Odbijanie po jedzeniu – przyczyny i leczenie częstego odbijania po posiłku

Odbijanie – co to takiego? 

Odbijanie to zjawisko wydalania przez usta powietrza znajdującego się w żołądku. W miejscu połączenia przełyku z żołądkiem znajduje się tzw. zwieracz dolny przełyku. Zapobiega on zarzucaniu treści pokarmowej z żołądka do przełyku. Kiedy żołądek jest zbyt mocno rozdęty znajdującymi się w nim gazami, część z nich wydostaje się z powrotem do przełyku i do jamy ustnej. Jest to proces naturalny i zwykle nie świadczy o poważnych problemach zdrowotnych. Możliwe jest też celowe wywoływanie odbijania w celu zmniejszenia dyskomfortu w nadbrzuszu. Odbijanie czasem może być nieprzyjemne lub wprawiać w zakłopotanie, jeśli zdarzy się w nieodpowiednim momencie. Istnieją pewne proste sposoby pozwalające ograniczyć odbijanie. Pomocy lekarskiej należy zasięgnąć, gdy stanie się ono nagle zbyt częste i uporczywe, zwłaszcza gdy w znaczny sposób przeszkadza nam w normalnym funkcjonowaniu. 

Odbijanie po jedzeniu i piciu 

Z każdym połkniętym kęsem pokarmu do naszego żołądka dostaje się też pewna ilość powietrza. W ten sposób połykamy dziennie około dwóch litrów gazu. Należy przy tym dodać, że maksymalna pojemność żołądka to trzy litry. Zdecydowanie więcej powietrza dostaje się do żołądka podczas zbyt szybkiego przyjmowania pokarmów lub płynów. Powietrze jest połykane również przy przełykaniu śliny, a także podczas żucia gumy lub ssania cukierków. Połykaniu powietrza sprzyja też mówienie przy jedzeniu i picie przez słomkę. 

Źródłem gazu w żołądku mogą być też napoje gazowane. Część z nich, takie jak woda gazowana, jest sztucznie wzbogacana w dwutlenek węgla. Niektóre produkty uwalniają gazy wskutek naturalnego procesu fermentacji. Dotyczy to na przykład piwa, ale też niektórych przetworów mlecznych takich jak kefir. Po zjedzeniu niedopieczonego lub surowego ciasta drożdżowego może się zdarzyć odbijanie drożdżami. 

Odbijanie a choroby – o jakich schorzeniach może świadczyć częste odbijanie? 

Odbijanie najczęściej jest zjawiskiem czysto fizjologicznym, ale może też być jednym z objawów niektórych chorób. Jedną z chorób, w których może ono występować jest choroba refluksowa. U jej podłoża leży niewydolność zwieracza dolnego przełyku, który przepuszcza treść pokarmową do przełyku. Często refluks pojawia się też w ciąży. Osoby chore mogą doświadczać odbijania kwaśną treścią. Kwas podrażniając przełyk, często powoduje też ból. Podstawą w leczeniu refluksu są odpowiednia dieta i leki zmniejszające wydzielanie kwasu solnego w żołądku. Po zastosowaniu tych środków zgaga zwykle ustępuje, ale odbijania mogą utrzymywać się dalej. Wówczas mają one posmak goryczy, czasami kojarzony z wymiocinami. Są one spowodowane żółcią.  

Część ucha zwana uchem środkowym jest połączona z jamą ustną tzw. trąbką Eustachiusza. Jej funkcją jest wyrównywanie ciśnienia wewnątrz ucha. W stanach zapalnych górnych dróg oddechowych lub ucha środkowego ból ucha może nasilać się przy odbijaniu. 

Odbijania są często objawem tzw. zaburzeń czynnościowych układu pokarmowego. Mogą one też wchodzić w skład zaburzeń poposiłkowych lub zespołu bólu w nadbrzuszu, gdzie towarzyszą dolegliwościom dyspeptycznym lub np. biegunce. Wyróżnia się tutaj odbijanie żołądkowe oraz przedżołądkowe – kiedy powietrze pochodzi tylko z przełyku. W zaburzeniach czynnościowych odbijanie może być puste lub zawierać gazy powstałe podczas trawienia pokarmu. Jednym z najbardziej wyczuwalnych gazów jest siarkowodór. Może on dawać wrażenie odbijania zgniłym jajkiem. Częste odbijania i gazy mogą być skutkiem zarówno stosowania diety bogatej w produkty wzdymające, jak również nietolerancji pokarmowych. 

Odbijanie – kiedy jest potrzebne leczenie? 

Podstawą diagnostyki choroby refluksowej jest gastroskopia. Często wymaga ona też leczenia środkami zmniejszającymi wydzielaniu kwasu solnego w żołądku. Stosuje się leki z grupy inhibitorów pompy protonowej. 

Diagnostyka zaburzeń czynnościowych układu pokarmowego jest bardzo trudna. Wymaga ona bardzo starannie zebranego wywiadu oraz wykluczenia innych przyczyn mogących powodować dolegliwości. Konieczne jest poinformowanie lekarza o innych objawach występujących przy odbijaniu. Przykładowo: kwaśne odbijanie połączone z pieczeniem w przełyku i bólem za mostkiem wskazują na chorobę refluksową lub przepuklinę rozworu przełykowego. Charakterystyczny ból w nadbrzuszu i puste odbijania pojawiające się na czczo mogą być przyczyną choroby wrzodowej. Odbijanie treścią pokarmową oraz współistniejące biegunki, wczesne uczucie pełności lub poposiłkowy ból w nadbrzuszu mogą być skutkiem zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego i nietolerancji pokarmowych. Często w celu wykluczenia tych przyczyn konieczne jest przeprowadzenie szerokiej diagnostyki obejmującej badanie endoskopowe, badania krwi, USG, zdjęcie RTG górnego odcinka przewodu pokarmowego z kontrastem lub tomografię komputerową jamy brzusznej. 

Do rozpoznania zaburzeń odbijania konieczne jest ciągłe występowanie objawów przez minimum cztery dni w tygodniu trwające co najmniej pół roku. Charakterystyczną cechą odbijania przełykowego jest fakt, że nie występuje ono w czasie snu ani podczas rozmowy. W razie wątpliwości w określeniu rodzaju odbijania, można posłużyć się tzw. badaniem impedancji przełyku. Ze względu na możliwe podłoże psychiczne zaburzeń może być konieczna pomoc psychiatry lub psychoterapeuty. Poza tym w leczeniu zaburzeń czynnościowych pomocne może być stosowanie baklofenu – leku zmniejszającego częstość rozkurczania dolnego zwieracza przełyku. 

Domowe sposoby na odbijanie – co pomaga na problemy z odbijaniem? 

Dla osób zdrowych, bez zaburzeń czynnościowych układu pokarmowego, najlepszym domowym sposobem na problemy z odbijaniem jest unikanie czynników prowadzących do gromadzenia się gazów w żołądku. Należy unikać: 

• picia gazowanych napojów, 
• jedzenia i picia w pośpiechu, 
• spożywania obfitych posiłków, 
• picia przez słomkę, 
• żucia gumy i ssania drażetek lub cukierków, 
• spożywania tzw. gazotwórczych produktów takich jak fasola, soczewica, kapusta, kalafior. 

Pomocne mogą być też niektóre leki na wzdęcia, np. preparaty zawierające symetykon. Niektóre zioła i środki naturalne, takie jak ziele glistnika, czarnuszka, korzeń lukrecji czy imbir, również mogą być skuteczne zarówno w odbijaniu, jak i w innych dolegliwościach dyspeptycznych.