Lansoprazol, Lansoprazolum - Zastosowanie, działanie, opis

Lansoprazol należy do grupy inhibitorów pompy protonowej,  czyli leków zmniejszających produkcję kwasu solnego przez komórki okładzinowe żołądka. Zmniejszenie ilości wydzielanego kwasu żołądkowego jest wykorzystywane w leczeniu:

• chorobie wrzodowej dwunastnicy i żołądka;
• refluksie przełyku oraz zapobieganie refluksowi;
• owrzodzeniu żołądka o łagodnym przebiegu;
• zespole Zollingera i Ellisona (oporne na leczenie owrzodzenie żołądka i dwunastnicy spowodowane nadmiernym wydzielaniem soku żołądkowego);
• owrzodzeń przewodu pokarmowego przy stosowaniu  leków z grupy NLPZ;
• zgagi wywołanej zarzucaniem kwasu żołądkowego do przełyku.

Substancja jest również wykorzystywana w skojarzeniu z kuracją antybiotykową (amoksycyliną i klarytromycyną) w leczeniu choroby wrzodowej wywołanej przez Helicobacter pylori.

Lansoprazol stosuje się doustnie, czczo, w całości i popijając wodą uzyskuje się najlepsze działanie terapeutyczne.

Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od jednostki chorobowej, wieku, masy ciała, chorób towarzyszących (zaburzona praca nerek, niewydolność wątroby). 

Zazwyczaj stosowana dawka dobowa w leczeniu wrzodów dwunastnicy to 30 mg podawana przez pierwsze 14 dni kuracji. U pacjentów opornych na leczenie należy wydłużyć okres terapii o kolejne 2 tygodnie. Także w przypadku wrzodów żołądka, refluksowym zapaleniu przełyku jest to 30 mg.
W zapobieganiu refluksowemu zapaleniu przełyku dawkę dobową zmniejsza się do 15 mg.
W leczeniu zespołu Zollingera–Ellisona dawka początkowa to 60 mg na dobę. W szczególnych przypadkach może wynieść do 180 mg na dobę.
W leczeniu zgagi i zarzucania kwasu żołądkowego dawka dobowa zwykle stosowana wynosi od 15 mg do 30 mg, a okres kuracji minimum 4 tygodnie.

Nie jest zalecane stosowanie lansoprazolu u dzieci.

Głównym przeciwwskazaniem do stosowania jest nadwrażliwość na lansoprazol.

Zmniejszenie kwaśności soku żołądkowego może przyczyniać się do zwiększenia liczby bakterii występujących w układzie pokarmowym. Stosowanie leku nieco zwiększa ryzyko wystąpienia zakażenia przewodu pokarmowego wywołanych przez bakterie (np. Salmonella i Campylobacter, C. difficile). 

Szczególną uwagę należy zwrócić na pacjentów leczonych jednocześnie  lansoprazolem i lekami moczopędnymi. Takie połączenie może dodatkowo nasilać hipomagnezemię i związane z nią działania niepożądane.  Dlatego niezbędna jest kontrola poziomu magnezu we krwi.

Długotrwałe stosowanie lansoprazolu może zwiększyć ryzyko wystąpienia złamań kości. Jest to szczególnie istotne u pacjentów obarczonych ryzykiem osteoporozy. 

Lansoprazolu nie należy łączyć z lekami metabolizowanymi przez układ enzymatyczny związany z cytochromem P450 (w tym CYP2C19 i CYP3A4). Leki blokujące CYP2C19 np. fluwoksamina, której jednoczesne stosowanie z lansoprazolem  prowadzi do 4-krotnego wzrostu jego stężenia w osoczu, taki sam efekt uzyskuje się przy lekach blokujących CYP3A4 (ketokonazol, itrakonazol, inhibitory proteazy, makrolity).

Leki stosowane jako zobojętniające kwas żołądkowy oraz sukralfat  w znaczny sposób obniżają dostępność terapeutyczną lansoprazolu. Stąd też niezwykle istotne staje się podawanie tych leków w odstępie czasowym ok. godziny od lansoprazolu.

Lansoprazol obniża wchłaniania żelaza z przewodu pokarmowego, co prowadzi do zmniejszenia jego skuteczności i wymusza zwiększenie jego dawki u pacjentów leczonych na niedokrwistość.

Pokarm znacznie wpływa na wchłanianie i dostępność lansoprazolu, dlatego należy zwrócić uwagę na przyjmowanie go na czczo lub w odstępie 30 minut od planowanego posiłku.

Nie należy łączyć lansoprazolu z alkoholem ze względu na zmniejszenie biodostępności lansoprazolu i zmniejszenie jego stężenia we krwi.

Lansoprazol może wywierać niewielki wpływ na zdolność obsługi maszyn i urządzeń oraz prowadzenie pojazdów.

Ziołowe preparaty lecznicze zawierające wyciągi z dziurawca zwyczajnego mogą obniżać stężenie terapeutyczne lansoprazolu we krwi.

Obecnie brak jest klinicznych badań dotyczących stosowania lansoprazolu w okresie ciąży. Dysponujemy tylko badaniami doświadczalnymi na zwierzętach – nie wykazują szkodliwego wpływu na przebieg ciąży. Z powodu braku odpowiednich badań, nie zaleca się terapii lansoprazolem w czasie ciąży.

Lansoprazol zaliczamy do bezpiecznych leków stosowanych u kobiet karmiących. Wynika to z wysokiego procentu jego wiązania z białkami, stąd jego przenikanie do mleka kobiecego jest mało znaczące. Poza tym niewielka ilość lansoprazolu, która może przedostać się do mleka jest neutralizowana przez komórki okładzinowe żołądka dziecka karmionego. Ważne jest, iż obecność pokarmu także zmniejsza wchłanianie lansoprazolu.

Lansoprazol jest prolekiem, który uaktywnia się w kwaśnym środowisku soku żołądkowego. Mechanizm jego działania polega na nieodwracalnym blokowaniu adenozyno-trójfosfatazy (pompy protonowej), która wymienia jony K⁺  na H⁺ i uwalnia te ostatnie do światła żołądka. Blokada ta przyczynia się do skutecznego hamowania wydzielania kwasu solnego przez komórki okładzinowe żołądka.  Lansoprazol wykazuje zdolność skupiania się w komórkach okładzinowych żołądka i w środowisku kwaśnym blokuje ATP-azę łącząc się z jej grupą sulfhydrolową i nieodwracalnie ją unieczynniając.

Lansoprazol ulega bardzo szybkiemu przekształceniu do formy aktywnej w środowisku kwasowym żołądka. Jego dostępność jest bardzo wysoka już po podaniu dawki 30 mg i wynosi ok. 90%, a najwyższe stężenie w osoczu osiąga w czasie od 1,5 do 2 godzin. Pokarm przyczynia się do obniżenia jego stężenia terapeutycznego (ok.50%), stąd też należy przyjmować go przed planowanym posiłkiem minimum 30 minut.

Lansoprazol po osiągnięciu maksymalnego stężenia we krwi wiąże się z białkami w ok. 97%. Pomimo tak wysokiego powinowactwa do białek krwi, nie stwierdza się kumulacji leku nawet u pacjentów leczonych wysokimi dawkami.

Lansoprazol jest prolekiem. Do uzyskania jego działania terapeutycznego niezbędne jest niskie pH, aby substancja uległa reakcji protonowania i została aktywowana. Lansoprazol jest metabolizowany w wątrobie przez dwa izoenzymy cytochromowe CYP2C19 i CYP3A4. Otrzymujemy w ten sposób główne metabolity: 5-hydroksylanzoprazol i pochodną sulfonową lanzoprazolu. 

Lansoprazol ulega eliminacji poprzez nerki i wątrobę. Ma bardzo krótki okres półtrwania i wynosi ok. 2 godzin. Pomimo to działanie terapeutyczne utrzymuje się przez 24 godziny. Jego metabolity są eliminowane przez nerki w 20%.