Grzybica (kandydoza) przełyku – objawy, przyczyny, leczenie. Zalecenia dla pacjentów z kandydozą przełyku

Grzybica przełyku to choroba wywołana przez pasożytnicze grzyby, najczęściej z rodzaju Candida – wówczas mówi się o kandydozie (drożdżycy) w obrębie przełyku. Infekcja ta dotyka najczęściej osoby o osłabionym układzie odpornościowym. Zazwyczaj nie daje objawów, ale jej częstym symptomem jest ból przy przełykaniu. W jaki sposób ją rozpoznać i leczyć? 

Kandydoza przełyku to rodzaj infekcji grzybiczej w obrębie przełyku. Może ona wystąpić u każdego, ale szczególnie narażone są na nią osoby z niedoborami odporności lub przyjmujące leki osłabiające działanie układu odpornościowego. Najczęściej kandydoza nie daje żadnych objawów, chociaż czasami może być przyczyną poważnych problemów z przełykaniem. 

Grzybica przełyku – czym jest? 

Grzybica przełyku to zakażenie przełyku komórkami grzybów. Najczęściej są to drożdżaki z rodzaju Candida, takie jak C. albicans. Dlatego też często używa się określenia kandydoza. Zakażenia wywołane przez inne rodzaje grzybów zdarzają się znacznie rzadziej. Infekcja ta jest jedną z możliwych grzybic układu pokarmowego.  

Grzybica przełyku nie jest zaraźliwa. Grzyby powodujące tę chorobę często stanowią naturalną florę przewodu pokarmowego. U zdrowych osób układ odpornościowy zapobiega rozwojowi zakażenia. Przyczyn osłabienia odporności, które prowadzą do grzybicy przełyku jest wiele. Często jest to efekt uboczny stosowania leków immunosupresyjnych i immunomodulujących. Należą do nich leki stosowane w chemioterapii nowotworów, sterydy, leki stosowane w leczeniu chorób układowych, leki immunosupresyjne stosowane po przeszczepach narządów.

Zaburzenia odporności mają miejsce także w przebiegu AIDS, cukrzycy, chorób układowych (np. toczeń), chorób hematologicznych, a także u alkoholików i narkomanów. Wrodzone zaburzenia odporności takie jak niedobór przeciwciał z klasy IgA ujawniają się już u dzieci. Rozwojowi kandydozy sprzyja też wyniszczenie i niedożywienie, głównie niedobór witamin z grupy B, witaminy A i żelaza. 

Choroba może mieć różny przebieg. Zmiany w przełyku są widoczne podczas badania endoskopowego. Początkowo komórki grzyba tworzą liczne, drobne plamki na powierzchni błony śluzowej przełyku. W bardziej zaawansowanych przypadkach zlewają się one w większe skupiska. Strzępki grzybów wrastają pomiędzy komórki nabłonka, a nawet w głąb drobnych naczyń krwionośnych. Prowadzi to do stopniowego niszczenia błony śluzowej, powstawania obrzęków i krwawienia. Do oceny stopnia nasilenia grzybicy przełyku wykorzystuje się klasyfikację wg Kodsiego. 

Objawy grzybicy (kandydozy) przełyku  

U większości chorych kandydoza przełyku nie daje żadnych objawów, a sama choroba może być zdiagnozowana podczas gastroskopii wykonywanej z innych wskazań. Jeśli jednak objawy występują, najczęściej one dotyczą problemów z przełykaniem. Często pojawia się ból przy przełykaniu, a także ból za mostkiem promieniujący do pleców. Występują również zgaga, suchy kaszel i nudności.

Zmiany grzybicze mogą pojawić się także na błonie śluzowej jamy ustnej i gardła. W przypadku bardzo nasilonej kandydozy komórki grzyba mogą dostać się do krwi, powodując kandydemię oraz powstawanie ropni w innych częściach organizmu. Wówczas występuje wysoka gorączka z dreszczami i bóle brzucha. Jednym z możliwych powikłań jest zwężenie światła przełyku, a co za tym idzie, problemy z przełykaniem. 

Leczenie grzybicy przełyku  

Leczenie nie jest wymagane. Jeśli kandydoza przełyku została przypadkowo rozpoznana, np. podczas gastroskopii wykonywanej z innych wskazań, nie ma podejrzenia występowania chorób upośledzających odporność, nie występują objawy, a pacjent jest młody i nie ma innych chorób obciążających. U pozostałych osób należy włączyć leczenie przeciwgrzybicze.

Podczas diagnostyki kandydozy przełyku pobiera się fragment zmian w celu badania mykologicznego. Umożliwia ono rozpoznanie gatunku grzyba oraz określenie na jakie leki jest on wrażliwy. Z reguły stosuje się flukonazol w formie doustnej lub dożylnej. Alternatywnie włącza się amfoterycynę B lub kaspofunginę. W miarę możliwości należy również leczyć przyczynę zaburzeń odporności.

Jeśli kandydoza jest powikłaniem stosowania innych leków, konieczna może być ich modyfikacja. Rozwój grzybicy w przełyku u pacjentów z AIDS jest wskazaniem do zastosowania terapii antyretrowirusowej.  

Zalecania dla pacjentów z grzybicą (kandydozą) przełyku 

W przeciwieństwie do grzybicy jamy ustnej, w przypadku grzybicy przełyku trudno o skuteczne domowe sposoby leczenia. Płukanki z chlorheksydyną oraz zawierające wyciągi z ziół takich jak niebielistka, lawsonia bezbronna, kurkuma czy imbir będą raczej nieskuteczne. Mogą one być pomocne w przypadku, gdy grzybica zajmuje również błonę śluzową jamy ustnej.  

Leczeniem naturalnym w zwalczeniu grzybicy przełyku może być dieta. Węglowodany są jednym z głównych składników odżywczych grzybów. Z tego też powodu dieta bogata w węglowodany jest jednym z czynników ryzyka infekcji grzybiczych przewodu pokarmowego. Dietę niskowęglowodanową można stosować jako dodatek do leczenia farmakologicznego. Z jadłospisu należy usunąć przede wszystkim źródła cukrów złożonych, np. pieczywo i warzywa mączne. Ważne jest także, by ograniczyć spożycie cukrów prostych, nabiału (z wyjątkiem jaj), produktów kiszonych oraz powstałych w wyniku fermentacji (w tym piwa i wina). Pozostałe produkty takie jak chude mięso, ryby i większość warzyw są dozwolone.