Ból przy przełykaniu (odynofagia) – co oznacza i co robić, gdy się pojawi?

21.08.2020

Odynofagia oznacza ból podczas przełykania. Do jej przyczyn zalicza się choroby przełyku, nowotwory, a także zalegające ciała obce w przełyku. Niekiedy ból pojawia się podczas przełykania śliny i towarzyszy on zazwyczaj zapaleniu gardła. Jak wygląda diagnostyka odynofagii? W jaki sposób leczy się ból przy przełykaniu?

Odynofagia, czyli inaczej ból przy przełykaniu, jest jednym z zaburzeń przełykania. Jest to niepokojący objaw, który może świadczyć o poważnych chorobach przewodu pokarmowego. Nagłe pojawienie się zaburzeń połykania wymaga zasięgnięcia pomocy lekarskiej.

Ból przy przełykaniu (odynofagia) – czym jest?

Odynofagia oznacza ból przy przełykaniu i jest jednym z objawów dysfagii, czyli zaburzeń połykania. Może występować podczas przyjmowania różnego rodzaju pokarmów, zarówno stałych, jak i płynu, a nawet śliny. Ból często jest spowodowany podrażnieniem przez pokarm uszkodzonej błony śluzowej przełyku, gardła lub jamy ustnej. Uszkodzenie to może być wywołane stanami zapalnymi, infekcjami lub czynnikami chemicznymi, takimi jak kwaśny sok żołądkowy. Urazy przełyku powstają także w wyniku połknięcia substancji żrących lub ostrych przedmiotów. Ból przy połykaniu może występować razem z innymi zaburzeniami połykania.

Ból przy przełykaniu – objawy

Ból związany z przełykaniem może mieć różny charakter. W przypadku zmian zapalnych jamy ustnej i gardła ból jest zwykle ostry. Czasami jest tak silny, że uniemożliwia połykanie. Szczególnie u dzieci ból gardła przy przełykaniu może powodować odruchowe wypluwanie lub zwracanie pokarmu. Jeśli przyczyną jest uszkodzenie przełyku, ból ma charakter gniotący i jest zlokalizowany za mostkiem. Czasami ból przy przełykaniu może być palący jak w przypadku choroby refluksowej. Ma to miejsce szczególnie u osób z zapaleniem lub nadżerkami błony śluzowej przełyku, po spożyciu substancji drażniących takich jak alkohol, pikantne przyprawy, kwaśne warzywa i owoce.

Odynofagii towarzyszą też inne zaburzenia połykania, np. zarzucanie treści pokarmowej do gardła. W przypadku uchyłku Zenkera dodatkowo pojawiają się ucisk (gula) w gardle oraz nieprzyjemny zapach z ust.

Ból przy przełykaniu a choroby

Wyróżnia się następujące rodzaje zaburzeń połykania:

przedprzełykowe,
przełykowe,
czynnościowe.

W każdym z nich może pojawić się także ból towarzyszący połykaniu. Za zaburzenia przedprzełykowe odpowiadają głównie zmiany zapalne i anatomiczne jamy ustnej i gardła. Ból gardła przy przełykaniu może pojawić się np. w przypadku przeziębienia, anginy, kiły, powiększenia węzłów chłonnych lub ślinianek. Ból towarzyszący przełykaniu w przypadku zmian zapalnych może być również zlokalizowany w obrębie szyi, tchawicy lub tylnej części języka. Zmiany anatomiczne mogą być z kolei spowodowane ciężkimi zwyrodnieniami kręgosłupa szyjnego lub obecnością nowotworów jamy ustnej. Ból pod żuchwą przy przełykaniu, przy jedzeniu, a nawet na myśl o jedzeniu może być oznaką kamicy ślinianek. Najczęściej choroba ta dotyczy właśnie ślinianki podżuchwowej.

Ból pochodzący z przełyku powinien skłonić do zasięgnięcia porady lekarskiej i pogłębienia diagnostyki. Często jego przyczyną jest choroba refluksowa przełyku. W takim przypadku należy wdrożyć odpowiednie leczenie nie tylko po to, aby uniknąć groźnych powikłań. Trudności w połykaniu mogą być też spowodowane uciskiem na przełyk ze strony innych narządów klatki piersiowej. Dzieje się tak np. w przypadku wola zamostkowego, wad zastawkowych serca prowadzących do jego powiększenia, przepukliny rozworu przełykowego lub guzów nowotworowych.

Ból przy przełykaniu jest też typowym objawem raka przełyku. Niestety, w momencie pojawiania się bólu lub trudności w połykaniu, nowotwór jest już zwykle w zaawansowanym stadium. Bóle związane z połykaniem mogą być też skutkiem uszkodzenia przełyku jako powikłania radioterapii przeciwnowotworowej.

Przełyk stale wykonuje ruchy perystaltyczne mające przetransportować pokarm z gardła do żołądka. W chorobach takich jak achalazja, rozlany kurcz przełyku, twardzina układowa lub różnego rodzaju polineuropatiach prawidłowa czynność przełyku jest zaburzona. Może to być przyczyną zaburzeń połykania i odynofagii.

Diagnostyka i leczenie odynofagii (bólu przy przełykaniu)

Ból pochodzenia przełykowego najlepiej diagnozować poprzez wykonanie badania endoskopowego. W trakcie gastroskopii można stwierdzić zmiany w obrębie błony śluzowej, guzy utrudniające przedostawanie się pokarmu oraz obecność ciał obcych. Czasami podczas endoskopii możliwe jest też usunięcie ciała obcego.

Innym przydatnym badaniem może okazać się zdjęcie RTG górnego odcinka przewodu pokarmowego po doustnym podaniu kontrastu. Przy podejrzeniu zmian w obrębie klatki piersiowej wywierających ucisk na przełyk pomocna może być tomografia komputerowa. Diagnostyka pod kątem stanów zapalnych i zmian w obrębie jamy ustnej opiera się na zwykłym badaniu lekarskim. Czasami może być konieczna porada specjalisty, np. laryngologa.

Zaburzenia czynnościowe przełyku również wymagają specjalistycznych badań takich jak manometria lub pH-metria przełyku. W diagnostyce różnicowej bólu w klatce piersiowej zawsze należy uwzględnić chorobę niedokrwienną serca oraz zatorowość płucną.

Jednym z najbardziej uporczywych objawów towarzyszących zwykłemu przeziębieniu lub wirusowemu zapaleniu gardła jest ból przy przełykaniu śliny. Leczenie w tym wypadku jest wyłącznie objawowe. Znane są różnego rodzaju domowe sposoby mogące przynieść ulgę. Zaleca się płukanie gardła wodą z solą oraz inhalacje roztworem soli. Dodatkowo można stosować ogólnodostępne leki przeciwbólowe oraz pastylki do ssania. Do płukania gardła wykorzystuje się również napary z ziół o działaniu przeciwzapalnym, np. z szałwii. W bakteryjnych zapaleniach górnych dróg oddechowych stosuje się leczenie przyczynowe w postaci antybiotyków. Z kolei przy kandydozie przełyku, gardła i jamy ustnej zastosowanie mają leki przeciwgrzybicze. Guzy w obrębie klatki piersiowej oraz przepuklina rozworu przełykowego wymagają leczenia chirurgicznego. Różnego rodzaju zwężenia przełyku, w tym achalazję przełyku, można leczyć endoskopowo.

Ból przy przełykaniu w przebiegu czynnościowych chorób przełyku (tzn. takich, przy których nie występują nieprawidłowości anatomiczne lub stan zapalny) bywa problematyczny w rozpoznawaniu i leczeniu. Zastosowanie w tym przypadku mają leki przeciwdepresyjne. Pomocna jest również psychoterapia.

lek.

Piotr Ziętek

O Autorze

Absolwent Śląskiego Uniwersytetu w Katowicach, przyszły specjalista chorób wewnętrznych. W trakcie studiów odbył praktyki i wymiany studenckie w Niemczech. Interesuje się fizjologią i chorobami układu pokarmowego oraz zdrowym stylem życia. W wolnych chwilach uprawia m.in. turystykę górską i sztuki walki.

Obserwuj

Inne publikacje autora

Koronawirus SARS-CoV-2 i choroba COVID-19 – fakty i mity

Przeczytane 28446 razy

5 min
Czytaj dalej
Zapalenie wyrostka robaczkowego u dzieci i dorosłych – co warto wiedzieć?

Przeczytane 12790 razy

4 min
Czytaj dalej

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi

Polecane artykuły

Ból biodra – przyczyny, diagnostyka, leczenie bólu stawu biodrowego. Ćwiczenia na biodra

Ból biodra może dotknąć osoby w każdym wieku, nie tylko seniorów. Przyczynami bólu stawu biodrowego mogą być zmiany zwyrodnieniowe, ale także urazy czy rwa kulszowa. Często bólom bioder towarzyszy uczucie trzaskania bądź przeskakiwania biodra (tzw. zespół trzaskającego biodra). Leczenie bolącego biodra opiera się przede wszystkim na fizjoterapii – odpowiednio dobranych zabiegach fizykoterapeutycznych i ćwiczeniach, część z nich można wykonywać także w domu. Rzadziej stosuje się leczenie operacyjne w postaci wszczepienia endoprotezy stawu biodrowego.
Czytaj dalej
PMS (zespół napięcia przedmiesiączkowego) – jak sobie z nim radzić?

Co miesiąc powtarza się niemal ten sam scenariusz – dopada Cię huśtawka nastrojów, nie możesz się skoncentrować, przybierasz na wadze nawet do 3 kg, czujesz się opuchnięta, piersi sprawiają Ci ból, nie możesz spać, masz migrenę, nudności, zaparcia lub biegunkę, a twarz i dekolt pokrywają się wypryskami? To tylko część z ponad 100 objawów, które świadczą o zespole napięcia przedmiesiączkowego, czyli PMS. Jak złagodzić jego objawy?
Czytaj dalej
Katar sienny – jak się objawia i jakie są sposoby na alergiczny nieżyt nosa?

Katar sienny, zwany też katarem alergicznym, to zmora uczuleniowców. Jego objawy to nie tylko cieknąca, bezbarwna wydzielina z nosa czy świąd i zaczerwienienie nosa. Katar może odbijać się na naszym samopoczuciu, jakości snu, powodować bóle głowy lub gorączkę. Czy istnieje domowy sposób na katar alergiczny? Jak go wyleczyć i ile trwa? Kiedy z katarem siennym pójść do lekarza?
Czytaj dalej
Chromanie przestankowe – przyczyny, diagnostyka, leczenie i rehabilitacja

Chromanie przestankowe to nie jednostka chorobowa, a objaw zwężenia bądź niedrożności tętnic spowodowany najczęściej nasiloną miażdżycą. Chromanie przestankowe charakteryzuje się pojawianiem się silnego bólu kończyn dolnych oraz drętwieniem nóg podczas marszu. Dolegliwości ustępują w momencie zatrzymania i chwilowego odpoczynku. Jak wygląda diagnostyka i leczenie chromania przestankowego?
Czytaj dalej
Bóle miednicy – przyczyny, diagnostyka, leczenie bólu miednicy

Przyczyn bólu miednicy może być wiele, inne z nich będą dotyczyły kobiet, inne mężczyzn. Wśród kobiecych przyczyn zespołu bólowego miednicy mniejszej znajdują się przede wszystkim czynniki i schorzenia ginekologiczne oraz choroby układu moczowego, m.in. endometrioza, mięśniaki macicy, zapalenie pęcherza moczowego. U mężczyzn najczęstszą przyczyną dolegliwości w okolicy miednicy są natomiast choroby gruczołu krokowego oraz układu pokarmowego, np. zaparcia czy IBS.
Czytaj dalej
Wole tarczycy – przyczyny i leczenie powiększonej tarczycy

Terminem wole określa się nieprawidłowe powiększenie tarczycy. Może ono oznaczać niedoczynność tarczycy, schorzenie autoimmunologiczne, takie jak choroba Hashimoto czy choroba Gravesa-Basedowa, lecz może również świadczyć o niedoborze jodu czy niektórych witamin i minerałów (selenu, żelaza, witaminy A). Jakie rodzaje wola tarczycy się wyróżnia? Czym jest wole guzkowe?
Czytaj dalej
Rumień wędrujący – jak go rozpoznać? Diagnostyka i leczenie rumienia po kleszczu

Rumień wędrujący (łac. erythema migrans) to charakterystyczna wysypka skórna pojawiająca się jako objaw wczesnego stadium boreliozy. Rumień po ukłuciu kleszcza ma kolisty kształt, wędruje, stopniowo się powiększając (przypomina tarczę strzelniczą – pomiędzy jego centrum a okręgiem zewnętrznym pojawia się blada obręcz). Rumień wędrujący jest widoczny średnio od 1 do 3 tygodni od ukąszenia u ok. 80 % chorych na boreliozę. Jak odróżnić go od reakcji alergicznej? Jak długo utrzymuje się rumień wędrujący?
Czytaj dalej
Zaburzenia równowagi – najczęstsze przyczyny, diagnostyka i leczenie zachwiań równowagi

Przyczyn zaburzeń równowagi może być wiele, najczęściej są to schorzenia neurologiczne, takie jak choroba Parkinsona, laryngologiczne, np. choroba Meniere'a czy też zaburzenia psychiczne, m.in. nerwica. Problemy z zachowaniem równowagi mogą również pojawić się w przebiegu chorób kardiologicznych, migreny, cukrzycy, a także jako skutek zatrucia alkoholem bądź lekami. Ponieważ zaburzenia stabilności ciała mogą zwiastować również stany zagrażające życiu, takie jak guz mózgu czy udar, w przypadku nasilonych dolegliwości zawsze należy zasięgnąć porady lekarskiej.
Czytaj dalej