Glista ludzka – objawy glistnicy. Rozpoznanie, badania, leczenie zakażenia glistą ludzką
Marcin Dec

Glista ludzka – objawy glistnicy. Rozpoznanie, badania, leczenie zakażenia glistą ludzką

Glista ludzka to pasożyt z rodzaju nicieni bytujący w jelicie cienkim. Glistnica, czyli choroba wywoływana przez glistę ludzką, zaliczana  jest do tzw. chorób brudnych rąk, do zarażenia glistą ludzką dochodzi bowiem najczęściej, gdy nie umyjemy rąk po kontakcie z ziemią bądź zjemy nieumyte warzywo czy owoc, na powierzchni którego znajdują się jaja glisty. Szczególnie narażone są na to dzieci. Objawy glistnicy to bóle brzucha, zaparcia i/lub biegunka, nudności, brak apetytu, a także duszności czy przewlekły ból gardła. 

Glista ludzka – co to jest?

Glista ludzka (Ascaris lumbricoides) to pasożyt należący do gromady nicieni (nematoda), którego jedynym żywicielem jest człowiek. Osiąga długość 20–30 cm (samice są dłuższe od samców), ma jasnokremową barwę. Jest pasożytem kosmopolitycznym (występuje niemal na całym świecie) i stanowi jedną z najczęstszych przyczyn chorób pasożytniczych u człowieka.

Szacuje się, że na całym świecie zarażone jest od 800 milionów do 1.3 miliarda ludzi, w większości w krajach o tropikalnym klimacie, szczególnie w miejscach, w których występuje problem z kanalizacją. W Polsce pasożyt jest rzadszy, występuje głównie u dzieci w wieku przedszkolnym. Najczęstsze drogi zakażenia glistą ludzką to zjedzenie nieumytych warzyw/owoców oraz zanieczyszczona woda.

Glista ludzka – cykl rozwojowy

Glista ludzka dostaje się do organizmu najczęściej z nieumytymi owocami i warzywami, na powierzchni których znajdują się jaja glisty. Kolejną drogą, za pomocą której można zarazić się glistą ludzką jest brak higieny – pasożyty te znajdują się np. na powierzchni dłoni zabrudzonych glebą. W świetle jelita cienkiego z jaj uwalniają się larwy, które przenikają przez błonę śluzową do krążenia wrotnego, które odprowadza krew z przewodu pokarmowego do wątroby. Wraz z krwią larwy glisty ludzkiej wędrują do płuc, gdzie wzrastają, osiągając 2 mm długości i przedostają się następnie do pęcherzyków płucnych. 

Następnie pasożyty wędrują do górnej części dróg oddechowych, przez oskrzela, tchawicę i krtań dostają się do gardła i są połykane. W ten sposób larwy znów trafiają do światła przewodu pokarmowego, gdzie ostatecznie osiągają dojrzałość. Tu utrzymują się dzięki ruchom antyperystaltycznym, co zapobiega ich wydaleniu. Po upływie 2–3 miesięcy samice zaczynają składać jaja, nawet do 200 000 dziennie. Jaja wydalane są z kałem i w korzystnych warunkach (wilgotna gleba, dostęp do tlenu) nabywają inwazyjność (zdolność do zarażania żywicieli). 

Polecane dla Ciebie

Glista ludzka – jakie są objawy glistnicy?

Choroba wywołana przez glistę ludzką to glistnica, inaczej askarioza (łac. ascariosis). Ta choroba pasożytnicza jest najczęściej występującą na świecie robaczycą przewodu pokarmowego. Bardzo często ma ona ma skąpoobjawowy przebieg, choć nie zawsze tak jest. Wyróżnia się dwie manifestacje glistnicy:

  1. Glistnica płucna – larwy powodują uszkodzenie ściany naczyń krwionośnych i pęcherzyków płucnych, towarzyszy im naciek zapalny, który tworzą głównie eozynofile (granulocyty kwasochłonne). Powoduje to wystąpienie gorączki, kaszlu, duszności. W krwi obwodowej zaznaczona jest eozynofilia – podwyższony poziom granulocytów kwasochłonnych.
  2. Glistnica jelitowa – obecność glisty w jelicie cienkim wywołuje bóle brzucha, brak apetytu, nudności oraz wymioty, biegunki i/lub zaparcia. Jeśli w jelicie obecna jest duża ilość pasożytów, mogą one zaczopować jego światło, prowadząc do niedrożności. Glisty ludzkie mogą również wnikać do przewodów żółciowych lub trzustkowych i wywoływać ich zapalenie. 

Przewlekła, nieleczona glistnica może skutkować niedożywieniem i niedoborem składników pokarmowych, zwłaszcza witamin A i C.  Możliwe powikłania askariozy obejmują niedrożność jelit, zatkanie dróg żółciowych i przewodu trzustkowego – ostre zapalenie trzustki czy niedrożność dróg oddechowych. Dlatego tak istotne jest, w razie zauważenia u siebie bądź u dziecka, wyżej wymienionych objawów, skonsultowanie się z lekarzem rodzinnym.

Glista ludzka – diagnostyka zakażenia glistą ludzką

Podstawowym badaniem w diagnostyce glistnicy jest badanie kału, w którym poszukuje się obecności jaj nicienia. Próbki kału powinno się pobierać kilkakrotnie w odstępach 3–5 dni. Czasem stwierdza się obecność dorosłych form pasożyta w kale lub wymiocinach. 

Na diagnozę glistnicy może nakierować wspomniana wyżej eozynofilia – podwyższony poziom granulocytów kwasochłonnych w morfologii krwi z rozmazem. Jest to znalezisko niespecyficzne, które towarzyszy chorobom pasożytniczym, ale również alergicznym, a także niektórym schorzeniom autoimmunizacyjnym. Podniesione może być również stężenie immunoglobulin (przeciwciał), zwłaszcza w klasie IgE. Glisty można również uwidocznić w badaniach obrazowych jamy brzusznej, takich jak tomografia komputerowa czy ultrasonografia. 

Glista ludzka u dziecka. Objawy glistnicy u dzieci

Dzieci w wieku przedszkolnym lub wczesnoszkolnym to populacja szczególnie narażona na infekcje pasożytnicze. Przebywanie w otoczeniu dużej liczby dzieci w przedszkolu i szkole, nieprzestrzeganie zasad higieny i zachowania, takie jak geofagia (zjadanie gleby) sprzyjają zakażeniu przez glistę ludzką. Długotrwała glistnica może prowadzić u dzieci do niedoborów witamin i innych składników pokarmowych, a w konsekwencji negatywnie wpływać na ich rozwój fizyczny i umysłowy. Ważna jest obserwacja malucha i w przypadku dostrzeżenia jakichkolwiek niepokojących objawów, udanie się do  pediatry.

Objawy glisty ludzkiej u dziecka są podobne, jak te występujące u dorosłych i są to m. in.:

  • nadpobudliwość,
  • ból brzucha,
  • nudności i wymioty,
  • wzdęcia, zaparcia,
  • biegunka,
  • duszność,
  • nieżyt oskrzeli, astma oskrzelowa,
  • uporczywy ból gardła, 
  • obniżony apetyt, spadek masy ciała, 
  • problemy ze snem,
  • problemy skórne, pokrzywka.

Glista ludzka – na czym polega leczenie glistnicy?

Leczenie glistnicy polega na podawaniu doustnych preparatów antypasożytniczych, przede wszystkim albendazolu i mebendazolu – wystarczy pojedyncza dawka. Alternatywą jest pyrantel, stosowany również u kobiet w ciąży lub karmiących piersią. Kontrolę po leczeniu przeprowadza się po upływie dwóch tygodni, polega ona na trzykrotnej kontroli rozmazu kału.

W fazie płucnej stosuje się czasem leczenie objawowe, takie jak beta mimetyki (leki rozszerzające oskrzela) czy glikokortykosteroidy, które hamują reakcję zapalną. W przypadku wystąpienia powikłań, takich jak niedrożność czy perforacji jelita, koniecznie jest leczenie chirurgiczne. 

Istotne jest, aby nie podejmować leczenia na własną rękę, każdorazowe podanie leku przeciwpasożytniczego (dostępne są preparaty na receptę oraz bez recepty) należy skonsultować ze specjalistą.

Glista ludzka – profilaktyka glistnicy

W profilaktyce zakażenia glistą ludzką kluczowe jest mycie owoców i warzyw oraz mycie rąk po kontakcie z ziemią, a także noszenie rękawic w trakcie pracy w ogrodzie. Zwłaszcza najmłodszych warto uczulić, aby pamiętali o podstawowych zasadach higieny, takich jak:

  • dokładne mycie rąk przed posiłkiem,
  • dokładne mycie rąk po powrocie do domu ze spaceru i po skorzystaniu z toalety,
  • dokładne mycie produktów spożywczych przed spożyciem,
  • zwracanie uwagi na to, aby dziecko nie wkładało do buzi przedmiotów, które mogły mieć kontakt z ziemią, np. podczas zabawy w piaskownicy.
  1. P. B. Heczko, A. Pietrzyk, M. Wróblewska (red.), Mikrobiologia lekarska, PZWL, Warszawa 2014. 
  2. P. Gajewski, A. Szczeklik, Interna Szczeklika 2019, Medycyna Praktyczna, Kraków 2019.
  3. K. Leder, P. F. Weller, Ascariasis, “UpToDate” [online], https://www.uptodate.com/contents/ascariasis?search=ascariasis&source=search_result&selectedTitle=1~44&usage_type=default&display_rank=1, [dostęp:] 25.04.2020.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Rak żołądka – przyczyny, wczesne objawy, leczenie

    Podobnie jak większość nowotworów, rak żołądka rozwija się wiele lat, początkowo nie dając żadnych specyficznych objawów. Niestety, najczęściej rozpoznawany jest w stadium bardzo trudnym do wyleczenia, co w większości przypadków prowadzi do zgonu chorego. Kluczowa jest zatem szybka diagnostyka i wdrożenie skutecznej terapii. Jakie są wczesne objawy raka żołądka? Na co zwrócić uwagę?

  • Dializy – kiedy się je stosuje, jak długo, koszt, skutki uboczne

    Wprowadzenie terapii nerkozastępczej (potocznie dializ) było przełomowym osiągnięciem pozwalającym wydłużyć życie pacjentom z niewydolnością nerek. Najpowszechniej stosowana jest hemodializa, która wykorzystywana jest zarówno w przypadkach nagłego zachorowania, jak i w czasie leczenia przewlekłego.

  • HPV (wirus brodawczaka ludzkiego) – przyczyny, objawy, rozpoznanie, leczenie zakażenia wirusem HPV

    HPV, czyli wirus brodawczaka ludzkiego, ma ponad 120 typów, z czego część jest wysokoonkogenna. Human papilloma virus jest odpowiedzialny m.in. za raka szyjki macicy, gardła i krtani, prącia. HPV jest także przyczyną powstawania łagodnych zmian, takich jak kurzajki czy brodawki płciowe. Do zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego najczęściej dochodzi w trakcie stosunków seksualnych oraz przez kontakt z naskórkiem osoby zakażonej.

  • Aplazja szpiku kostnego – objawy, przyczyny, leczenie

    Aplazja szpiku kostnego, zwana również niedokrwistością aplastyczną lub anemią aplastyczną, to choroba, którą można podzielić na wrodzoną lub nabytą. Schorzenie może pojawić się nagle lub rozwijać się przez wiele miesięcy, nie dając przy tym żadnych specyficznych objawów.

  • Terapia dźwiękiem – na czym polega? Co leczy?

    Często mówi się o tym, że muzyka łagodzi obyczaje. Jest w tym wiele prawdy. Dźwięk od lat z powodzeniem wykorzystuje się w terapii osób dorosłych i dzieci. W Polsce terapia dźwiękiem zyskuje coraz większą popularność. Jak wpływa na organizm i psychikę? Co zrobić, aby zostać profesjonalnym terapeutą?

  • Felinoterapia, czyli… leczenie kotem

    Są puszyste, ciepłe i przyjemnie mruczą. Każdy, kto jest szczęśliwym posiadaczem kota, wie, że przebywanie w jego towarzystwie jest niczym balsam dla duszy – uspokaja zszargane nerwy, poprawia samopoczucie, a nawet pozytywnie wpływa na zdrowie. Nic w tym dziwnego, ponieważ zwierzęta te od lat wykorzystywane są w terapii wielu przypadłości.

  • Rak przełyku – przyczyny, objawy i leczenie

    Rak przełyku jest złośliwym nowotworem atakującym częściej mężczyzn niż kobiety. Lekarze są zgodni, że zdecydowana większość przypadków choroby wynika z prowadzenia niezdrowego stylu życia, w tym palenia papierosów i spożywania nadmiernej ilości alkoholu. Jakie są objawy raka przełyku i jak się go leczy?

  • Czym jest diastema i jak ją leczyć?

    Diastema, popularnie określana jest jako przerwa między zębami. To nie tylko cecha szczególna, dla niektórych defekt lub dodatkowy atrybut urody, to także możliwa przyczyna zaburzeń funkcjonalnych. Przyczyny tego defektu mogą być różne. Nie zawsze wymaga leczenia. Diastema fizjologiczna obserwowana u dzieci z czasem zanika. Diastemy zamyka się przy pomocy aparatów ortodontycznych lub wykonując odbudowę estetyczną, np. przy użyciu licówek.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij