Stopa cukrzycowa – przyczyny, objawy, zapobieganie. Jak pielęgnować stopę cukrzycową?
Małgorzata Kuberska-Kędzierska

Stopa cukrzycowa – przyczyny, objawy, zapobieganie. Jak pielęgnować stopę cukrzycową?

Stopa cukrzycowa to przewlekłe powikłanie cukrzycy. Określa się ją jako owrzodzenie lub zniszczenie głębokich tkanek stopy, której mogą towarzyszyć cechy neuropatii bądź niedokrwienia.  Jakie są pierwsze objawy stopy cukrzycowej i w jaki sposób powinno się ją pielęgnować? Co robić, by jej uniknąć? 

W ciągu jednego roku przybywa około 10 milionów nowych chorych na cukrzycę. Konsekwencją zwiększającej się liczby pacjentów oraz ich dłuższego życia jest coraz liczniej występujące przewlekłe powikłania wynikające z cukrzycy – są to powikłania dotyczące dużych naczyń krwionośnych (makroangiopatia), małych naczyń krwionośnych (mikroangiopatia) oraz układu nerwowego (neuropatia). Do jednego z najpoważniejszych powikłań należy zespół stopy cukrzycowej. 

Stopa cukrzycowa – czym jest zespół stopy cukrzycowej? 

Stopa cukrzycowa definiowana jest (według WHO) jako infekcja, owrzodzenie lub zniszczenie głębokich tkanek stopy z obecnością cech neuropatii, lub niedokrwienia o różnym stopniu nasilenia u chorego z cukrzycą.  

Rodzaje stopy cukrzycowej wiążą się z głównymi czynnikami jej powstania. Wyróżnia się 3 odmiany stopy cukrzycowej

  • 65% stanowi stopa cukrzycowa o typie neuropatycznym (z uszkodzeniem włókien nerwowych),  
  • kilkanaście procent to stopa o typie naczyniowym,  
  • a około 25% to typ mieszany.  

Przyczyny stopy cukrzycowej 

Najważniejszą rolę w powstawaniu stopy cukrzycowej odgrywają neuropatie oraz niedokrwienie (w następstwie makroangiopatii – miażdżycy tętnic kończyn dolnych), a także deformacje stopy, mikrourazy (niewygodne obuwie, uszkodzenia termiczne, zabiegi kosmetyczne – obcinanie paznokci, usuwanie nagniotków, modzeli) oraz infekcje. 

Jednym z najważniejszych czynników wpływających na nasilenie wpływu powyższych przyczyn jest wyrównanie metaboliczne samej cukrzycy. Im wyższe poziomy cukru (hiperglikemia), tym większe ryzyko powikłań.

Oprócz hiperglikemii na przewlekle powikłania mają wpływ insulinooporność, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia lipidowe, palenie tytoniu, dysfunkcja śródbłonka i nadkrzepliwość krwi. 

Powiązane produkty

Jak się objawia stopa cukrzycowa?  

W zespole stopy cukrzycowej mogą występować bardzo różne obrazy kliniczne. Objawy stopy cukrzycowej zależą od historii samej cukrzycy, przede wszystkim jednak od czynników przyczynowych. 

Neuropatia obwodowa zależy od uszkodzenia nerwów czuciowych, ruchowych i autonomicznych. Pierwszymi objawami stopy cukrzycowej mogą być zaburzenia czucia wibracji, dotyku, nacisku, bólu, temperatury, drętwienie, mrowienie, pieczenie, palenie, szarpanie, bóle, skurcze, przeczulica. Najbardziej brzemienny w skutki jest brak czucia – pacjent bowiem nie rejestruje zbyt ciepłej wody lub grzejnika, zbyt ciasnych butów, otarć, nie czuje, kiedy dozna urazu mechanicznego i to właśnie najczęściej doprowadza do owrzodzeń. 

Wynikiem uszkodzenia neuronów ruchowych są: osłabienie siły mięśniowej i zaniki mięśni, zaburzenia „geometrii” stopy, ograniczona ruchomość w stawach, przewaga zginaczy nad prostownikami, co doprowadza do nadmiernego wygięcia grzbietowego i zwiększonego nacisku na przodostopie i palców młoteczkowatych, osłabione też są odruchy skokowe i kolanowe. 

Uszkodzenie układu autonomicznego powoduje zanik potliwości stóp, a jej suchość sprzyja pękaniu głównie pięt. 

Upośledzenie ukrwienia stóp może dawać objawy takie jak bóle przy chodzeniu (tak zwane chromanie przestankowe), bóle spoczynkowe, chłodne, sine stopy, cienką, suchą skórę bez owłosienia, zanik tkanki podskórnej oraz brak tętna na tętnicy grzbietowej stopy i piszczelowej tylnej. 

Leczenie zespołu stopy cukrzycowej 

Terapia stopy cukrzycowej musi obejmować jednocześnie postępowanie miejscowe, a także ogólnoustrojowe. W leczeniu pacjenta ze stopą cukrzycową powinni uczestniczyć lekarze różnych specjalności: diabetolog, chirurg, rehabilitant, ortopeda, a także szewc, podiatra oraz edukator. 

Ogromnie ważne jest wyrównanie metaboliczne pacjenta, co oznacza dbałość o prawidłowe wartości zarówno poziomów cukru, jak i ciśnienia tętniczego, lipidów oraz zmniejszenia nasilenia agregacji płytek krwi (np.za pomocą kwasu acetylosalicylowego). Najczęściej zespół stopy cukrzycowej jest wskazaniem do włączenia insuliny, modyfikacji nawyków żywieniowych, redukcji masy ciała, podjęcia aktywności fizycznej oraz zaprzestaniu palenia.  

Postępowanie obejmuje także leczenie chorób współistniejących oraz leczenie zakażenia, zarówno miejscowe, jak i ogólne (antybiotyki, leki rozszerzające naczynia, leki neuroprotekcyjne). Ważne jest także postępowanie objawowe, a więc przeciwbólowe, czasem także pomoc i wsparcie psychologa. Niestety, zdarza się, że dochodzi do martwicy i jedyną opcją ratującą życie pacjenta jest amputacja

Pielęgnacja stopy cukrzycowej. Domowe sposoby na stopę cukrzycową

W codziennej, domowej pielęgnacji stóp u chorego na cukrzycę obowiązuje kilka zasad: 

  • po zdjęciu obuwia i skarpet należy sprawdzić stan stóp – czy nie ma otarć, skaleczeń, ran etc., 
  • mycie stóp powinno być w letniej wodzie o temperaturze około 37°C – nie można jednak długo moczyć stóp, mydło powinno być łagodne, o pH zbliżonym do pH skóry, 
  • bardzo ważne jest dokładne osuszenie stóp, zwłaszcza przestrzeni między palcami, 
  • stopy należy natłuszczać, można stosować maści i kremy z mocznikiem (max. 10–15%) oraz tłustą maść z witaminą A; omijamy jednak miejsca między palcami, 
  • ogromnie ważny jest sposób obcinania paznokci – powinny wystawać nieznacznie poza opuszkę palca, raczej należy używać pilnika niż nożyczek czy cążek, a najlepiej zrobić to w gabinecie podologicznym,
  • można używać delikatnego pumeksu, nigdy żyletki, metalowej tarki. 

Jak zapobiegać powstaniu stopy cukrzycowej? 

50% przypadków stopy cukrzycowej jest związane z niewygodnym obuwiem. W związku z tym naczelną zasadą profilaktyki stopy cukrzycowej jest: 

  • noszenie wygodnego obuwia, unikanie wąskich “nosków”, wysokich obcasów, nieprzepuszczającego powietrza materiału buta, 
  • zaleca się noszenie wkładek terapeutycznych silikonowych lub żelowych, dobranych do każdej pary butów i indywidualnie – najlepiej na podstawie badania sił nacisku na poszczególne części stopy (pedobarografia),
  • odpowiednio dobrane skarpety, z naturalnego włókna roślinnego (bawełny, lnu, bambusa), z szerokim, nieuciskającym ściągaczem, 
  • należy systematycznie badać stopy i pielęgnować w domu (w sposób opisany wyżej), 
  • nie wolno przyklejać plastra bezpośrednio do rany na skórze,
  • jeśli stopa jest zdeformowana, np. palce nachodzą na siebie, należy je oddzielać od siebie gazikiem lub przekładkami silikonowymi. 
Należy pamiętać, że profilaktyka stopy cukrzycowej to głównie stała edukacja chorego oraz idealne wyrównanie cukrzycy. 
  1. D.G. Armstrong, L.A. Lavery, Clinical care of the diabetes foot,  "American Diabetes Association", Alexandria 2005. 
  2. Zalecenia kliniczne dotyczące postepowania u chorych na cukrzycę 2012, "Diabetologia Kliniczna", nr  1 (A) 2012.
  3. W. Karnafel, Stopa cukrzycowa, Wydawnictwo Czelej, Lublin 2008.
  4. G. Rosiński, A, Krakowiecki, M. Kasprowicz, W. Karnafel, Atlas profilaktyki, diagnostyki i leczenia zespołu stopy cukrzycowej, Termedia, Poznań 2009.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jak dawkować melatoninę na sen? Czy pomaga zasnąć?

    Melatonina to kluczowy hormon procesu zasypiania. Jej niedobory mogą niekorzystnie wpływać na zachowanie prawidłowego cyklu okołodobowego, a tym samym przyczyniać się do występowania zaburzeń wielu mechanizmów zachodzących w organizmie. Ilość wydzielanej melatoniny zmniejsza się wraz z wiekiem, przez co najbardziej narażone na jej niedobory są osoby starsze. Jakie inne funkcje spełnia hormon snu, jak należy go suplementować i czym objawiają się niedobory melatoniny? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Lukrecja – co to za roślina? Właściwości, działanie, przeciwwskazania

    Któż z nas chociaż jeden raz w życiu nie zetknął się z niezwykłymi, czarnymi cukierkami o ślimakowatym kształcie? Ponoć albo się je kocha, albo nienawidzi. Charakterystyczny kolor i smak słodycze te zawdzięczają zawartości ekstraktu z lukrecji – rośliny, nad której bogactwem zastosowań warto się pochylić. Czym zatem jest lukrecja, jakie ma właściwości i jaki może mieć wpływ na nasze zdrowie?

  • Domowe sposoby na wzmocnienie odporności – jak w prosty sposób wzmocnić organizm?

    Stosowanie domowych sposobów na odporność może okazać się bardzo dobrym rozwiązaniem, które z jednej strony pomoże w uniknięciu rozwoju infekcji, a z drugiej wspomoże terapię lekami, poprzez pobudzenie układu immunologicznego. W poprawie kondycji układu odporności istotne jest przestrzeganie kilku zasad, zaczynając od codziennego obowiązku zjedzenia pożywnego śniadania, kończąc na suplementacji żelaza i kwasów omega-3, których być może w pełni nie dostarczamy wraz z posiłkami. Dbając o naszą odporność niezmiernie istotne jest dbanie o nasz układ pokarmowy. Jakie suplementy przyjmować, czego unikać, a nad czym popracować w trosce o odporności? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Czym jest i jak działa żeń-szeń? Zastosowanie i przeciwwskazania do stosowania Panax ginseng

    Żeń-szeń, nazywany również ginsengiem lub wszechlekiem, jest jednym z najlepiej opisanych adaptogenów. Według medycyny chińskiej powinno się go stosować jedynie w miesiącach zimowych. Żeń-szeń może wpływać na poprawę funkcji kognitywnych (poznawczych), poprawia samopoczucie i pamięć, łagodzi stres oraz działa korzystnie na skórę i potencję seksualną. Na rynku można kupić wiele preparatów z żeń-szeniem, zarówno w formie tabletek czy kapsułek, jak i płynnych ekstraktów. Który preparat z żeń-szeniem wybrać, jaka jest dzienna zalecana dawka tego adaptogenu oraz w jakiej porze dnia należy zażywać ten suplement? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cytrynian magnezu, zwykły magnez, a może magnez z witaminą B6 – który wybrać?

    W aptekach i sklepach z suplementami dostępnych jest kilka form magnezu. Jedne preparaty występują w postaci magnezu z witaminą B6, inne określane są mianem cytrynianu magnezu (także w wersji z pirydoksyną), a jeszcze inne oferowane są w formie samego magnezu. Magnez można kupić zarówno w formie tabletek, kapsułek, saszetek z proszkiem do rozpuszczania w wodzie, jak i w postaci płynu czy żelek. Czym różnią się poszczególne suplementy, które połączenie jest najskuteczniejsze i najlepiej przyswajalne oraz dlaczego magnezu nie wolno łączyć z preparatami zawierającymi żelazo i wapń? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Dlaczego profilaktyczne picie płynu Lugola jest niebezpieczne dla zdrowia?

    W ostatnich dniach bardzo wzrosło zainteresowanie płynem Lugola. Niektórzy próbują stosować go profilaktycznie, a nie z powodu wyraźnych wskazań zdrowotnych. Wprawdzie płyn Lugola wykazuje działanie antyseptyczne, a znajdujący się w nim jod wpływa korzystnie na pracę tarczycy, ale zażywanie go na „własną rękę” może mieć bardzo negatywne, a wręcz tragiczne w skutkach konsekwencje. Dlaczego nie powinniśmy stosować płynu Lugola bez wyraźnych wskazań lekarskich i czym jest trądzik jodowy? 

  • Co to jest cholekalcyferol – czyli jak powstaje witamina D w kapsułkach?

    Cholekalcyferol jest formą witaminy D3, która jest niezbędna do utrzymania zdrowego układu kostnego i zdrowia skóry. Może być syntetyzowana przez skórę pod wpływem promieni UVB lub przyjmowana w formie suplementów diety. Ułatwia wchłanianie wapnia i fosforu, umożliwiając m.in. prawidłowy rozwój kości i zębów.

  • Jad pszczeli – jakie ma właściwości lecznicze?

    Jad wytwarzany przez pszczoły miodne (Apis mellifera) to bezwonna, bezbarwna, gorzka ciecz, zawierająca mieszaninę różnych aktywnych substancji, takich jak peptydy, białka o właściwościach enzymatycznych czy biogenne aminy. Mimo że jest toksyną, która może prowadzić do wystąpienia reakcji alergicznej, to posiada także liczne właściwości prozdrowotne. Jakie są wyniki badań dotyczących jadu pszczelego?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij