
Choroby przełyku – które występują najczęściej i jak je rozpoznać?
Wśród najczęstszych schorzeń w obrębie przełyku wymienia się m.in. chorobę refluksową, kandydozę, żylaki oraz achalazję przełyku. Diagnostyka chorób w tej części układu pokarmowego obejmuje głównie badanie endoskopowe, które pozwala ocenić np. stan błony śluzowej. Jakie inne badania wykonuje się w rozpoznaniu chorób przełyku i w jaki sposób się je leczy?
Przełyk to część przewodu pokarmowego łącząca gardło z żołądkiem. Składa się on z dwóch warstw błony mięśniowej, a od wewnątrz jest wyścielony błoną śluzową. Choroby przełyku dotyczą m.in. nieprawidłowości w jego budowie, zaburzonej funkcji przełyku lub uszkodzeń poszczególnych jego części. Jedną z najczęstszych chorób jest choroba refluksowa przełyku.
Choroby przełyku – symptomy chorego przełyku
Choroby przełyku dają różne objawy. Stosunkowo częstą dolegliwością jest zgaga. Jest to uczucie piekącego bólu za mostkiem. Zwykle nasila się on po spożyciu produktów drażniących błonę śluzową, takich jak alkohol, kwaśne owoce i warzywa, pikantne przyprawy. Dolegliwości nasilają się także w pozycji leżącej, podczas wysiłku fizycznego oraz po zjedzeniu obfitego i ciężkostrawnego posiłku. Uczuciu zgagi często towarzyszą kwaśne odbijania, zarzucanie treści pokarmowej do gardła oraz suchy kaszel, szczególnie po przebudzeniu.
W skrajnych przypadkach występują objawy niedrożności górnego odcinka przewodu pokarmowego takie jak obfite, uporczywe wymioty. Stanom zapalnym błony śluzowej przełyku może towarzyszyć ból pojawiający się podczas przełykania pokarmu. Niektóre choroby przełyku mogą predysponować do krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego, które objawia się wymiotami żywo czerwoną krwią lub obecnością smolistych, biegunkowych stolców.
Najczęstsze choroby przełyku
Zdecydowanie najczęstszym schorzeniem przełyku jest choroba refluksowa. Niektóre badania wykazują, że w państwach zachodnich nawet 20% dorosłych doświadcza objawów refluksu. Pozostałe choroby przełyku występują znacznie rzadziej.
Choroba refluksowa przełyku
O chorobie refluksowej przełyku mówimy, gdy pojawiają się typowe objawy zarzucania kwaśnej treści żołądkowej do przełyku oraz w przypadku uszkodzenia błony śluzowej przełyku. Chorobę tą powoduje wiele czynników. Czasami trudno jednoznacznie wskazać przyczynę. Znanymi czynnikami ryzyka refluksu są np. przepuklina rozworu przełykowego, otyłość brzuszna, ciąża, twardzina układowa oraz przyjmowanie niektórych leków, np. antykoncepcyjnych.
Grzybica przełyku
Grzybica przełyku to schorzenie, w przebiegu którego rozwija się zakażenie grzybicze błony śluzowej przełyku. Najczęściej czynnikiem etiologicznym zakażenia są drożdżaki z rodzaju Candida. Dlatego też często używa się określenia „kandydoza przełyku”. Choroba ta jest typowa dla osób o obniżonej odporności. Rozwija się m.in. u osób przyjmujących leki osłabiające działanie układu odpornościowego, takie jak: sterydy, immunosupresanty stosowane przy przeszczepach, niektóre statyki i leki przeciwnowotworowe. Grzybica przełyku może pojawić się także u chorych na AIDS oraz niektóre nowotwory hematologiczne.
Żylaki przełyku
Żylaki przełyku są skutkiem zwiększonego ciśnienia krwi w układzie wrotnym. Często jest to powikłanie marskości wątroby spowodowanej przewlekłym nadużywaniem alkoholu. Żylaki przełyku są szczególnie niebezpieczną chorobą, ponieważ często nie dają wyraźnych objawów, a mogą prowadzić do zagrażającego życiu krwawienia. Kluczowe znaczenie ma w tym przypadku profilaktyka polegająca na całkowitym zaprzestaniu spożywania alkoholu oraz przyjmowaniem leków obniżających ciśnienie w układzie wrotnym. Żylaki przełyku mogą być również skutkiem uszkodzenia wątroby w przebiegu wirusowego zapalenia wątroby.
Achalazja przełyku
Achalazja to rodzaj wrodzonego zaburzenia czynności przełyku. Polega ona na niepełnym rozkurczu dolnego zwieracza przełyku, znajdującego się przy granicy z żołądkiem. Dodatkowo występują zaburzenia ruchów perystaltycznych przełyku. Skutkiem tego jest powstanie zwężenia przełyku w jego końcowej części oraz nadmiernego poszerzenia przełyku powyżej zwężenia. Chorobie tej towarzyszą typowe objawy dysfagii, czyli zaburzenia połykania, a także zgaga i uporczywe wymioty. Achalazja zwiększa także ryzyko rozwoju raka przełyku.
Najczęstsze choroby przełyku u dzieci
W przypadku dzieci charakter chorób przełyku jest zupełnie inny. Ze względu na różnice anatomiczne, niedojrzałość przewodu pokarmowego oraz skłonności do pewnych zachowań dominują przede wszystkim problemy związane z połknięciem ciała obcego lub oparzeniem przełyku. Ciałem obcym mogą być nie tylko przedmioty, ale również zbyt duży kęs pokarmowy.
Diagnostyka chorób przełyku – jakie badania się wykonuje?
Podstawowe znaczenie w diagnostyce wielu chorób przełyku ma badanie endoskopowe. Podczas panendoskopii wprowadza się do przełyku specjalny aparat, który umożliwia ocenę stanu błony śluzowej przełyku, pobranie wycinków do badań histopatologicznych, a nawet doraźne tamowanie krwawienia. Za pomocą endoskopu możliwe jest także usunięcie niektórych ciał obcych z przełyku.
Przy podejrzeniu niektórych chorób wykorzystuje się także badania obrazowe. Zdjęcie RTG z kontrastem podanym doustnie pozwala uwidocznić zmiany w świetle przełyku takie jak zwężenia, guzy, żylaki. Przy podejrzeniu obecności ciała obcego można wykonać zdjęcie RTG po połknięciu wacika nasączonego środkiem kontrastującym. Jeśli zatrzyma się on na przeszkodzie, możliwe będzie określenie lokalizacji ciała obcego.
W diagnostyce zaburzeń czynności przełyku wykorzystuje się z kolei manometrię przełyku. Pozwala ona zmierzyć ciśnienie w różnych miejscach przełyku oraz w różnych momentach przełykania. Badanie to wykonuje się rzadko, głównie gdy nie uda się ustalić przyczyny zaburzeń funkcji przełyku w pozostałych badaniach.
Leczenie chorób przełyku
Sposób leczenia zależy od rodzaju choroby przełyku. Od pewnego czasu mamy możliwość leczenia farmakologicznego choroby refluksowej przełyku. Stosuje się leki obniżające wydzielanie kwasu żołądkowego z grupy inhibitorów pompy protonowej (IPP) lub blokerów receptora H2. Część z nich jest dostępna bez recepty. W schorzeniu tym bardzo duże znaczenie ma także modyfikacja diety i stylu życia. Należy unikać potraw, które mogą nasilać dolegliwości. Jeśli leczenie farmakologiczne jest nieskuteczne lub z jakiegoś powodu stosowanie wymienionych leków jest przeciwwskazane, można rozważyć zabieg chirurgiczny, tzw. fundoplikację. Zabieg ten jest również metodą leczenia przepukliny rozworu przełykowego.
W grzybicy przełyku stosuje się leki przeciwgrzybicze w formie doustnej lub dożylnej. W miarę możliwości należy też określić i usunąć przyczynę zaburzeń odporności predysponujących do grzybicy.
W przypadku achalazji przełyku jest kilka możliwości leczenia. Wykonuje się różnego rodzaju zabiegi endoskopowe polegające na poszerzaniu zwężenia przełyku, ostrzykiwaniu zwieracza dolnego przełyku botoksem oraz endoskopowe nacięcie zwieracza. Gdy zwężenie jest na tyle duże, że nie jest możliwe wprowadzenie endoskopu, stosuje się chirurgiczne nacięcie mięśni przełyku. Możliwe jest przeprowadzenie operacji laparoskopowo. Dodatkowo stosuje się leczenie farmakologiczne.