Inhibitory pompy protonowej – dawkowanie i skutki uboczne

26.10.2019

Inhibitory pompy protonowej (proton pump inhibitors, PPI) to grupa leków powszechnie uznawana za skuteczną i bezpieczną w leczeniu chorób zależnych od wydzielania kwasu solnego w żołądku. Aktualnie należą do najczęściej przepisywanych leków na świecie, a w wielu krajach, w tym także w Polsce, dostępne są bez recepty. Ich wprowadzenie do lecznictwa w 1988 roku (omeprazol – pierwszy PPI) spowodowało ogromny postęp w leczeniu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, refluksu przełyku a także w profilaktyce i leczeniu powikłań ze strony żołądka w trakcie stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ).

Mechanizm działania

Leki te hamują wydzielanie kwasu solnego poprzez nieodwracalne zablokowanie enzymu adenozynotrifosfatazy (pompa protonowa) w końcowej fazie wydzielania jonów wodorowych do światła żołądka. Działają silniej niż popularne leki hamujące receptory H2, jak choćby ranitydyna. Obecnie na rynku dostępne są następujące PPI: omeprazol, lansoprazol, rabeprazol, pantoprazol i esomeprazol.

Dawkowanie

Preparaty zawierające PPI należy stosować zgodnie z zaleceniami lekarza i wskazaniami do stosowania zawartymi w ulotce dołączonej do opakowania. Nie należy na własną rękę przekraczać zaleconych dawek, gdyż nie zwiększy to skuteczności działania leku a może zagrażać zdrowiu. Tylko lekarz może zalecić stosowanie większej dawki i tylko w uzasadnionych przypadkach.

Ogólna zasada mówi, że jeżeli stwierdza się wskazania do stosowania PPI, to leczenie to trzeba podjąć, jednak zawsze stosując najmniejszą skuteczną dawkę leków przez możliwie najkrótszy okres. W przewlekłym leczeniu podtrzymującym, np. w chorobie refluksowej, należy rozważyć skorzystanie z metody „na żądanie”, o ile jest ona wystarczająco skuteczna.

Zwykle stosowana dawka PPI dostępnych bez recepty (omeprazol, pantoprazol) wynosi 20 mg na dobę. Leki te występują w postaci tabletek dojelitowych, których nie należy rozgryzać, stosowanych na czczo lub w trakcie posiłku. PPI to nieaktywne proleki, które są resorbowane w jelicie cienkim i transportowane do komórek okładzinowych żołądka, gdzie ulegają przemianie do związków czynnych.

Uważa się, że lekiem dającym najmniej działań niepożądanych związanych z ryzykiem wystąpienia interakcji z innymi lekami jest pantoprazol.

Polecane dla Ciebie

Plan by DOZ, Nasiona lnu, 250 g

ziele, trawienie, zaparcia

4.99 zł
Do koszyka
ZIELNIK DOZ Mniszek lekarski, zioła do zaparzania, 2 g, 30 saszetek

saszetki, ziele, trawienie

6.99 zł
Do koszyka
ZIELNIK DOZ Szałwia, zioła do zaparzania, 1,2 g, 30 saszetek

saszetki, afta, ból, grzybica, pleśniawki, trawienie, trądzik, stan zapalny, infekcja

4.99 zł
Do koszyka
Krople miętowe, (Aflofarm), 35 g

olejek miętowy, mięta, krople, skurcze, trawienie, wzdęcia, niestrawność

3.99 zł
Do koszyka

Działania niepożądane

Podobnie jak inne leki, inhibitory pompy protonowej mogą powodować skutki uboczne, jednak występują one rzadko. Możemy wśród nich wyróżnić powikłania infekcyjne, zaburzenia wchłaniania składników mineralnych i witamin oraz zwiększone ryzyko złamań kości i wystąpienia nowotworów.

Powikłania infekcyjne

Kwas solny w żołądku stanowi barierę dla bakterii i wpływa na skład flory bakteryjnej jelit, w związku z czym jego obniżony poziom po długotrwałym stosowaniu PPI może doprowadzić do powikłań infekcyjnych. Należą do nich: zapalenie płuc, zakażenie Clostridium diffcile oraz bakteryjne zapalenie żołądka i jelit.

Zapalenie płuc – prawdopodobnie PPI powodują zespół przerostu bakteryjnego w żołądku a zapalenie płuc jest wynikiem mikroaspiracji jego treści do układu oddechowego.
Infekcja Clostridium difficile – ryzyko zakażenia tą bakterią wzrasta prawdopodobnie na skutek podwyższenia pH treści żołądkowo-jelitowej, co umożliwia przetrwanie form wegetatywnych drobnoustroju.
Bakteryjne zapalenie żołądka i jelit – zahamowanie wydzielania kwasu solnego w żołądku sprzyja rozrostowi flory bakteryjnej w jelicie cienkim i zwiększa podatność na szereg innych infekcji, w tym wywołanych przez bakterie Salmonella, Campylobacter jejuni, Escherichia coli, Vibrio cholerae i Listeria.

Zaburzenia wchłaniania składników mineralnych i witamin

Żelazo – kwas solny w żołądku jest niezbędny do wchłaniania żelaza niehemowego, ponieważ umożliwia jego uwalnianie z soli zawartych w pokarmach.
Wapń – kwaśny odczyn w żołądku jest niezbędny do enzymatycznego rozkładu kompleksów wapnia ze związkami organicznymi oraz jego uwalniania z trudno rozpuszczalnych soli wapniowych zawartych w pokarmie. Dlatego istnieje ryzyko, że zahamowanie wydzielania kwasu solnego będzie utrudniać uwalnianie i wchłanianie wapnia w przewodzie pokarmowym.
Witamina B12 – w pierwszym etapie jej wchłaniania w przewodzie pokarmowym niezbędne są kwas solny i pepsyna, dzięki którym kobalamina zawarta w pokarmach jest uwalniana z połączeń z białkami a następnie wchłaniania z udziałem flory bakteryjnej w końcowym odcinku jelita cienkiego. Istotny jest fakt, że nawet niewielki niedobór witaminy B12 zwiększa ryzyko osteoporozy.

Złamania kości

Najczęstszą przyczyną złamań kości (poza urazami mechanicznymi) jest zmniejszenie ich gęstości w przebiegu osteoporozy. Przewlekłe stosowanie PPI może przyczynić się do rozwoju choroby na skutek zaburzenia wchłaniania witaminy B12, której niedobór wpływa na procesy tworzenia kości poprzez obniżenie aktywności osteoblastów i gęstości mineralnej kości. Niedobór witaminy B12 może powodować również zaburzenia neurologiczne sprzyjające niekontrolowanym upadkom prowadzącym do złamań, szczególnie niebezpiecznych u osób starszych. Hipergastrynemia towarzysząca stosowaniu PPI prowadzi do nadmiernej aktywności przytarczyc, wzrostu poziomu parathormonu we krwi i zwiększonej resorpcji wapnia z kości.

Nowotwory

U chorych z zapaleniem trzonu żołądka i infekcją H. pylori stosowanie PPI może sprzyjać zanikowi błony śluzowej, co zwiększa ryzyko wystąpienia raka żołądka. Brak jest jednak wiarygodnych badań potwierdzających bezpośredni związek stosowania tej grupy leków z występowaniem nowotworów.

Mimo potencjalnego ryzyka wystąpienia działań niepożądanych po długotrwałym stosowaniu inhibitorów pompy protonowej, nie należy rezygnować z tej grupy leków u chorych, u których mogą one przynieść korzyści kliniczne.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi

Polecane artykuły

Wazelina – jak działa?

Wazelina od lat cieszy się popularnością wśród ludzi w każdym wieku ze względu na jej uniwersalne zastosowanie. W poniższym artykule omawiamy wszystkie zalety i właściwości wazeliny, a także sprawdzamy, czy jej stosowanie jest bezpieczne.
Czytaj dalej
Czym są modulatory homocysteiny? Jak wpływa na zmęczenie i poziom hormonów?

Homocysteina jest aminokwasem. Nieregulowany poziom tej cząsteczki sprzyja rozwojowi chorób układu krwionośnego u ludzi. Suplementy z modulatorami homocysteiny zawierają zazwyczaj witaminę B6, B12, kwas foliowy i betainę (trimetyloglicynę, TMG). Wyniki licznych badań naukowych wskazują, że regularne przyjmowanie przez minimum kilka tygodni modulatorów homocysteiny może przyczynić się do obniżenia nadmiernego poziomu homocysteiny we krwi.
Czytaj dalej
Co to jest cholekalcyferol – czyli jak powstaje witamina D w kapsułkach?

Cholekalcyferol jest formą witaminy D3, która jest niezbędna do utrzymania zdrowego układu kostnego i zdrowia skóry. Może być syntetyzowana przez skórę pod wpływem promieni UVB lub przyjmowana w formie suplementów diety. Ułatwia wchłanianie wapnia i fosforu, umożliwiając m.in. prawidłowy rozwój kości i zębów.
Czytaj dalej
Czy warto brać antyoksydanty w tabletkach, kroplach lub kapsułkach?

Antyoksydanty w postaci tabletek to suplementy diety zawierające związki, które mogą pomóc w ochronie komórek organizmu przed uszkodzeniami powodowanymi przez wolne rodniki. Niektóre przykłady przeciwutleniaczy, które można znaleźć w postaci tabletek, to witaminy C i E, beta-karoten i selen. Przyjmowanie suplementów antyoksydacyjnych nie jest jednak zasadne w każdej sytuacji. Zawsze zaleca się rozmowę z lekarzem przed przyjęciem jakichkolwiek suplementów diety.
Czytaj dalej
Opatrunek podciśnieniowy – jak wygląda leczenie ran?

Opatrunek podciśnieniowy to doskonały i nowoczesny środek do skutecznego leczenia niektórych przewlekłych trudno gojących się ran. W porównaniu do metod tradycyjnych wyraźnie skraca czas terapii i pozwala uzyskać lepsze efekty czynnościowe. Znacznie poprawia zatem zadowolenie pacjenta. Opatrunek wymaga zastosowania ujemnego ciśnienia, które uzyskuje się dzięki specjalnej pompie. W przypadku ran trudno gojących się warto rozważyć jego użycie. W jakich przypadkach korzystne będzie zastosowanie opatrunku podciśnieniowego?
Czytaj dalej
Leki biologiczne – czym są? Czy są skuteczne w leczeniu AZS i łuszczycy?

Leki biologiczne to skomplikowane leki produkowane na bazie substancji pochodzenia biologicznego, takich jak białka, hormony czy przeciwciała. Są one stosowane w leczeniu różnych chorób, w tym chorób autoimmunologicznych, nowotworowych czy zapalnych, ale ich produkcja jest bardziej skomplikowana i kosztowna niż w przypadku typowych leków syntetycznych. W Polsce leki biologiczne są pod pewnymi warunkami refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, niemniej ich cena może być zbyt wysoka dla pacjentów nieobjętych systemem refundacji. Czym są leki biologiczne? W leczeniu których chorób można je stosować?
Czytaj dalej
Skuteczność działania probiotyków – forma płynna doskonałą alternatywą dla kapsułek

Pacjenci mają zróżnicowane upodobania co do formy przyjmowanych leków czy suplementów diety. Jedni wolą tabletki, a inni preferują formę płynną. Często nie zdają sobie jednak sprawy z tego, że forma produktu to nie tylko kwestia wygody stosowania. Dla naszego zdrowia powinno się brać pod uwagę przede wszystkim określone właściwości funkcjonalne, jak np. większa przyswajalność czy skuteczność. Przecież najistotniejszym aspektem stosowania danego produktu – oprócz jego formy, walorów smakowych i zapachowych – powinna być głównie skuteczność jego działania.
Czytaj dalej
Semaglutyd – czy pomaga schudnąć? Zagrożenia, skutki uboczne stosowania bez wskazania

Semaglutyd to lek stosowany w leczeniu cukrzycy typu 2. Jest agonistą receptora glukagonopodobnego peptydu-1 (GLP-1), który pomaga regulować poziom cukru we krwi poprzez zwiększanie wydzielania insuliny i zmniejszanie wydzielania glukagonu. Zwykle podaje się go raz w tygodniu w postaci zastrzyku. Od pewnego czasu Internet zalewa fala zapytań dotyczących leku na odchudzanie bez recepty, którego głównym składnikiem jest właśnie semaglutyd. Czy jego stosowanie jest bezpieczne, jeśli jedynym celem jest redukcja wagi, a nie kontrola cukrzycy?
Czytaj dalej