Zmiany skórne w cukrzycy – które są najczęstsze, jak sobie z nimi radzić?
Marcin Dec

Zmiany skórne w cukrzycy – które są najczęstsze, jak sobie z nimi radzić?

Cukrzyca to choroba cywilizacyjna, na którą w Polsce choruje ponad 2,5 miliona osób Najczęściej diagnozowana jest cukrzyca typu 2, która ma silne podłoże genetyczne, a jej występowanie kojarzone jest również z otyłością i małą aktywnością fizyczną. Dużo rzadziej występuje cukrzyca typu 1 (insulinozależna), która jest chorobą autoimmunizacyjną. Częstymi symptomami cukrzycy są zmiany skórne. Zazwyczaj są to objawy i schorzenia łagodne, jednak stanowiące istotny dla wielu pacjentów defekt estetyczny. Część z nich jest uciążliwa ze względu na pojawiający się świąd skóry. W skrajnych przypadkach, najpoważniejsze mogą stanowić zagrożenie dla życia.

Typ cukrzycy ma pewien wpływ na to, jakie skórne zmiany na skórze występują. Charakter objawów koreluje ze stopniem niewyrównania choroby. Nasilenie się może wskazywać na niewystarczające leczenie cukrzycy i przewlekle podwyższoną glikemię (podwyższony poziom glukozy we krwi). Niekiedy są to pierwsze oznaki cukrzycy i prowadzą do jej rozpoznania.

Skóra u cukrzyka – przyczyny  problemów skórnych przy cukrzycy

Cukrzyca prowadzi do rozwoju różnego rodzaju zmian na skórze w kilku mechanizmach. Najważniejszy z nich to wspomniane powyżej powikłania hiperglikemii – im gorzej wyrównana cukrzyca, tym częstsze są choroby skóry, zwłaszcza te infekcyjne. Wysoki poziom glukozy wpływa na skórę poprzez zahamowanie proliferacji keratynocytów (komórek naskórka) i syntezy białek oraz indukuje apoptozę komórek nabłonkowych. Hiperglikemia upośledza też działanie układu odpornościowego, wpływając na fagocytozę („pożeranie” przez komórki układu immunologicznego) i chemotaksję (przemieszczanie się komórek odpornościowych). To wszystko sprawia, że skóra cukrzyków łatwiej wysycha i jest bardziej podatna na uszkodzenia i infekcje.

Jakie są najczęstsze zmiany skórne w cukrzycy?

Zmianą bardzo charakterystyczną dla cukrzycy, zwłaszcza typu 2, jest rogowacenie ciemne (acanthosis nigricans). To brunatne, zgrubiałe plamy na skórze, najczęściej występujące na karku i pod pachami. Są związane z insulinoopornością – zbyt słabą odpowiedzią tkanek, przede wszystkim mięśni szkieletowych na działanie insuliny.

Z kolei dermopatia cukrzycowa występuje nawet u połowy chorych, częściej u starszych mężczyzn z wieloletnim wywiadem cukrzycy. Związana jest z mikronaczyniowymi powikłaniami cukrzycy i często współistnieje z retinopatią (uszkodzeniem siatkówki) lub nefropatią (uszkodzeniem nerek). Ma charakter brązowych plam, które występują symetrycznie na piszczelach. Zanikają po około 18-24 miesiącach i pozostawiają zagłębienie oraz przebarwienie. Ze względu na łagodny charakter zmian i brak dowodów na skuteczność leczenia, plamki cukrzycowe podudzi nie podlegają leczeniu.

Kolejną manifestacją zaburzeń krążenia krwi w małych naczyniach w przebiegu cukrzycy jest tak zwany rumieniec cukrzycowy. Są to czerwone plamy na twarzy i szyi, którym mogą towarzyszyć teleangiektazje (poszerzone naczynka, zwane potocznie „pajączkami”). Zaczerwienienie może ustąpić pod wpływem lepszej kontroli glikemii, zalecane jest też zmniejszenie konsumpcji kofeiny i alkoholu.

Obumieranie tłuszczowate to przewlekła choroba skóry, która towarzyszy cukrzycy, przede wszystkim typu 2. Również jest związane z mikroangiopatią cukrzycową i występuje u około 1% cukrzyków, zwłaszcza tych z zaawansowaną chorobą. Lokalizuje się na przedniej powierzchni podudzi. Ma charakter czerwonobrązowych plam, na których widoczne są poszerzone naczynia krwionośne (teleangiektazje). W ich następstwie może dochodzić do powstawania bolesnych owrzodzeń. Podstawą terapii są glikokortykosteroidy stosowane miejscowo. Wyniki badań dokumentujących stosowanie tej terapii są niezadowalające.

Powiązane produkty

Suchość i świąd w cukrzycy

Jednym z najczęstszych problemów dermatologicznych pacjentów chorych na cukrzycę jest suchość skóry. Szacuje się, że problem ten dotyczy nawet 40% leczonych. Najprawdopodobniej związana jest z zaburzeniami w mikrokrążeniu, które są częstym powikłaniem choroby. Najbardziej dotkniętym obszarem przez tę dolegliwość są podeszwy stóp. Przesuszona i pękająca skóra sprzyja bakteryjnym i grzybiczym nadkażeniom. Aby tego uniknąć, suchą skórę można natłuszczać emolientami zawierającymi na przykład mleczan amonu.

Kolejnym objawem, z którym często borykają się cukrzycy, jest świąd skóry. Jeżeli swędzenie dotyczy całego ciała, to może świadczyć o zaawansowanej nefropatii cukrzycowej (uszkodzeniu nerek), które doprowadziło do mocznicy (wysoki poziom mocznika w krwi objawia się uogólnionym świądem). Swędzenie miejscowe może z kolei być objawem zakażenia, przede wszystkim grzybiczego.

Infekcyjne choroby skóry u cukrzyków

Pacjenci z cukrzycą mają zwiększone ryzyko infekcji skóry i błon śluzowych, zwłaszcza spowodowanych bakteriami Gram-dodatnimi (takimi jak paciorkowce czy gronkowce) oraz grzybami (szczególnie z rodzaju Candida). Około jedna piąta cukrzyków doświadcza infekcji skóry, które często mają charakter nawrotowy.

Bakteryjne zarażenie skóry i tkanki podskórnej mogą przyjmować postać od łagodnych zmian, jak zapalenie mieszków włosowych, przez różę i zapalenie tkanki łącznej aż po martwicze zapalenie powięzi. Infekcje grzybicze są na tyle charakterystycznym powikłaniem cukrzycy, że pacjenci z nawracającą kandydozą powinni zostać przebadani w kierunku zaburzeń gospodarki węglowodanowej. Najczęstszą postacią jest grzybica pochwy, błon śluzowych jamy ustnej, a także grzybica skóry pomiędzy palcami dłoni i stóp. Często występuje również grzybica paznokci. Grzybicze zapalenie błon śluzowych może mieć charakter pleśniawek (białe plamy, które można łatwo usunąć szpatułką), piekącego zaczerwieniania lub zapalenia kątów ust. Na skórze wyprzenia drożdżakowate najczęściej dotyczą fałdów (pod pachami i biustem, odparzenia pachwinach, między pośladkami) i mają postać sączących oraz swędzących czerwonych plam otoczonych przez mniejsze zmiany satelitarne. Leczenie polega na miejscowym stosowaniu środków przeciwgrzybiczych.

Częstą zmianą u cukrzyków jest czyrak gromadny (karbunkuł) – oznacza obecność kilku czyraków zlewających się w jedną zmianę. Czyraki to forma gronkowcowego zapalenia mieszków włosowych, w przebiegu którego dochodzi do martwicy otaczającej tkanki. Na początku skóra jest miejscowo zaczerwieniona i bolesna, po kilku dniach tworzą się krostki.

Powikłania naczyniowe i neuropatia w przebiegu cukrzycy – stopa cukrzycowa 

Powikłania cukrzycy obejmują zaburzenia w naczyniach krwionośnych, które dotyczą zarówno małych (mikroangiopatia), jak i średnich oraz dużych (makroangopatia) tętnic. Prowadzą one do ich zwężenia, a w konsekwencji – niedokrwienia. Szczególnie narażone są na to dystalne części kończyn dolnych – palce i stopy.

Długotrwała, niewyrównana cukrzyca sprzyja rozwojowi neuropatii (uszkodzenia nerwów obwodowych). Uszkodzone są wszystkie rodzaje włókien: ruchowe, czuciowe i autonomiczne. Prowadzi to do zaniku mięśni i zniekształcenia stawów, utraty czucia (przez co cukrzycy mogą nie zauważać drobnych zranień), zaburzeń wydzielania gruczołów skórnych (suchości i nadmiernego rogowacenia) oraz zaburzeń autoregulacji przepływu krwi w naczyniach, co nasila zmiany niedokrwienne. Częstym objawem neuropatii jest piekący ból nóg.

Angiopatia cukrzycowa i neuropatia prowadzą wspólnie do powstania przewlekłego owrzodzenia na stopach (tak zwana stopa cukrzycowa). Stopy są szczególnie narażone, ponieważ podlegają dużym siłom w trakcie chodzenia. Łatwo powstają na nich otarcia, a bez dokładnego oglądania skaleczenie może pozostać długo niezauważone. U cukrzyków rany goją się trudno i przez długi czas; mogą drążyć do głębiej położonych tkanek, nawet kości. Zwykle konieczna jest wielotygodniowa terapia z mechanicznym oczyszczaniem rany i zastosowaniem odpowiednich opatrunków, na przykład ze srebrem.

Jak dbać o skórę chorując na cukrzycę?

Najważniejszym czynnikiem, który ma wpływ na stan skóry osoby z cukrzycą jest stopień wyrównania tej choroby. Długo utrzymująca się zbyt wysoka glikemia sprzyja wysuszaniu skóry i jej infekcjom. 

Poza tym należy skórę regularnie oczyszczać i dokładnie osuszać, a następnie natłuszczać ją emolientami (za wyjątkiem przestrzeni pomiędzy palcami stóp – dodatkowe zawilgocenie w tej okolicy może sprzyjać rozwojowi grzybicy). Ze względu na ryzyko wyżej opisanych powikłań w obrębie stóp, niezwykle ważna jest odpowiednia ich pielęgnacja, która obejmuje codzienne oglądanie (jeżeli jest taka konieczność to z użyciem lustra) oraz obmywanie w letniej wodzie (nie może być zbyt gorąca), a następnie dokładne osuszanie. Paznokcie powinny być obcinane „na wprost”, a ostre krawędzie należy zeszlifować. Bezwzględnie należy unikać uszkodzenia tkanek miękkich wokół wału paznokciowego. Zaleca się stosowanie obuwia (oraz wkładek) dostosowanego do kształtu stopy oraz odpowiednich skarpet bezuciskowych wykonanych z naturalnych włókien. Pacjenci z cukrzycą powinni poddawać się regularnym zabiegom podiatrycznym (usuwanie modzeli i hiperkeratozy). Nie należy tego robić samodzielnie, zwłaszcza przy pomocy ostrych narzędzi. Pośrednio na stan skóry ma wpływ także dieta – powinna obejmować eliminację cukrów prostych.

  1. M. Duff, O. Demidova, S. Blackburn, J. Shubrook, Cutaneous Manifestations of Diabetes Mellitus, „Clinical Diabetes”, 33 (1) 2015. 
  2. S. Van Hattem, MD Aart H. Bootsma, MD, PhD H. Bing Thio, MD, PhD, Skin manifestations of diabetes, „Cleveland Clinic Journal of Medicine”, 75 (11) 2008.
  3. Gangawane et al., Skin Infections in Diabetes: A Review, „Journal of Diabetes & Metabolism”, 7:2 2016.
  4. Interna Szczekilka, pod red. P. Gajewskiego, Kraków 2019. 
  5. G.M.C. de Macedo, S. Nunes, T. Barreto, Skin disorders in diabetes mellitus: an epidemiology and physiopathology review, „Diabetology & Metabolic Syndrome”, 8 (63) 2016. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przyczyny, objawy, leczenie, żywienie przy WZJG

    Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, colitis ulcerosa) jest rozlanym nieswoistym zapaleniem błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy, prowadzącym w niektórych przypadkach do powstania owrzodzeń. Należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit o niewyjaśnionej etiologii. Jak rozpoznać wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

  • Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

    Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, na którą w Polsce choruje prawie milion osób. Choroba najczęściej występuje u rasy białej i w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pierwsze objawy łuszczycy mogą wystąpić w dowolnym wieku, jednak zwykle pojawiają się we wczesnym okresie dorosłego życia lub później, około 50–60 roku życia. Łuszczyca charakteryzuje się występowaniem zmian chorobowych zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy, a także zmianami w obrębie płytek paznokciowych dłoni i stóp. W cięższych postaciach łuszczyca może również zająć stawy. Zmianom paznokciowym z reguły towarzyszą zmiany w obrębie skóry, chociaż zdarza się, że zmiany chorobowe obejmujące aparat paznokciowy wyprzedzają pojawienie się zmian skórnych nawet o dziesiątki lat.

  • Cytomegalia (CMV) – co to za choroba? Jakie są objawy?

    Cytomegalia jest chorobą wirusową, która wywoływana jest przez wirusa o nazwie Cytomegalovirus hominis, w skrócie CMV. Zakażenie wirusem cytomegalii jest bardzo szeroko rozpowszechnione, natomiast zdecydowana większość infekcji (ponad 99%) przebiega bezobjawowo i pacjent przez przypadek dowiaduje się, że w przeszłości przebył takie zakażenie. Jednak u płodów i noworodków ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego, jak również u osób z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odpowiedzi immunologicznej, cytomegalia może przebiegać w sposób ostry, a obraz choroby może być bardzo różny.

  • Zakrzepica – przyczyny, objawy, profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych i głębokich

    Zakrzepica (zakrzepowe zapalenie żył) polega na powstaniu w naczyniu żylnym zakrzepu w wyniku zaburzonego przepływu krwi. Nieleczona prowadzi do groźnych powikłań, m.in. do zatorowości płucnej. Wyróżnia się zapalenie żył głębokich i powierzchniowych. Jakie objawy daje zakrzepica i w jaki sposób się ją leczy? Czy istnieją sposoby na to, by jej zapobiec?

  • Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

    Termin „nadżerka szyjki macicy” oznacza ubytek błony śluzowej. Często jest on nieprawidłowo stosowany na określenie ektopii, która jest zupełnie innym schorzeniem. Rzekoma nadżerka szyjki macicy (tak brzmi inna nazwa ektopii) to zastępowanie nabłonka płaskiego, który fizjologicznie pokrywa tarczę szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym. Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów, a kobieta dowiaduje się o jej istnieniu podczas rutynowego badania ginekologicznego. Kiedy ektopia wymaga szerszej diagnostyki i leczenia? Jakie metody usunięcia „nadżerki” szyjki macicy stosuje się najczęściej?

  • Gastrolog – czym się zajmuje? Jakie choroby leczy?

    Lekarz gastroenterolog jest specjalistą w zakresie chorób układu pokarmowego. Gastrolog diagnozuje i leczy pacjentów z problemami gastrycznymi. Jakimi konkretnie dolegliwościami się zajmuje? Kiedy warto się do niego udać? Czy do gastrologa jest potrzebne skierowanie? Odpowiadamy.

  • Atak paniki – jak wygląda? Co robić, gdy się pojawia?

    Ataki paniki są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń lękowych, tuż po zespole lęku uogólnionego oraz fobii społecznej. Objawiają się nagłymi napadami silnego lęku, którym towarzyszą symptomy, takie jak: kołatanie serca, zawroty głowy, duszności, nadmierne pocenie się czy strach przed śmiercią. Dowiedz się, w jaki sposób można sobie poradzić, gdy pojawia się atak paniki.

  • Czego nie można robić przy nadżerce szyjki macicy ? Jak postępować po jej usunięciu?

    Nadżerka szyjki macicy jest rozpoznaniem, które może usłyszeć wiele kobiet w gabinecie ginekologicznym. Warto podkreślić jednak, że określenie „nadżerka” używane jest najczęściej w nieprawidłowy i potoczny sposób. Czym jest nadżerka oraz jak postępować po zabiegu jej usunięcia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij