Inhibitory pompy protonowej – dawkowanie i skutki uboczne

Inhibitory pompy protonowej (proton pump inhibitors, PPI) to grupa leków powszechnie uznawana za skuteczną i bezpieczną w leczeniu chorób zależnych od wydzielania kwasu solnego w żołądku. Aktualnie należą do najczęściej przepisywanych leków na świecie, a w wielu krajach, w tym także w Polsce, dostępne są bez recepty. Ich wprowadzenie do lecznictwa w 1988 roku (omeprazol – pierwszy PPI) spowodowało ogromny postęp w leczeniu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, refluksu przełyku a także w profilaktyce i leczeniu powikłań ze strony żołądka w trakcie stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ).

Mechanizm działania

Leki te hamują wydzielanie kwasu solnego poprzez nieodwracalne zablokowanie enzymu adenozynotrifosfatazy (pompa protonowa) w końcowej fazie wydzielania jonów wodorowych do światła żołądka. Działają silniej niż popularne leki hamujące receptory H2, jak choćby ranitydyna. Obecnie na rynku dostępne są następujące PPI: omeprazol, lansoprazol, rabeprazol, pantoprazol i esomeprazol.

Dawkowanie

Preparaty zawierające PPI należy stosować zgodnie z zaleceniami lekarza i wskazaniami do stosowania zawartymi w ulotce dołączonej do opakowania. Nie należy na własną rękę przekraczać zaleconych dawek, gdyż nie zwiększy to skuteczności działania leku a może zagrażać zdrowiu. Tylko lekarz może zalecić stosowanie większej dawki i tylko w uzasadnionych przypadkach.

Ogólna zasada mówi, że jeżeli stwierdza się wskazania do stosowania PPI, to leczenie to trzeba podjąć, jednak zawsze stosując najmniejszą skuteczną dawkę leków przez możliwie najkrótszy okres. W przewlekłym leczeniu podtrzymującym, np. w chorobie refluksowej, należy rozważyć skorzystanie z metody „na żądanie”, o ile jest ona wystarczająco skuteczna.

Zwykle stosowana dawka PPI dostępnych bez recepty (omeprazol, pantoprazol) wynosi 20 mg na dobę. Leki te występują w postaci tabletek dojelitowych, których nie należy rozgryzać, stosowanych na czczo lub w trakcie posiłku. PPI to nieaktywne proleki, które są resorbowane w jelicie cienkim i transportowane do komórek okładzinowych żołądka, gdzie ulegają przemianie do związków czynnych.

Uważa się, że lekiem dającym najmniej działań niepożądanych związanych z ryzykiem wystąpienia interakcji z innymi lekami jest pantoprazol.

Powiązane produkty

Plan by DOZ, Nasiona lnu, 250 g

ziele, trawienie, zaparcia

4,99 zł
Do koszyka
ZIELNIK DOZ Mniszek lekarski, zioła do zaparzania, 2 g, 30 saszetek

saszetki, ziele, trawienie

6,99 zł
Do koszyka
ZIELNIK DOZ Szałwia, zioła do zaparzania, 1,2 g, 30 saszetek

saszetki, afta, ból, grzybica, pleśniawki, trawienie, trądzik, stan zapalny, infekcja

4,99 zł
Do koszyka

Działania niepożądane

Podobnie jak inne leki, inhibitory pompy protonowej mogą powodować skutki uboczne, jednak występują one rzadko. Możemy wśród nich wyróżnić powikłania infekcyjne, zaburzenia wchłaniania składników mineralnych i witamin oraz zwiększone ryzyko złamań kości i wystąpienia nowotworów.

Powikłania infekcyjne

Kwas solny w żołądku stanowi barierę dla bakterii i wpływa na skład flory bakteryjnej jelit, w związku z czym jego obniżony poziom po długotrwałym stosowaniu PPI może doprowadzić do powikłań infekcyjnych. Należą do nich: zapalenie płuc, zakażenie Clostridium diffcile oraz bakteryjne zapalenie żołądka i jelit.

Zapalenie płuc – prawdopodobnie PPI powodują zespół przerostu bakteryjnego w żołądku a zapalenie płuc jest wynikiem mikroaspiracji jego treści do układu oddechowego.
Infekcja Clostridium difficile – ryzyko zakażenia tą bakterią wzrasta prawdopodobnie na skutek podwyższenia pH treści żołądkowo-jelitowej, co umożliwia przetrwanie form wegetatywnych drobnoustroju.
Bakteryjne zapalenie żołądka i jelit – zahamowanie wydzielania kwasu solnego w żołądku sprzyja rozrostowi flory bakteryjnej w jelicie cienkim i zwiększa podatność na szereg innych infekcji, w tym wywołanych przez bakterie Salmonella, Campylobacter jejuni, Escherichia coli, Vibrio cholerae i Listeria.

Zaburzenia wchłaniania składników mineralnych i witamin

Żelazo – kwas solny w żołądku jest niezbędny do wchłaniania żelaza niehemowego, ponieważ umożliwia jego uwalnianie z soli zawartych w pokarmach.
Wapń – kwaśny odczyn w żołądku jest niezbędny do enzymatycznego rozkładu kompleksów wapnia ze związkami organicznymi oraz jego uwalniania z trudno rozpuszczalnych soli wapniowych zawartych w pokarmie. Dlatego istnieje ryzyko, że zahamowanie wydzielania kwasu solnego będzie utrudniać uwalnianie i wchłanianie wapnia w przewodzie pokarmowym.
Witamina B12 – w pierwszym etapie jej wchłaniania w przewodzie pokarmowym niezbędne są kwas solny i pepsyna, dzięki którym kobalamina zawarta w pokarmach jest uwalniana z połączeń z białkami a następnie wchłaniania z udziałem flory bakteryjnej w końcowym odcinku jelita cienkiego. Istotny jest fakt, że nawet niewielki niedobór witaminy B12 zwiększa ryzyko osteoporozy.

Złamania kości

Najczęstszą przyczyną złamań kości (poza urazami mechanicznymi) jest zmniejszenie ich gęstości w przebiegu osteoporozy. Przewlekłe stosowanie PPI może przyczynić się do rozwoju choroby na skutek zaburzenia wchłaniania witaminy B12, której niedobór wpływa na procesy tworzenia kości poprzez obniżenie aktywności osteoblastów i gęstości mineralnej kości. Niedobór witaminy B12 może powodować również zaburzenia neurologiczne sprzyjające niekontrolowanym upadkom prowadzącym do złamań, szczególnie niebezpiecznych u osób starszych. Hipergastrynemia towarzysząca stosowaniu PPI prowadzi do nadmiernej aktywności przytarczyc, wzrostu poziomu parathormonu we krwi i zwiększonej resorpcji wapnia z kości.

Nowotwory

U chorych z zapaleniem trzonu żołądka i infekcją H. pylori stosowanie PPI może sprzyjać zanikowi błony śluzowej, co zwiększa ryzyko wystąpienia raka żołądka. Brak jest jednak wiarygodnych badań potwierdzających bezpośredni związek stosowania tej grupy leków z występowaniem nowotworów.

Mimo potencjalnego ryzyka wystąpienia działań niepożądanych po długotrwałym stosowaniu inhibitorów pompy protonowej, nie należy rezygnować z tej grupy leków u chorych, u których mogą one przynieść korzyści kliniczne.

Data publikacji: 26.10.2019

Data aktualizacji: 21.10.2019

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi

Polecane artykuły

Jak dawkować melatoninę na sen? Czy pomaga zasnąć?

Melatonina to kluczowy hormon procesu zasypiania. Jej niedobory mogą niekorzystnie wpływać na zachowanie prawidłowego cyklu okołodobowego, a tym samym przyczyniać się do występowania zaburzeń wielu mechanizmów zachodzących w organizmie. Ilość wydzielanej melatoniny zmniejsza się wraz z wiekiem, przez co najbardziej narażone na jej niedobory są osoby starsze. Jakie inne funkcje spełnia hormon snu, jak należy go suplementować i czym objawiają się niedobory melatoniny? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Czytaj dalej
Lukrecja – co to za roślina? Właściwości, działanie, przeciwwskazania

Któż z nas chociaż jeden raz w życiu nie zetknął się z niezwykłymi, czarnymi cukierkami o ślimakowatym kształcie? Ponoć albo się je kocha, albo nienawidzi. Charakterystyczny kolor i smak słodycze te zawdzięczają zawartości ekstraktu z lukrecji – rośliny, nad której bogactwem zastosowań warto się pochylić. Czym zatem jest lukrecja, jakie ma właściwości i jaki może mieć wpływ na nasze zdrowie?

Czytaj dalej
Czym jest i jak działa żeń-szeń? Zastosowanie i przeciwwskazania do stosowania Panax ginseng

Żeń-szeń, nazywany również ginsengiem lub wszechlekiem, jest jednym z najlepiej opisanych adaptogenów. Według medycyny chińskiej powinno się go stosować jedynie w miesiącach zimowych. Żeń-szeń może wpływać na poprawę funkcji kognitywnych (poznawczych), poprawia samopoczucie i pamięć, łagodzi stres oraz działa korzystnie na skórę i potencję seksualną. Na rynku można kupić wiele preparatów z żeń-szeniem, zarówno w formie tabletek czy kapsułek, jak i płynnych ekstraktów. Który preparat z żeń-szeniem wybrać, jaka jest dzienna zalecana dawka tego adaptogenu oraz w jakiej porze dnia należy zażywać ten suplement? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Czytaj dalej
Cytrynian magnezu, zwykły magnez, a może magnez z witaminą B6 – który wybrać?

W aptekach i sklepach z suplementami dostępnych jest kilka form magnezu. Jedne preparaty występują w postaci magnezu z witaminą B6, inne określane są mianem cytrynianu magnezu (także w wersji z pirydoksyną), a jeszcze inne oferowane są w formie samego magnezu. Magnez można kupić zarówno w formie tabletek, kapsułek, saszetek z proszkiem do rozpuszczania w wodzie, jak i w postaci płynu czy żelek. Czym różnią się poszczególne suplementy, które połączenie jest najskuteczniejsze i najlepiej przyswajalne oraz dlaczego magnezu nie wolno łączyć z preparatami zawierającymi żelazo i wapń? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Czytaj dalej
Co to jest cholekalcyferol – czyli jak powstaje witamina D w kapsułkach?

Cholekalcyferol jest formą witaminy D3, która jest niezbędna do utrzymania zdrowego układu kostnego i zdrowia skóry. Może być syntetyzowana przez skórę pod wpływem promieni UVB lub przyjmowana w formie suplementów diety. Ułatwia wchłanianie wapnia i fosforu, umożliwiając m.in. prawidłowy rozwój kości i zębów.

Czytaj dalej
Jad pszczeli – jakie ma właściwości lecznicze?

Jad wytwarzany przez pszczoły miodne (Apis mellifera) to bezwonna, bezbarwna, gorzka ciecz, zawierająca mieszaninę różnych aktywnych substancji, takich jak peptydy, białka o właściwościach enzymatycznych czy biogenne aminy. Mimo że jest toksyną, która może prowadzić do wystąpienia reakcji alergicznej, to posiada także liczne właściwości prozdrowotne. Jakie są wyniki badań dotyczących jadu pszczelego?

Czytaj dalej
Suplementacja przy insulinooporności

Insulinooporność jest zaburzeniem metabolizmu, które może zamienić się w poważną chorobę, która obecnie może dotyczyć nawet 2 milionów Polaków. Przyczynia się do tego przede wszystkim siedzący tryb życia, przetworzona, wysokoenergetyczna żywność, a także przewlekły stres wpływający na nasze zachowania żywieniowe – „zajadanie” problemów. Insulinooporność nie musi być leczona, niemniej jeśli na czas nie zareagujemy zmianą dotychczasowego stylu życia, może przerodzić się w pełnoobjawowe schorzenie – cukrzycę. Cennym elementem uzupełniającym dietoterapię może być racjonalna, przemyślana suplementacja. Jakie składniki szczególnie wspierają zdrowie metaboliczne?

Czytaj dalej
Suplementacja w Hashimoto – jak wpływają na to nutraceutyki?

Hashimoto, a raczej autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, jest coraz powszechniej diagnozowanym schorzeniem. Mówimy o nim wtedy, gdy nasz układ odpornościowy atakuje tarczycę. W chorobie tej może dojść zarówno do podwyższonej czynności gruczołu, jak i normalnej lub obniżonej czynności. Hashimoto dotyka znacznie częściej kobiety niż mężczyzn. Wsparciem działania tarczycy, jak i całej terapii, może być racjonalna suplementacja w oparciu o składniki, których skuteczność potwierdzają wyniki badań naukowych.

Czytaj dalej