Inhibitory pompy protonowej – dawkowanie i skutki uboczne
Ernest Niewiadomski

Inhibitory pompy protonowej – dawkowanie i skutki uboczne

Inhibitory pompy protonowej (proton pump inhibitors, PPI) to grupa leków powszechnie uznawana za skuteczną i bezpieczną w leczeniu chorób zależnych od wydzielania kwasu solnego w żołądku. Aktualnie należą do najczęściej przepisywanych leków na świecie, a w wielu krajach, w tym także w Polsce, dostępne są bez recepty. Ich wprowadzenie do lecznictwa w 1988 roku (omeprazol – pierwszy PPI) spowodowało ogromny postęp w leczeniu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, refluksu przełyku a także w profilaktyce i leczeniu powikłań ze strony żołądka w trakcie stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ).

Mechanizm działania

Leki te hamują wydzielanie kwasu solnego poprzez nieodwracalne zablokowanie enzymu adenozynotrifosfatazy (pompa protonowa) w końcowej fazie wydzielania jonów wodorowych do światła żołądka. Działają silniej niż popularne leki hamujące receptory H2, jak choćby ranitydyna. Obecnie na rynku dostępne są następujące PPI: omeprazol, lansoprazol, rabeprazol, pantoprazol i esomeprazol.

Dawkowanie

Preparaty zawierające PPI należy stosować zgodnie z zaleceniami lekarza i wskazaniami do stosowania zawartymi w ulotce dołączonej do opakowania. Nie należy na własną rękę przekraczać zaleconych dawek, gdyż nie zwiększy to skuteczności działania leku a może zagrażać zdrowiu. Tylko lekarz może zalecić stosowanie większej dawki i tylko w uzasadnionych przypadkach.

Ogólna zasada mówi, że jeżeli stwierdza się wskazania do stosowania PPI, to leczenie to trzeba podjąć, jednak zawsze stosując najmniejszą skuteczną dawkę leków przez możliwie najkrótszy okres. W przewlekłym leczeniu podtrzymującym, np. w chorobie refluksowej, należy rozważyć skorzystanie z metody „na żądanie”, o ile jest ona wystarczająco skuteczna.

Zwykle stosowana dawka PPI dostępnych bez recepty (omeprazol, pantoprazol) wynosi 20 mg na dobę. Leki te występują w postaci tabletek dojelitowych, których nie należy rozgryzać, stosowanych na czczo lub w trakcie posiłku. PPI to nieaktywne proleki, które są resorbowane w jelicie cienkim i transportowane do komórek okładzinowych żołądka, gdzie ulegają przemianie do związków czynnych.

Uważa się, że lekiem dającym najmniej działań niepożądanych związanych z ryzykiem wystąpienia interakcji z innymi lekami jest pantoprazol.

Powiązane produkty

Działania niepożądane

Podobnie jak inne leki, inhibitory pompy protonowej mogą powodować skutki uboczne, jednak występują one rzadko. Możemy wśród nich wyróżnić powikłania infekcyjne, zaburzenia wchłaniania składników mineralnych i witamin oraz zwiększone ryzyko złamań kości i wystąpienia nowotworów.

Powikłania infekcyjne

Kwas solny w żołądku stanowi barierę dla bakterii i wpływa na skład flory bakteryjnej jelit, w związku z czym jego obniżony poziom po długotrwałym stosowaniu PPI może doprowadzić do powikłań infekcyjnych. Należą do nich: zapalenie płuc, zakażenie Clostridium diffcile oraz bakteryjne zapalenie żołądka i jelit.

  • Zapalenie płuc – prawdopodobnie PPI powodują zespół przerostu bakteryjnego w żołądku a zapalenie płuc jest wynikiem mikroaspiracji jego treści do układu oddechowego.
  • Infekcja Clostridium difficile – ryzyko zakażenia tą bakterią wzrasta prawdopodobnie na skutek podwyższenia pH treści żołądkowo-jelitowej, co umożliwia przetrwanie form wegetatywnych drobnoustroju.
  • Bakteryjne zapalenie żołądka i jelit – zahamowanie wydzielania kwasu solnego w żołądku sprzyja rozrostowi flory bakteryjnej w jelicie cienkim i zwiększa podatność na szereg innych infekcji, w tym wywołanych przez bakterie Salmonella, Campylobacter jejuni, Escherichia coli, Vibrio cholerae i Listeria.

Zaburzenia wchłaniania składników mineralnych i witamin

  • Żelazo – kwas solny w żołądku jest niezbędny do wchłaniania żelaza niehemowego, ponieważ umożliwia jego uwalnianie z soli zawartych w pokarmach.
  • Wapń – kwaśny odczyn w żołądku jest niezbędny do enzymatycznego rozkładu kompleksów wapnia ze związkami organicznymi oraz jego uwalniania z trudno rozpuszczalnych soli wapniowych zawartych w pokarmie. Dlatego istnieje ryzyko, że zahamowanie wydzielania kwasu solnego będzie utrudniać uwalnianie i wchłanianie wapnia w przewodzie pokarmowym.
  • Witamina B12 – w pierwszym etapie jej wchłaniania w przewodzie pokarmowym niezbędne są kwas solny i pepsyna, dzięki którym kobalamina zawarta w pokarmach jest uwalniana z połączeń z białkami a następnie wchłaniania z udziałem flory bakteryjnej w końcowym odcinku jelita cienkiego. Istotny jest fakt, że nawet niewielki niedobór witaminy B12 zwiększa ryzyko osteoporozy.

Złamania kości

Najczęstszą przyczyną złamań kości (poza urazami mechanicznymi) jest zmniejszenie ich gęstości w przebiegu osteoporozy. Przewlekłe stosowanie PPI może przyczynić się do rozwoju choroby na skutek zaburzenia wchłaniania witaminy B12, której niedobór wpływa na procesy tworzenia kości poprzez obniżenie aktywności osteoblastów i gęstości mineralnej kości. Niedobór witaminy B12 może powodować również zaburzenia neurologiczne sprzyjające niekontrolowanym upadkom prowadzącym do złamań, szczególnie niebezpiecznych u osób starszych. Hipergastrynemia towarzysząca stosowaniu PPI prowadzi do nadmiernej aktywności przytarczyc, wzrostu poziomu parathormonu we krwi i zwiększonej resorpcji wapnia z kości.

Nowotwory

U chorych z zapaleniem trzonu żołądka i infekcją H. pylori stosowanie PPI może sprzyjać zanikowi błony śluzowej, co zwiększa ryzyko wystąpienia raka żołądka. Brak jest jednak wiarygodnych badań potwierdzających bezpośredni związek stosowania tej grupy leków z występowaniem nowotworów.

Mimo potencjalnego ryzyka wystąpienia działań niepożądanych po długotrwałym stosowaniu inhibitorów pompy protonowej, nie należy rezygnować z tej grupy leków u chorych, u których mogą one przynieść korzyści kliniczne.
  1. T. Wocial, O czym warto pamiętać, stosując przewlekle inhibitory pompy protonowej?, „Pediatria i Medycyna Rodzinna”, nr 2 (9) 2013.
  2. T. Wocial, W. Bartnik, K. Bartosz i in., Konsensus dotyczący zastosowania leków hamujących wydzielanie kwasu solnego w żołądku w najczęstszych chorobach górnego odcinka przewodu pokarmowego w praktyce lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, „Gastroenterologia Kliniczna”, nr 1 (1) 2009.
  3. J. Muszyński, A. Erhmann-Jośko, Leczenie inhibitorami pompy protonowej, „Terapia”, nr 1 (5) 2012.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Lukrecja – co to za roślina? Właściwości, działanie, przeciwwskazania

    Któż z nas chociaż jeden raz w życiu nie zetknął się z niezwykłymi, czarnymi cukierkami o ślimakowatym kształcie? Ponoć albo się je kocha, albo nienawidzi. Charakterystyczny kolor i smak słodycze te zawdzięczają zawartości ekstraktu z lukrecji – rośliny, nad której bogactwem zastosowań warto się pochylić. Czym zatem jest lukrecja, jakie ma właściwości i jaki może mieć wpływ na nasze zdrowie?

  • Co to jest colostrum bovinum (siara bydlęca)? Colostrum na odporność – dla dzieci i dorosłych

    Colostrum, inaczej siara, to naturalne bogactwo związków wspomagających nie tylko odporność, ale również wpływających pozytywnie na poziom żelaza. Ostatnio zyskuje na popularności względem tradycyjnych środków na odporność, mogą ją przyjmować także niemowlęta i dzieci. Rodzaje siary są różne – od bydlęcej, przez owczą, po kozią. Kiedy warto zastosować colostrum? Jakie preparaty znajdziemy na aptecznej półce?

  • Tran – właściwości. Czy tran wpływa na odporność?

    Tran to olej otrzymywany z dorsza atlantyckiego lub innych ryb dorszowatych (olej z wątroby rekina nie jest tranem, ma bowiem inny skład i inne właściwości). Tran zawiera witaminę D i A, a także kwasy omega-3 (DHA i EPA), które mają korzystny wpływ na układ odpornościowy, nerwowy oraz krwionośny. Kiedy stosować olej z wątroby dorsza? Jak wybrać najlepszy tran dla dziecka i dla osoby dorosłej?

  • Domowe sposoby na wzmocnienie odporności – jak w prosty sposób wzmocnić organizm?

    Stosowanie domowych sposobów na odporność może okazać się bardzo dobrym rozwiązaniem, które z jednej strony pomoże w uniknięciu rozwoju infekcji, a z drugiej wspomoże terapię lekami, poprzez pobudzenie układu immunologicznego. W poprawie kondycji układu odporności istotne jest przestrzeganie kilku zasad, zaczynając od codziennego obowiązku zjedzenia pożywnego śniadania, kończąc na suplementacji żelaza i kwasów omega-3, których być może w pełni nie dostarczamy wraz z posiłkami. Dbając o naszą odporność niezmiernie istotne jest dbanie o nasz układ pokarmowy. Jakie suplementy przyjmować, czego unikać, a nad czym popracować w trosce o odporności? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Kreatyna – właściwości, działanie, efekty. Jak ją dawkować?

    Kreatyna – jakie pełni funkcje? Czy ma potencjał, aby stać się suplementem kojarzonym nie tylko z odżywkami dla sportowców? Czym różnią się jej formy? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziecie w poniższym artykule.

  • Suplementy i witaminy na odporność – jak uniknąć infekcji?

    Suplementy na odporność stały się bardzo popularne szczególnie w okresie pandemii COVID-19. Sięgamy po nie równie często w okresie zmieniających się pór roku, licząc, że pomogą nam uniknąć infekcji bakteryjnych, wirusowych i grzybiczych. Preparaty na odporność mają przede wszystkim stymulować układ immunologiczny tak, aby ten szybciej i mocniej odpowiadał na atakujące go patogeny chorobotwórcze. Jak wybrać najlepsze suplementy zwiększające odporność, jak je dawkować i czy można je zażywać będąc w ciąży?

  • Dlaczego profilaktyczne picie płynu Lugola jest niebezpieczne dla zdrowia?

    W ostatnich dniach bardzo wzrosło zainteresowanie płynem Lugola. Niektórzy próbują stosować go profilaktycznie, a nie z powodu wyraźnych wskazań zdrowotnych. Wprawdzie płyn Lugola wykazuje działanie antyseptyczne, a znajdujący się w nim jod wpływa korzystnie na pracę tarczycy, ale zażywanie go na „własną rękę” może mieć bardzo negatywne, a wręcz tragiczne w skutkach konsekwencje. Dlaczego nie powinniśmy stosować płynu Lugola bez wyraźnych wskazań lekarskich i czym jest trądzik jodowy? 

  • Szczepionka na grypę 2023/2024 – kto i kiedy powinien się zaszczepić? Którą szczepionkę wybrać?

    W zależności od sezonu epidemicznego w Polsce liczba zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę osiąga od kilkuset tysięcy do nawet kilku milionów. Zazwyczaj największą liczbę zachorowań odnotowuje się pomiędzy styczniem a marcem. W zależności od grupy osób szczepionych i sezonu grypowego szczepionki na grypę chronią przed infekcją grypową ok. 40–70% zaszczepionych osób oraz zabezpieczają w znacznym stopniu przed powikłaniami pogrypowymi.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij