Grzybica (kandydoza) układu pokarmowego – przyczyny, objawy, leczenie i profilaktyka
Piotr Ziętek

Grzybica (kandydoza) układu pokarmowego – przyczyny, objawy, leczenie i profilaktyka

Grzybice układu pokarmowego wywołane przez drożdżaki z rodzaju Candida nazywa się kandydozami. Choroby grzybicze mogą dotyczyć różnych części przewodu pokarmowego, np. jamy ustnej, żołądka, jelit czy odbytu. W jaki sposób można je leczyć i jak im zapobiegać? 

Grzybica może być jedną z chorób układu pokarmowego. Najczęściej jest ona wywołana przez drożdżaki z rodzaju Candida spp. i wówczas mamy do czynienia z kandydozą układu pokarmowego. Problem dotyczy w głównej mierze jamy ustnej, gardła i przełyku, choć możliwe są także zakażenia grzybicze żołądka, jelit i okolic odbytu. Zakażenie najczęściej nie jest bolesne, ale wywołuje inne nieprzyjemne dolegliwości takie jak nieprzyjemny zapach, problemy z przełykaniem, zaczerwienienie skóry i błon śluzowych czy świąd. W leczeniu stosuje się głównie leki przeciwgrzybicze do stosowania ogólnego i miejscowego. Aby skrócić czas leczenia i zmniejszyć ryzyko nawrotów, należy w miarę możliwości usunąć przyczynę zakażenia i przestrzegać zasad higieny.

Grzybica (kandydoza) układu pokarmowego – co jest przyczyną?

Drożdżaki z rodzaju Candida, podobnie jak niektóre gatunki bakterii, stanowią florę fizjologiczną naszego organizmu. Oznacza to, że pewna ich ilość żyje w naszym organizmie i nie wywołuje objawów chorobowych. Fizjologicznie drożdżaki znajdują się np. na skórze i w przewodzie pokarmowym. U zdrowych osób ich nadmierny rozrost jest ograniczany przez układ odpornościowy i florę bakteryjną. Jeśli jakiś czynnik zostaje zaburzony, mogą pojawić się objawy grzybicy przewodu pokarmowego związanych z ekspansją komórek grzybów.

Rozwojowi grzybicy przewodu pokarmowego sprzyjają np.:
•    stosowanie niektórych antybiotyków, sterydów i leków immunosupresyjnych, inhibitorów pompy protonowej,
•    wrodzone i nabyte zaburzenia odporności takie jak AIDS, stan po chemioterapii,
•    cukrzyca,
•    choroby nowotworowe.

Przykładowo grzybica jamy ustnej często jest związana z przyjmowaniem wziewnych leków sterydowych np. z powodu astmy oskrzelowej. Większe ryzyko dotyczy także osób noszących protezy zębowe, zwłaszcza przy braku zachowania odpowiedniej higieny jamy ustnej. Kandydoza jamy ustnej pod postacią pleśniawek może pojawić się u małych dzieci. W przypadku AIDS kandydozy przełyku czy jamy ustnej mogą być jednym z pierwszych objawów.

Objawy grzybicy układu pokarmowego

Objawy grzybicy przewodu pokarmowego zależą od zajętego narządu. W przypadku jamy ustnej najczęstszą postacią zakażenia jest tzw. ostra kandydoza rzekomobłoniasta. Ma ona wygląd małych, białych plamek, tzw. pleśniawek. Mogą one powodować pieczenie, uczucie suchości i zaburzenia smaku. Postać poantybiotykowa kandydozy jamy ustnej częściej powoduje dolegliwości bólowe.

Objawy kandydozy przełyku to ból lub trudności przy przełykaniu, choć choroba może też nie dawać żadnych objawów. W rzadkich sytuacjach dochodzi do krwawienia z błony śluzowej przełyku.

Kandydoza żołądka i jelit, choć występuje rzadko, jest możliwa. Najczęściej rozwija się na podłożu istniejących zmian w tych narządach. Dominują w tym przypadku niespecyficzne objawy pod postacią bólu brzucha, nudności, luźnych stolców. 

Grzybica okolic odbytu daje nieprzyjemne objawy pod postacią świądu i pieczenia. Widoczne może być też zaczerwienienie skóry w tej okolicy z tendencją do złuszczania naskórka.

Powiązane produkty

Rozpoznanie grzybicy (kandydozy) układu pokarmowego

Diagnostyka grzybicy również zależy od miejsca występowania. W grzybicy układu pokarmowego badania mikrobiologiczne nie zawsze są konieczne. W przypadku grzybicy jamy ustnej często wystarcza samo badanie lekarskie. W rzekomobłoniastej kandydozie na błonie śluzowej jamy ustnej lub języka tworzą się drobne, białe grudki, które dają się zdrapać szpatułką. Pod nimi widoczna jest zaczerwieniona błona śluzowa. Bardzo pomocne są też informacje o przebytych przez pacjenta chorobach oraz o stosowanych lekach.

W przypadku kandydozy przełyku rozpoznanie stawia się na podstawie obrazu endoskopowego. W badaniu na zaczerwienionej błonie śluzowej widoczne są białe płytki. Do klasyfikacji zmian wykorzystuje się czterostopniową skalę Kodsiego, gdzie stopień I odpowiada najmniej, a IV najbardziej zaawansowanym zmianom. Podczas panendoskopii można również rozpoznać grzybicę dalszych odcinków przewodu pokarmowego, żołądka i dwunastnicy.

Kandydoza okolic odbytu może szerzyć się przez ciągłość z okolic krocza. Dlatego w przypadku wystąpienia typowych objawów istotna jest informacja o niedawno przebytej lub aktywnej infekcji grzybiczej okolic intymnych. W razie wątpliwości można poddać badaniu mikroskopowemu fragment uszkodzonego naskórka lub zastosować hodowlę mikrobiologiczną.

W jaki sposób leczy się grzybicę układu pokarmowego?

W grzybicy układu pokarmowego leki i ich postać zależą od rodzaju infekcji. Dla całkowitego wyleczenia infekcji w obrębie jamy ustnej kluczowe jest usunięcie przyczyny, czyli np. prawidłowa higiena jamy ustnej i protez zębowych. Część z preparatów do stosowania w jamie ustnej w grzybicy układu pokarmowego to leki bez recepty. Należą do nich wodny roztwór fioletu gencjany, roztwór chlorheksydyny i roztwory jodu. Lekarz może zlecić także stosowanie leków dostępnych na receptę, np. mikonazolu czy nystatyny. Wymienione leki mają różne formy, np. płukanki do jamy ustnej, kremy i żele do stosowania bezpośrednio na zmiany grzybicze w jamie ustnej. W cięższych przypadkach stosuje się leki działające ogólnie w postaci doustnej lub dożylnej, np. flukonazol czy itrakonazol.

Leczenie grzybicy przełyku jest wskazane głównie u osób w ciężkim stanie ogólnym i z zaburzeniami odporności, które mogłyby doprowadzić do rozprzestrzeniania się zakażenia. Stosuje się flukonazol lub amfoterycynę B w formie doustnej lub dożylnej. Terapia wygląda podobnie w kandydozie żołądka. Jeśli jednak infekcja rozwinęła się u osoby bez poważnych zaburzeń odporności, na tle łagodnego wrzodu żołądka, leczenie przeciwgrzybicze nie musi być konieczne. Zwykle wystarczające jest leczenie choroby wrzodowej inhibitorami pompy protonowej.

W leczeniu kandydozy w obrębie jelit również stosuje się wyżej wymienione leki do stosowania ogólnego. Grzybicę skóry okolic odbytu leczy się miejscowo preparatami natamycyny, klotrimazolu lub ketokonazolu. W cięższych przypadkach również można zastosować leki o działaniu ogólnym.

Jak zapobiegać infekcjom grzybiczym układu pokarmowego?

Warunkiem szybkiego wyleczenia i zapobiegania nawrotom infekcji grzybiczych jest usunięcie czynników ryzyka. W głównej mierze chodzi tu o przestrzeganie zasad higieny jamy ustnej i okolic intymnych.

Roztwór chlorheksydyny może być stosowany nie tylko w leczeniu, ale też w zapobieganiu grzybicy jamy ustnej. Jest zalecany osobom z ograniczoną możliwością dokładnego mycia jamy ustnej, np. w wyniku posiadania protez zębowych. Płukanki z chlorheksydyną należy stosować rano i wieczorem, po jedzeniu. Po płukaniu płyn należy wypluć, nie należy płukać jamy ustnej wodą. Preparaty te można stosować codziennie przez maksymalnie dwa tygodnie (po tym czasie należy zrobić co najmniej dwutygodniową przerwę w stosowaniu).

W przypadku zaburzeń odporności kluczowe jest leczenie choroby podstawowej. Osoby borykające się z infekcjami grzybiczymi jamy ustnej w wyniku stosowania sterydów wziewnych powinny pamiętać, aby każdorazowo po zażyciu leku przepłukać jamę ustną.

Aktualne zalecenia nie podają skuteczności stosowania specjalnej diety przeciwgrzybiczej. Jednak w leczeniu grzybicy układu pokarmowego pod postacią infekcji jamy ustnej może być pomocne stosowanie diety z ograniczeniem cukrów prostych. Wspomagająco do farmakoterapii w grzybicy układu pokarmowego można wykorzystać leczenie ziołami. Dostępne w aptekach wyciągi z niebielistki, lawsonii bezbronnej, kurkumy czy imbiru lekarskiego można zastosować jako płyny do płukania jamy ustnej.

  1. Interna Szczeklika 2015, pod red. P. Gajewskiego, Kraków 2015, 940-942. 
  2. J. Cohen, W. Powderly, S. Opal, Infectious Diseases, Mosby 2010, 1823-1830. 
  3. P. Rogalski, Kandydoza przewodu pokarmowego — fakty i mity, „Gastroenterologia Kliniczna”, nr 87–97 (3) 2010. 
  4. M. Jung, S. Jeon, C. Cho i in., Treatment of gastric candidiasis in patients with gastric ulcer disease: Are antifungal agents necessary?, „Gut and Liver”, nr 31–34 (1) 2009. 
  5. F. M. Samadi, S. Suhail, M. Sonam i in., Antifungal efficacy of herbs, „Journal of Oral Biology and Craniofacial Research”, nr 28–32 (9) 2019. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Ból nerek – objawy, leczenie i przyczyny. Jak złagodzić ból nerek?

    Ból nerek jest dolegliwością, która może być spowodowana różnymi czynnikami – od infekcji po choroby przewlekłe. Jeśli wystąpi, warto skonsultować się z lekarzem, aby zdiagnozować przyczynę i podjąć odpowiednie leczenie. Jakie badania wykonać, gdy bolą nerki? Co przyniesie ulgę w bólu?

  • Odleżyny – rodzaje i stopnie odleżyn oraz ich klasyfikacja

    Odleżyny to jedno z najpoważniejszych powikłań długotrwałego unieruchomienia, stanowiące istotne wyzwanie w opiece medycznej. Ich powstawanie związane jest z długotrwałym uciskiem na tkanki, które prowadzi do niedokrwienia i martwicy. Czym są odleżyny i jak powstają? Jakie plastry należy stosować w leczeniu odleżyn?

  • Uczulenie na komary. Jakie są objawy i przyczyny alergii na komary?

    Komary mają zdolność do przenoszenia niebezpiecznych chorób, takich jak malaria, wirus Zachodniego Nilu, wirus chikungunya czy wirus dengi. Stanowią więc zagrożenie zarówno dla ludzi, jak i zwierząt, jednak złą sławę zyskały głównie z powodu nieprzyjemnych ukąszeń. Kąsają wyłącznie samice komarów, wabione do skóry człowieka przez ciepło ciała, pot, zapachy oraz dwutlenek węgla. Podczas ukłucia samica wprowadza ślinę do krwiobiegu, aby zapobiec krzepnięciu krwi i umożliwić pobranie pokarmu. Kontakt trwający minimum sześć sekund może wywołać reakcję miejscową — zaczerwienienie, świąd i obrzęk.

  • Rumień alergiczny – przyczyny, objawy i leczenie

    Rumień alergiczny stanowi jedną z najczęstszych manifestacji skórnych reakcji alergicznych organizmu. Charakteryzuje się pojawieniem się miejscowego zaczerwienienia skóry w odpowiedzi na kontakt z alergenem. Mechanizm powstawania rumienia jest złożony i obejmuje kaskadę reakcji immunologicznych prowadzących do uwalniania mediatorów zapalnych – głównie histaminy, która powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych i zwiększenie ich przepuszczalności. Rumień może wystąpić u osób w każdym wieku, także u dzieci, a jego umiejscowienie może obejmować różne partie ciała, m.in. twarz, tułów czy kończyny. W zależności od czynnika wywołującego oraz indywidualnych predyspozycji pacjenta rumień może przybierać różne formy – od łagodnych i krótkotrwałych zmian po przewlekłe dolegliwości istotnie obniżające jakość życia.

  • Uczulenie na truskawki u dzieci i dorosłych – objawy i leczenie

    Alergia na truskawki może wystąpić zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Najczęstszą reakcją alergiczną na ten owoc są zmiany skórne i dolegliwości w jamie ustnej, ale mogą także pojawić się objawy ze strony układu pokarmowego i inne symptomy. Jak wygląda rozpoznanie i leczenie uczulenia na truskawki?

  • Zespół odstawienny (abstynencyjny) – objawy, czas trwania, leczenie

    Zespół odstawienny to reakcja organizmu na odstawienie substancji psychoaktywnych, takich jak alkohol, narkotyki oraz leki. Objawia się różnorodnymi dolegliwościami fizycznymi i psychicznymi, które mogą być intensywne i trudne do zniesienia. Jakie są najczęstsze symptomy? Jak długo trwa ten stan? Jakie metody leczenia pomagają złagodzić jego przebieg?

  • Komar tygrysi – czy jest groźny? Jak rozpoznać komara tygrysiego i jego ugryzienie?

    Komar tygrysi to jeden z najbardziej inwazyjnych gatunków komarów na świecie, którego obecność stwierdzono już na niemal wszystkich kontynentach – także w Europie. Jego ukłucia nie tylko wywołują silne reakcje skórne, ale mogą również prowadzić do przeniesienia niebezpiecznych wirusów tropikalnych. Wraz z postępującym ociepleniem klimatu oraz rozwojem globalizacji rośnie ryzyko, że komar tygrysi zadomowi się również w Polsce.

  • Neuropatia cukrzycowa – jedno z najczęstszych powikłań cukrzycy

    Neuropatia cukrzycowa jest najczęstszym powikłaniem diabetologicznym, z którym zmaga się znaczny odsetek osób chorych na cukrzycę. Patologia ta charakteryzuje się postępującym uszkodzeniem nerwów obwodowych, wywołanym długotrwale utrzymującym się podwyższonym stężeniem glukozy we krwi. Konsekwencje ignorowania wczesnych symptomów oraz niewłaściwej kontroli glikemii mogą okazać się dramatyczne – od przewlekłego bólu znacząco obniżającego jakość życia, przez owrzodzenia kończyn dolnych, aż po konieczność amputacji stopy czy zwiększone ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych. W poniższym artykule przedstawiamy kompleksową analizę tego powikłania, jego mechanizmów rozwoju, objawów klinicznych oraz współczesnych możliwości terapeutycznych.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl