Imbir – jak i kiedy go jeść? Właściwości lecznicze, zastosowanie, przeciwwskazania

Większości z nas imbir kojarzy się z kuchenną przyprawą, sushi lub przeziębieniem. Jest to jednak roślina, która znalazła wszechstronne zastosowanie nie tylko w kuchni i jako składnik wzmacniający odporność, ale także jako komponent kosmetyków, czynnik łagodzący mdłości czy wspomagający działanie naszego układu pokarmowego. 

Imbir – co to za roślina?    

Imbir lekarski (Zingiber officinale) to wieloletnia roślina, która charakteryzuje się zieloną łodygą i zielono-żółtymi kwiatostanami. Jednak to korzeń rośliny jest najciekawszy, gdyż to właśnie ta bulwiasta część imbiru jest surowcem o bardzo szerokim zastosowaniu.  

Imbir rośnie w ciepłych i  wilgotnych warunkach klimatycznych w temperaturze około 19–28˚C. Uprawy tej rośliny zlokalizowane są głównie na terenie takich krajów jak: Indie, Chiny, Nepal, Tajwan, Bangladesz i Nigeria. Co ciekawe, imbir możemy z powodzeniem hodować na domowych parapetach. Wystarczy korzeń imbiru, z którego wyrasta pęd, przykryć cienką warstwą ziemi i zapewnić wilgotne oraz ciepłe otoczenie. 

Jak wybrać odpowiedni imbir? Jak go przechowywać? 

W sklepach znajdziemy imbir w różnej postaci. Przede wszystkim jako świeży korzeń oraz przyprawę w sproszkowanej (zmielonej) formie. Decydując się na zakup świeżej wersji, zwróćmy uwagę na to, aby kłącza były jędrne, miały jasną skórkę i nie nosiły oznak zepsucia jak np. ślady zgnilizny lub pleśni. Jeżeli chcemy wykorzystać jak najwięcej z korzenia, kupujmy takie kłącza, które nie będą miały zbyt dużej ilości małych odnóg.

Inne postaci imbiru, które znajdziemy na sklepowych półkach, to marynowane plasterki głównie dla smakoszy sushi czy imbir kandyzowany, czyli zakonserwowany przez zanurzenie w słodkim syropie. Producenci wytwarzają z imbiru także syrop, sok oraz nalewkę. Jak niemal każda roślina o właściwościach leczniczych, tak i imbir dla wygody konsumentów został zamknięty w kapsułkach i tabletkach zwierających jego sproszkowaną formę lub ekstrakty.  

Imbir – wartości odżywcze 

Korzeń imbiru zawiera wszystkie podstawowe składniki odżywcze jak białka, tłuszcze, węglowodany, błonnik oraz witaminy i składniki mineralne. Jest również bogatym źródłem fitoskładników, czyli substancji decydujących o jego właściwościach sensorycznych (zapach i smak) i prozdrowotnych. 100  g świeżego korzenia imbiru zawiera około 80 kcal.  

Imbir – właściwości lecznicze 

Imbir lekarski jest stosowany jako lek roślinny od wielu lat. Ma szereg właściwości leczniczych, które sprawdzają się w sytuacjach doraźnych jak uśmierzenie bólu gardła, zgagi, kaszlu czy mdłości lub wymiotów pojawiających się w ciąży, chorobie lokomocyjnej czy migrenie. Jego zastosowanie jest o wiele szersze. Pobudzając wydzielanie śliny i soków żołądkowych, wspomaga trawienie, co może być pomocne leczeniu chronicznej niestrawności. Ta sama właściwość może pozytywnie wspomóc proces odchudzania (należy jednak zaznaczyć, że samo spożywanie imbiru nie spowoduje magicznej utraty wagi).

Imbir hamuje również agregację płytek krwi, dzięki czemu chroni przed powstaniem zakrzepów. Działanie przeciwzapalne wspomaga nasz organizm nie tylko podczas walki z przeziębieniem, ale również w ochronie stawów. Imbir ma także pozytywny wpływ na uśmierzenie bóli menstruacyjnych.

Jak jeść imbir? 

Świeży imbir możemy spożywać na surowo. Przed zjedzeniem należy obrać korzeń z charakterystycznej jasnobrązowej skórki (najwygodniej zrobić to łyżeczką do herbaty). Taka postać imbiru jest wyrazista w smaku i dla wielu osób może być zbyt ostra. Alternatywą jest przygotowanie naparu z imbirem (inaczej herbaty imbirowej). Do garnka z wrzącą wodą dodajemy imbir (pokrojony w plasterki lub starty na tarce, można pozostawić skórkę). Odstawiamy mieszaninę na około 10 minut i po tym czasie odcedzamy napar. Tak przygotowaną wodę z imbirem możemy spożywać ciepłą lub wystudzoną. Do wody imbirowej można dodać cytrynę oraz miód, które nie tylko wzbogacą smak naparu, ale również jego prozdrowotne właściwości.  

Ciekawym sposobem spożywania imbiru jest przygotowanie złotego mleka. Złote mleko jest miksturą, która w swoim składzie ma wiele produktów o właściwościach leczniczych, jedną z nich jest właśnie imbir. Podstawowe składniki złotego mleka to: mleko (krowie lub roślinne) i kurkuma, dodatkowo może się w nim znaleźć: imbir, cynamon, goździki, czarny pieprz, kardamon, tłuszcz (olej kokosowy lub masło). Wybór składników zależy od naszych potrzeb zdrowotnych, a także upodobań smakowych. Składniki mieszamy w garnku i gotujemy około 15 minut, następnie odcedzamy i rozkoszujemy się samodzielnie przygotowanym złotym mlekiem. Opcjonalnie możemy dodać miód lub inne słodziło.  

Plasterki świeżego imbiru możemy również dodawać do naszych ulubionych napojów jak herbata czy kompot. Wzbogaci on ich smak, aromat i właściwości lecznicze.  

Imbir – zastosowanie w kuchni 

Imbir jest przyprawą stosowaną w wielu kuchniach świata. Ze względu na swoje pochodzenie od najdawniejszych lat używany jest w krajach azjatyckich. Jest podstawowym składnikiem mieszanek przypraw, najczęściej występujących w postaci pasty lub sypkiej nazywanych masala, które są aromatyczną podstawą różnorodnych dań curry. W kuchni wschodu stosuje się również imbir surowy, który podobnie jak czosnek drobno pokrojony lub starty stanowi nieodzowny składnik aromatyczny wielu dań.  

Każdy miłośnik sushi zna imbir marynowany (biały lub różowy), którego zadaniem jest oczyszczenie naszych kubków smakowych pomiędzy kolejnymi kawałkami potrawy. Dodatkowo jego właściwości przeciwzapalne i antybakteryjne są swego rodzaju zabezpieczeniem przed możliwymi negatywnymi skutkami spożycia nieświeżej ryby. Również wspomaganie procesu trawienia przez imbir jest pomocne po konsumpcji sushi, które w brew pozorom nie należy do najlżejszych dań.  

Nie tylko kuchnie wschodu wykorzystują imbir jako przyprawę. Wiele polskich dań zawiera go w swoim składzie. Dodajemy go, głównie w formie sproszkowanej, do tradycyjnych potraw jak piernik, pasztety czy flaki. Wzbogaca także smak owsianek czy ciężkich mięsnych sosów. Surowy lub w formie proszku może być też ciekawym dodatkiem do tradycyjnego rosołu. 

Imbir w kosmetyce 

Imbir lekarski jest składnikiem, który wykorzystywany jest w trakcie produkcji wielu kosmetyków, głównie tych o naturalnym składzie. Pełni funkcję składnika zapachowego w trakcie produkcji perfum czy kosmetyków dla mężczyzn. Znajdziemy go w szamponach i odżywkach do włosów, a także preparatach wyszczuplająco-modelujących i antycellulitowych. Bywa składnikiem masek i peelingów dedykowanych naszej cerze. 

Imbir – przeciwwskazania i działania uboczne 

Jak każda substancja imbir może wywoływać niepożądane skutki uboczne. Przyjmowany doustnie, zwłaszcza w nadmiernej ilości, może wywoływać działania uboczne jak biegunka, ból brzucha, gazy oraz zgaga. Może również wchodzić w interakcje z przyjmowanymi przez nas lekami, przykładowo przeciwzakrzepowymi. Odradza się regularne stosowanie imbiru osobom chorującym na cukrzycę, gdyż jego interakcja z lekami hipoglikemicznymi może nasilać ich działanie. Także cierpiący na choroby układu pokarmowego (jak wrzody) powinni spożywać imbir z większą ostrożnością.

Co ważne, podane skutki uboczne mogą występować przy regularnym lub nadmiernym spożyciu tej rośliny. Jeżeli od czasu do czasu zjemy sushi, curry czy wypijemy rozgrzewającą zimowa herbatę z imbirem – nic nam nie grozi.