Ból żołądka na czczo i po jedzeniu – dlaczego żołądek boli?

07.05.2020

Co najczęściej powoduje ból żołądka? Kiedy bolący żołądek świadczy o poważnych dolegliwościach, z którymi warto udać się do specjalisty? Jakie sposoby są skuteczne w łagodzeniu dolegliwości bólowych żołądku? Podpowiadamy.

Ból żołądka może być wywołany różnymi czynnikami. Jego przyczyną mogą być m.in. zapalenie błony śluzowej żołądka, infekcje przewodu pokarmowego czy choroba wrzodowa. Czasami jednak nie ma organicznej przyczyny w obrębie przewodu pokarmowego i wówczas mówi się o dyspepsji, czyli niestrawności czynnościowej. Ból brzucha czasami nie jest związany z przewodem pokarmowym, np. stres lub zaburzenia neurologiczne.

Przyczyny bólu żołądka – o czym może świadczyć bolący żołądek?

Najczęstszą przyczyną zapalenia błony śluzowej żołądka jest zakażenie bakterią Helicobacter pylori. Jest ona bardzo szeroko rozpowszechniona w społeczeństwie. Poza zapaleniem żołądka zakażenie tą bakterią jest również czynnikiem ryzyka choroby wrzodowej i raka żołądka. Zapalenie żołądka często nie daje żadnych symptomów, ale może też objawiać się bólem żołądka.

Inną częstą przyczyna bólu żołądka jest tzw. ostra gastropatia krwotoczna. Jest to rodzaj zapalenia błony śluzowej żołądka przebiegającego z powstawaniem nadżerek. Powoduje ona ból żołądka po nadużywaniu leków przeciwbólowych i alkoholu, a także w wyniku stresu i ciężkich urazów.

Przyczyną bólu w okolicy żołądka mogą być też infekcje pokarmowe. Wówczas ból towarzyszy biegunce infekcyjnej. Czynnikiem etiologicznym takiej biegunki są wirusy, bakterie lub same toksyny bakteryjne. Po długotrwałym stosowaniu antybiotyku może wystąpić tzw. biegunka poantybiotykowa polegająca na zaburzeniach funkcjonowania bakteryjnej flory jelitowej.

Choroba wrzodowa również daje charakterystyczne dolegliwości bólowe. Główną przyczyną wrzodów żołądka jest także zakażenie H. pylori. Nieco rzadziej mogą być wywołane zażywaniem niesteroidowych leków przeciwzapalnych oraz sterydów.

Dyspepsja, w tym ból żołądka, jest częstą dolegliwością u kobiet w ciąży. Ponadto ze względu na zmiany anatomiczne, jakie zachodzą w ciele kobiety, częstym problemem jest również zgaga.

Nierzadko przyczyną dolegliwości mylnie interpretowanych jako ból żołądka jest ucisk na nerwy czuciowe np. w dyskopatii odcinka piersiowego kręgosłupa. Wówczas ból brzucha może być połączony z bólem pleców. Może też występować przy dotyku.

Objawy bólu żołądka – kiedy udać się do lekarza?

Miejscem, gdzie odczuwany jest ból żołądka jest nadbrzusze, tzn. okolica pod dolnym brzegiem mostka. Ból w tym miejscu może też świadczyć o patologii zlokalizowanej w innych narządach, np. w dwunastnicy, jelitach, w okolicy trzustki. Dolegliwości bólowe mogą mieć różny charakter. W chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy ból ma charakter piekący. Jest silny i uporczywy, ale nie uniemożliwia podstawowej aktywności. Ból żołądka pojawia się o stałych porach, np. w nocy lub wcześnie rano. Występuje najczęściej na czczo, kilka godzin po posiłku i zmniejsza się po jedzeniu lub przyjęciu środków zobojętniających. Natomiast perforację wrzodu żołądka chorzy odczuwają jako bardzo silny, kłujący ból brzucha, przypominający dźgnięcie nożem.

W przypadku niestrawności, czyli dyspepsji, bólowi żołądka towarzyszy ucisk w żołądku, uczucie pełności i mdłości. Często występuje też zgaga, odbijanie i wzdęcia. Dolegliwości pojawiają się często, głównie po jedzeniu.

Objawy infekcji pokarmowej pojawiają się najczęściej od kilku godzin do kilku dni po zarażeniu. Dominującym symptomem są biegunki, ale mogą wystąpić też bóle żołądka i jelit oraz wymioty.

Należy zasięgnąć pilnej pomocy lekarskiej jeśli bólowi żołądka towarzyszą objawy takie jak:

znaczna utrata masy ciała w krótkim czasie,
ból brzucha uniemożliwiający normalne funkcjonowanie lub np. sen,
krwawienie z przewodu pokarmowego pod postacią wymiotów krwią lub krwistych stolców,
trudności w przełykaniu,
wyczuwalny guz w nadbrzuszu,
żółtaczka,
oznaki znacznego odwodnienia, np. omdlenia.

Diagnostyka bólu żołądka – jakie badania wykonać?

W diagnostyce bólu żołądka bardzo ważny jest dokładnie zebrany wywiad. Należy ustalić od kiedy trwają dolegliwości, kiedy występują i po czym ustępują. Ważny jest rytm wypróżnień i ewentualna zmiana wyglądu stolca. Należy również poinformować lekarza o wspomnianych wcześniej objawach alarmowych. Badanie krwi, w tym morfologia, dostarcza pewnych informacji o ewentualnym krwawieniu z przewodu pokarmowego lub niedoborach substancji odżywczych.

Istotne jest badanie na obecność H. pylori. W tym celu wykonuje się najczęściej badanie krwi, badanie kału lub badanie wycinka pobranego w trakcie gastroskopii. Wspomniana gastroskopia jest kluczowym badaniem w rozpoznaniu choroby wrzodowej, jak również niektórych stanów zapalnych błony śluzowej żołądka.

W przypadku dolegliwości bólowych brzucha często wykonuje się badania obrazowe, np. USG. Pozwalają one potwierdzić lub wykluczyć np. kamicę żółciową lub nerkową. Jeśli dolegliwości utrzymują się, a wykluczono wszystkie choroby organiczne przewodu pokarmowego, należy podjąć diagnostykę w kierunku chorób czynnościowych układu pokarmowego, które mogą powodować ból żołądka. Należą do nich np. zespół dolegliwości poposiłkowych i zespół bólu w nadbrzuszu. Diagnostyka zaburzeń czynnościowych jest trudna. Ponieważ w ich przebiegu możliwe są bóle żołądka na tle nerwowym, może być wymagana także konsultacja psychiatryczna lub psychologiczna.

Ból żołądka – leczenie

Leczenie bólu żołądka jest zależne od przyczyny. W przypadku aktywnego zakażenia H. pylori konieczna jest eradykacja bakterii połączeniem antybiotyków i inhibitorów pompy protonowej (IPP). Działanie zobojętniające IPP jest wykorzystywane także w leczeniu choroby wrzodowej.

U osób z chorobą wrzodową lub stanami zapalnymi błony śluzowej żołądka nie zaleca się stosowania niesterydowych leków przeciwzapalnych takich jak ibuprofen, diklofenak, ketoprofen i innych. Mogą one nasilać dolegliwości.

Natomiast doraźnie w razie bólu można stosować paracetamol i leki rozkurczowe, np. preparaty drotaweryny. W leczeniu dyspepsji czynnościowej mogą być pomocne leki prokinetyczne, poprawiające pracę układu pokarmowego. Ponieważ w niektórych przypadkach ból żołądka może być wywołany stresem, konieczna może być pomoc psychoterapeuty. Pewne zastosowanie mają także leki przeciwdepresyjne, np. amitryptylina.

Domowe sposoby na ból żołądka

W leczeniu bólów żołądka bardzo ważna jest samoobserwacja. Należy jeść małe posiłki i obserwować od czego brzuch może boleć. Pomaga w tym wykluczanie lub włączanie na kilka dni pojedynczych składników. Natomiast każda osoba zarówno z chorobą wrzodową, zapaleniem błony śluzowej żołądka, czy zaburzeniami czynnościowymi powinna unikać palenia papierosów, spożywania alkoholu i picia kawy. Co prawda kawa nie utrudnia gojenia się wrzodów żołądka, ale po niej lub alkoholu bóle żołądka mogą się nasilać.

Niektóre domowe sposoby na ból żołądka, takie jak picie roztworu sody oczyszczonej również nie są zalecane. Wodorowęglan sodu zobojętnia w pewnym stopniu sok żołądkowy, co pomaga na dolegliwości w przypadku choroby wrzodowej lub refluksowej. Jednak nadmierna podaż sodu jest szkodliwa, zwłaszcza dla osób z chorobami krążenia.

W ograniczonej ilości można natomiast stosować pastylki do ssania zawierające środki zobojętniające na bazie soli wapnia i magnezu. W oficjalnych zaleceniach leczenia wspomnianych przyczyn bólu żołądka nie wspomina się o lekach ziołowych. W przypadku choroby wrzodowej i zakażenia H. pylori kluczowe jest stosowanie farmakoterapii i nie powinna ona być zastępowana ziołami. Istnieją natomiast pewne doniesienia o skuteczności niektórych ziół w przypadku dyspepsji czynnościowej. Należą do nich m.in. kurkuma, korzeń lukrecji, mięta pieprzowa, ziele glistnika. Kapsaicynie – zawartej w papryce w chili – przypisuje się działanie zmniejszające przewodzenie bólu w narządach jamy brzusznej. Ponieważ niektóre przypadki dyspepsji czynnościowej mają podłoże stresowe, pomocne mogą być preparaty ziołowe o działaniu uspokajającym, np. z melisy lub kozłka lekarskiego.

lek.

Piotr Ziętek

O Autorze

Absolwent Śląskiego Uniwersytetu w Katowicach, przyszły specjalista chorób wewnętrznych. W trakcie studiów odbył praktyki i wymiany studenckie w Niemczech. Interesuje się fizjologią i chorobami układu pokarmowego oraz zdrowym stylem życia. W wolnych chwilach uprawia m.in. turystykę górską i sztuki walki.

Obserwuj

Inne publikacje autora

Cholestaza ciążowa – przyczyny, objawy, leczenie, dieta

Przeczytane 7786 razy

4 min
Czytaj dalej
Odbijanie po jedzeniu – przyczyny i leczenie częstego odbijania po posiłku

Przeczytane 45983 razy

5 min
Czytaj dalej

CZYTAJ WIĘCEJ >

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi

Polecane artykuły

Nadmierne pocenie się (hiperhydroza) – przyczyny i leczenie. Co stosować na nadpotliwość?

Pocenie pełni istotną fizjologiczną funkcję – pomaga organizmowi schłodzić się w warunkach przegrzania. Dla wielu osób ten sprytny mechanizm oznacza, niestety, plamy pod pachami, mokre skarpetki czy nieprzyjemne, lepkie dłonie, które zawstydzają nas przy uścisku na powitanie. Dlaczego dochodzi do nadmiernego pocenia się? Jak temu zaradzić? Czy nadpotliwość może być objawem innych chorób?
Czytaj dalej
Odbijanie po jedzeniu – przyczyny i leczenie częstego odbijania po posiłku

Odbijanie jest naturalnym odruchem fizjologicznym, które zwykle nie stanowi powodu do niepokoju. Polega na wydaleniu przez usta powietrza znajdującego się w żołądku. Natomiast nadmierne odbijanie może być oznaką np. choroby refluksowej czy nietolerancji pokarmowej.
Czytaj dalej
Szumy uszne – przyczyny i leczenie szumów w uszach

Szum w uszach to dolegliwość, która nie zawsze oznacza poważną chorobę. Szumy uszne są powodowane przez uszkodzenia drogi słuchowej, np. w wyniku starzenia organizmu czy hałasu. Niektóre leki stosowane w dużych dawkach także mogą przyczyniać do ich powstania lub nasilenia. Jak wygląda leczenie szumów usznych? Co pomoże osobom odczuwającym szum w uszach?
Czytaj dalej
Kolka nerkowa – przyczyny, objawy, leczenie. Jak postępować podczas ataku kolki nerkowej?

Kolka nerkowa sama w sobie nie jest chorobą, stanowi natomiast najczęstszy objaw schorzenia polegającego na zamknięciu lub znacznym zwężeniu światła moczowodu i utrudnieniu odpływu moczu z nerki do pęcherza moczowego. Atak kolki nerkowej cechuje niezwykle silny ból w okolicy lędźwiowej, który często nie ustępuje nawet po podaniu dostępnych bez recepty środków przeciwbólowych. Objawy kolki nerkowej obejmują również bolesne parcie na mocz, nudności oraz wymioty.
Czytaj dalej
Zakwasy a DOMS – jak zapobiec bólom mięśni w trakcie i po treningu?

DOMS (delayed onset muscle soreness) to opóźniona bolesność mięśni. Jest ona skutkiem intensywnego wysiłku fizycznego, w trakcie którego dochodzi do wzmożonej pracy włókien mięśniowych (ból mięśni po treningu pojawia się przeważnie w ciągu kilkunastu godzin). Domsy nie są tym samym, co zakwasy. Drugim terminem określa się ból, uczucie pieczenia mięśni w trakcie wykonywania ćwiczeń lub niedługo po ich zakończeniu. Stan ten jest spowodowany nadmiernym kumulowaniem się mleczanu w tkance mięśniowej. Jak zapobiegać zakwasom? W jaki sposób złagodzić opóźnioną bolesność mięśni?
Czytaj dalej
Napięciowy ból głowy – przyczyny objawy, diagnostyka. Jak sobie radzić z naczynioruchowymi bólami głowy?

Napięciowy ból głowy jest najczęściej występującym samoistnym (pierwotnym) bólem głowy. Jego przyczyny nie są do końca poznane, wiadomo natomiast, że różne czynniki, takie jak stres, zmiany pogody, przemęczenie czy odwodnienie mogą zwiększać ryzyko jego wystąpienia. Naczynioruchowe bóle głowy charakteryzują się dolegliwościami zlokalizowanymi po obu stronach głowy, zazwyczaj w okolicy skroni, o charakterze uciskowym.
Czytaj dalej
Ból żeber – przyczyny, diagnostyka, leczenie bólu żeber z lewej i prawej strony

Ból żeber najczęściej jest związany z przebytym urazem obejmującym okolicę klatki piersiowej, jest on wówczas silny, na skórze widoczny jest krwiak, mogą pojawić się również kłopoty z oddychaniem. Inne przyczyny bólu żeber obejmują schorzenia układu pokarmowego (ból żeber po prawej stronie może oznaczać m.in. problemy z wątrobą), neuralgię międzyżebrową, stany zapalne czy choroby układu krążenia – ból żeber po lewej stronie może być objawem zawału serca.
Czytaj dalej
Zaburzenia chodu – rodzaje, przyczyny, leczenie, rehabilitacja

Zaburzenia chodu mogą mieć wiele przyczyn. Najczęściej są objawem chorób neurologicznych, chorób układu ruchu oraz schorzeń o podłożu psychogennym. Zaburzenia lokomocji mogą być także związane z podeszłym wiekiem (jest to tzw. chód starczy) – u seniorów pojawiają się m.in.: skrócenie długości kroku, szuranie, pochylenie sylwetki do przodu.
Czytaj dalej