystyczne objawy. Należą do nich:

  • utrudnione połykanie fragmentów pokarmu lub płynu,
  • zgaga i kwaśne odbijanie,
  • chrypka,
  • suchy kaszel,
  • częste krztuszenie się,
  • zarzucanie treści pokarmowej do gardła i jamy ustnej,
  • uczucie zalegania pokarmu w gardle lub w klatce piersiowej.

Dysfagii może towarzyszyć też ból przy przełykaniu, czyli odynofagia.

Niektóre objawy, takie jak nagła utrata masy ciała, duszności oraz obfite wymioty, powinny zwrócić szczególną uwagę chorego. Wymagają one dalszej diagnostyki i pomocy lekarskiej. Sygnałem alarmowym jest też zawsze krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego pod postacią smolistych stolców lub krwistych wymiotów.

Leczenie zaburzeń połykania

Leczenie utrudnionego przełykania zależy od rodzaju zaburzenia. Inaczej leczy się dysfagię przełykową, a inaczej przedprzełykową. Logopedzi często są kojarzeni z leczeniem dyzartrii, czyli zaburzeń mowy. Jeśli problem z połykaniem dotyczy mięśni gardła, pomoc logopedy może okazać się konieczna także i w tym przypadku. Gdy problem dotyczy mięśni gardła odpowiedzialnych za połykanie, często konieczna jest rehabilitacja logopedyczna.

W niektórych schorzeniach zaburzenia mowy mogą występować razem z dysfagią. Logopedzi posiadają odpowiednią wiedzę i narzędzia, by określić stopień dysfagii i jej rodzaj oraz zaproponować terapię. Przykładowo, w przypadku udaru mózgu stosuje się test wodny Danielsa, który sprawdza występowanie dysfagii przy połykaniu niewielkiej ilości wody. W przypadku zaburzeń połykania u noworodków i niemowląt bardzo korzystna może być wizyta fizjoterapeuty dziecięcego lub doradczyni laktacyjnej.

Diagnostyka i leczenie dysfagii czynnościowych są trudne. Często konieczne jest zasięgnięcie porady u różnych specjalistów, w tym u psychiatry lub psychoterapeuty. Dysfagia towarzysząca chorobom wywołanym przez drobnoustroje, takim jak angina lub grzybica przełyku, wymaga odpowiednio leczenia antybiotykami lub lekami przeciwgrzybiczymi. 

Jeśli w przełyku istnieje przeszkoda mechaniczna utrudniająca przemieszczanie się pokarmu, można podjąć próbę usunięcia jej. Tymi przeszkodami mogą być różnego rodzaju zwężenia, achalazja przełyku, guzy nowotworowe, ciała obce i inne. W tym celu wykorzystuje się różnego rodzaju metody endoskopwe, laparoskopowe lub klasyczne leczenie chirurgiczne. Leczenie zabiegowe można czasami wspomóc lekami, takimi jak diazotan izosorbidu. Ponieważ dysfagii mogą towarzyszyć objawy takie jak zgaga, pewne zastosowanie mogą mieć leki stosowane w chorobie refluksowej, takie jak esomeprazol, pantoprazol, omeprazol i inne.

Jeśli źródłem dysfagii jest zaawansowany proces nowotworowy lub stan po oparzeniu przełyku, może być wykonanie tzw. gastrostomii odżywczej. Jest to rodzaj połączenia wnętrza żołądka ze środowiskiem zewnętrznym. Służy ono do odżywiania osób, które nie są w stanie przyjmować pokarmów doustnie. Gastrostomię wyprowadza się stosując różne metody (zarówno endoskopowe, jak i chirurgiczne).

Zalecenia dla pacjenta z dysfagią

Pacjenci w trakcie diagnostyki lub oczekujący na leczenie dysfagii powinni, mimo problemów z połykaniem, starać się spożywać adekwatną ilość pożywienia. Jeśli to konieczne, powinno się nawet włączyć dietę płynną lub półpłynną dostosowaną do problemów z przełykaniem. Chorzy, u których w ramach leczenia paliatywnego wykonano gastrostomię odżywczą, powinni zgłosić się do odpowiedniej poradni żywieniowej. Uzyskają tam zalecenia dotyczące tego jak powinien wyglądać jadłospis,  przygotowywać posiłki podawane do sondy oraz jak zadbać o higienę gastrostomii.

  1. W. Kawalec, R. Grenda, H. Ziółkowska (red.), Pediatria, Warszawa 2013, s. 473-474, 494-495.
  2. J. Terlikiewicz, R. Makarewicz, R., Zaburzenia połykania. „Polska Medycyna Paliatywna”, nr 31-38 (2) 2003.
  3. M. Litwin, Dysfagia neurogenna, „Neurologia po Dyplomie”, nr 43-50 (8) 2013.
  4. P. Gajewski (red.), Interna Szczeklika 2015, Kraków 2015, s. 860-862, 923-926, 934-936.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Rak żołądka – przyczyny, wczesne objawy, leczenie

    Podobnie jak większość nowotworów, rak żołądka rozwija się wiele lat, początkowo nie dając żadnych specyficznych objawów. Niestety, najczęściej rozpoznawany jest w stadium bardzo trudnym do wyleczenia, co w większości przypadków prowadzi do zgonu chorego. Kluczowa jest zatem szybka diagnostyka i wdrożenie skutecznej terapii. Jakie są wczesne objawy raka żołądka? Na co zwrócić uwagę?

  • Dializy – kiedy się je stosuje, jak długo, koszt, skutki uboczne

    Wprowadzenie terapii nerkozastępczej (potocznie dializ) było przełomowym osiągnięciem pozwalającym wydłużyć życie pacjentom z niewydolnością nerek. Najpowszechniej stosowana jest hemodializa, która wykorzystywana jest zarówno w przypadkach nagłego zachorowania, jak i w czasie leczenia przewlekłego.

  • HPV (wirus brodawczaka ludzkiego) – przyczyny, objawy, rozpoznanie, leczenie zakażenia wirusem HPV

    HPV, czyli wirus brodawczaka ludzkiego, ma ponad 120 typów, z czego część jest wysokoonkogenna. Human papilloma virus jest odpowiedzialny m.in. za raka szyjki macicy, gardła i krtani, prącia. HPV jest także przyczyną powstawania łagodnych zmian, takich jak kurzajki czy brodawki płciowe. Do zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego najczęściej dochodzi w trakcie stosunków seksualnych oraz przez kontakt z naskórkiem osoby zakażonej.

  • Aplazja szpiku kostnego – objawy, przyczyny, leczenie

    Aplazja szpiku kostnego, zwana również niedokrwistością aplastyczną lub anemią aplastyczną, to choroba, którą można podzielić na wrodzoną lub nabytą. Schorzenie może pojawić się nagle lub rozwijać się przez wiele miesięcy, nie dając przy tym żadnych specyficznych objawów.

  • Terapia dźwiękiem – na czym polega? Co leczy?

    Często mówi się o tym, że muzyka łagodzi obyczaje. Jest w tym wiele prawdy. Dźwięk od lat z powodzeniem wykorzystuje się w terapii osób dorosłych i dzieci. W Polsce terapia dźwiękiem zyskuje coraz większą popularność. Jak wpływa na organizm i psychikę? Co zrobić, aby zostać profesjonalnym terapeutą?

  • Felinoterapia, czyli… leczenie kotem

    Są puszyste, ciepłe i przyjemnie mruczą. Każdy, kto jest szczęśliwym posiadaczem kota, wie, że przebywanie w jego towarzystwie jest niczym balsam dla duszy – uspokaja zszargane nerwy, poprawia samopoczucie, a nawet pozytywnie wpływa na zdrowie. Nic w tym dziwnego, ponieważ zwierzęta te od lat wykorzystywane są w terapii wielu przypadłości.

  • Rak przełyku – przyczyny, objawy i leczenie

    Rak przełyku jest złośliwym nowotworem atakującym częściej mężczyzn niż kobiety. Lekarze są zgodni, że zdecydowana większość przypadków choroby wynika z prowadzenia niezdrowego stylu życia, w tym palenia papierosów i spożywania nadmiernej ilości alkoholu. Jakie są objawy raka przełyku i jak się go leczy?

  • Czym jest diastema i jak ją leczyć?

    Diastema popularnie określana jest jako przerwa między zębami. To nie tylko cecha szczególna, a dla niektórych defekt lub dodatkowy atrybut urody, to także możliwa przyczyna zaburzeń funkcjonalnych. Przyczyny tego defektu mogą być różne. Nie zawsze wymaga leczenia. Diastema fizjologiczna obserwowana u dzieci z czasem zanika. Diastemy zamyka się przy pomocy aparatów ortodontycznych lub odbudowy estetycznej, np. przy użyciu licówek.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij