Zgaga – przyczyny, objawy, leczenie, domowe sposoby

Zgaga to uczucie piekącego bólu w klatce piersiowej, za mostkiem. Jest to dosyć powszechna dolegliwość, która może zdarzyć się u zdrowych osób, np. po błędzie dietetycznym. Wówczas nie powinna budzić niepokoju. Czasami, jeśli utrzymuje się długo lub jest bardzo uporczywa, może być objawem pewnych chorób. Wówczas wymaga poszerzenia diagnostyki i pomocy lekarskiej. 

Jakie są objawy zgagi? 

Typowa zgaga objawia się piekącym bólem w klatce piersiowej, na wysokości mostka. Czasami ból może być też zlokalizowany nieco niżej, w nadbrzuszu. Mogą także występować kwaśne – rzadziej gorzkie – odbijania. Są one uporczywe i powodują uczucie palenia w gardle i w jamie ustnej. Charakterystyczne dla zgagi jest to, że objawy nasilają się po zjedzeniu obfitego posiłku – zwłaszcza wtedy, gdy przyjmuje się pozycję leżącą. W wyniku zgagi część treści żołądkowej jest zarzucana także do dróg oddechowych. Może to być przyczyną chrypki oraz suchego kaszlu. Objawy te występują głównie rano. 

W niektórych przypadkach zgaga powinna wzbudzić szczególną uwagę. Ból w klatce piersiowej jest też typowym objawem zawału serca. Należy zasięgnąć pomocy medycznej, gdy zdarza się on u osoby obciążonej kardiologicznie i towarzyszą mu np. duszność i osłabienie, a sam ból promieniuje do lewej ręki lub żuchwy.

Przyczyny zgagi – co powoduje zgagę? 

Przyczyną piekącego bólu za mostkiem jest zarzucanie do przełyku kwaśnej treści żołądkowej. O ile nabłonek wyścielający żołądek jest przystosowany do kontaktu z kwasem, o tyle nabłonek przełyku już nie. Jest on podrażniany przez treść żołądkową, co powoduje dolegliwości bólowe. W normalnej sytuacji zarzucaniu treści żołądkowej do przełyku zapobiega zwieracz dolny przełyku. Powinien się on zamykać po przedostaniu się treści pokarmowej do żołądka. Problem pojawia się, gdy ten mechanizm, z jakiegoś powodu, jest niewydolny. Przyczyną zgagi może być choroba układu pokarmowego, ale też zwyczajny błąd dietetyczny. 

Zgaga po jedzeniu 

Zgaga może wystąpić u zupełnie zdrowych osób. Czynnikami, od których może wystąpić zgaga są: 

• pikantne potrawy, 
• cebula, cytrusy, 
• pomidory i ich przetwory, 
• tłuste i ciężkostrawne potrawy, 
• mięta, 
• czekolada, 
• alkohol, 
• napoje gazowane, 
• mocna kawa i herbata, 
• duże posiłki. 

Mechanizm działania tych czynników jest różny. Pikantne przyprawy, alkohol i cytrusy podrażniają, zwłaszcza już uszkodzoną, błonę śluzową przełyku. Tłuste i ciężkostrawne dania opóźniają opróżnianie żołądka, przez co pokarm zalega w nim, co sprzyja cofaniu się treści do przełyku. Z kolei napoje gazowane i np. napar z mięty osłabiają działanie dolnego zwieracza przełyku, przez co mniej skutecznie zatrzymuje on treść pokarmową w żołądku. 

Zgaga a choroby 

Przyczyną zgagi mogą być też niektóre choroby. Stosunkowo częstą dolegliwością jest choroba refluksowa przełyku. Dochodzi w niej do niewydolności dolnego zwieracza przełyku. Na rozwój tego schorzenia ma wiele czynników, m.in. cukrzyca, otyłość, alkoholizm i stosowanie niektórych leków. Czasami jednak nie daje się uchwycić  jednej konkretnej przyczyny. 

Inną chorobą sprzyjającą wystąpieniu zgagi jest przepuklina rozworu przełykowego. Polega ona na tym, że część żołądka, a w cięższych przypadkach nawet cały żołądek, znajduje się wewnątrz klatki piersiowej. Wówczas również dochodzi do upośledzenia działania zwieracza dolnego przełyku.  

Zgaga w ciąży 

Zgaga w ciąży jest to efekt zmian zachodzących w ciele kobiety. Powiększająca się macica powoduje przemieszczenie pozostałych narządów oraz wzrost ciśnienia w jamie brzusznej. W brzuchu jest zwyczajnie mniej miejsca, przez co żołądek również ma ograniczoną pojemność. Zmiany hormonalne wpływają też na motorykę przewodu pokarmowego. Problem ten może pojawić się już w drugim trymestrze, choć u niektórych kobiet w ciąży zgaga nie występuje w ogóle. Zwykle ustępuje ona samoistnie po porodzie. 

Jak leczyć zgagę? 

Leczenie zgagi – w przypadku choroby refluksowej – często wymaga długotrwałego stosowania leków obniżających produkcję kwasu solnego w żołądku. Stosuje się głównie leki z grupy inhibitorów pompy protonowej (IPP), np. omeprazol, esomeprazol, pantoprazol. Nieco rzadziej wybieranymi lekami są blokery receptora histaminowego H2, np. ranitydyna.

Zgaga w przebiegu przepukliny rozworu przełykowego, poza leczeniem lekami zobojętniającymi, może wymagać przeprowadzenia leczenia chirurgicznego. Kwalifikację do zabiegu przeprowadza specjalista w ramach poradni chirurgicznej. W razie potrzeby wykonuje się tzw. fundoplikację. Zabieg wykonuje się najczęściej metodą laparoskopową. 

Zgaga – jak jej zapobiegać? 

W przypadku zgagi kluczowe znaczenie ma stosowanie się do pewnych ogólnych zaleceń dotyczących stylu życia. Są one ważne zarówno w przypadku zgagi występującej sporadycznie, jak i występującej często, np. w przebiegu chorób. Zgodnie z tymi zaleceniami należy przyjmować posiłki do trzech godzin przed snem. Pomocne może być też spanie z lekko uniesioną głową. Bardzo duże znaczenie mają też zalecenia dietetyczne. Należy unikać wspomnianych wyżej potraw i substancji wyzwalających zgagę. Wskazane jest unikanie potraw ciężkostrawnych, np. razowego pieczywa i kaszy gryczanej, a także warzyw cebulowych, orzechów, produktów tłustych, czekolady, mocnej kawy i herbaty. Korzystne jest też przyjmowanie posiłków w małych porcjach.

O poradę dotyczącą diety na zgagę można poprosić lekarza rodzinnego, ale warto też zasięgnąć porady dietetycznej. Zalecenia obejmują także rzucenie palenia, a w przypadku osób otyłych – zmniejszenie masy ciała. Jeśli istnieje podejrzenie, że zgaga jest działaniem niepożądanym stosowania leków, może być konieczne ich odstawienie lub zmniejszenie dawki. Nie należy tego jednak robić bez konsultacji z lekarzem.