Dermatopatia cukrzycowa – czym jest? Jakie daje objawy?

Zmiany skórne w przebiegu cukrzycy – mimo że nie należą do najpopularniejszych powikłań tej choroby – stanowią grupę objawów alarmujących, że glikemia we krwi utrzymuje się na zbyt wysokich poziomach. Jednym z przykładów manifestacji skórnych jest dermatopatia cukrzycowa, ale także rogowacenie ciemne, rumieniec cukrzycowy czy obumieranie tłuszczowate. Dermatopatia sama w sobie nie jest groźnym powikłaniem (dopóki nie dojdzie do nadkażenia bakteryjnego), ale wygląda nieestetycznie oraz jest sygnałem dla lekarza i pacjenta, że należy na przykład zintensyfikować leczenie. Szacuje się, że występuje u 30% kobiet i 60% mężczyzn (szczególnie u starszych) cierpiących z powodu cukrzycy.

1. Jakie są objawy dermatopatii cukrzycowej?
2. Co przyczynia się do powstania dermatopatii cukrzycowej?
3. Leczenie dermatopatii cukrzycowej

Według ekspertów z Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego dermatopatia występuje częściej u pacjentów, u których diagnoza została postawiona późno, a cukrzyca przez długi czas nie była kontrolowana. Zmiany z reguły współistnieją z retinopatią, stopą cukrzycową, neuropatią oraz nefropatią cukrzycową i prawdopodobnie są związane z przewlekłym zapaleniem naczyń krwionośnych. Tendencję do jej rozwinięcia mają zarówno diabetycy typu 1, jak i diabetycy typu 2.

Jakie są objawy dermatopatii cukrzycowej?

W obrazie klinicznym dominują jasno- lub ciemnobrązowe plamy (o wielkości do 1 cm), niekiedy obserwuje się także wykwity plamisto-grudkowe, które są niebolesne i nieswędzące. Początkowo pojawiają się pojedynczo, lecz z upływem czasu skupiają się w większe, dobrze odgraniczone liczne ogniska i zmieniają barwę na kolor różowy bądź czerwony. Ponadto często towarzyszy im pękanie, bliznowacenie, łuszczenie i suchość skóry.

Najczęściej obserwuje się symetryczne zajęcie miejsc, gdzie występuje cienka warstwa skóry przylegająca do kości –zmiany lokalizują się głównie na:

• łydkach,
• stopach,
• dłoniach,

ale u niektórych osób pojawiają się także na:

• podudziach,
• przedramionach.

Dermatopatia cukrzycowa i jej objawy bywają mylone z plamami starczymi lub przebarwieniami od słońca, dlatego taki symptom u ludzi starszych powinien skłonić lekarza do poszerzenia diagnostyki i wykluczenia stanu hiperglikemii. Warto pamiętać, że zmienione miejsca są bardziej wrażliwe na urazy i zakażenia, z czasem może pojawić się też ból, dlatego należy szczególnie o nie dbać.

Co przyczynia się do powstania dermatopatii cukrzycowej?

Przyczyny dermatopatii cukrzycowej są bardzo zbliżone do tych, które prowadzą do innych zaburzeń u cukrzyków. Podstawowym czynnikiem jest długo utrzymująca się hiperglikemia we krwi. Wysoki poziom cukru w surowicy negatywnie wpływa na komórki i tkanki organizmu, niszczy zawarty w nich kolagen (przez co są one mniej elastyczne) oraz inicjuje przewlekły miejscowy stan zapalny. Niektórzy autorzy twierdzą, że rolę w jej rozwoju odgrywa także suchość skóry wynikająca ze zmniejszonego wydzielania potu. Mechanizm powstawania dermatopatii cukrzycowej jest wieloczynnikowy i skomplikowany, dlatego też wśród przyczyn wymienia się również:

• uszkodzenie małych naczyń krwionośnych w skórze,
• odkładanie się w ścianach tętniczek glikoprotein,
• zmniejszony przepływ krwi,
• miejscowe zwyrodnienie czuciowych nerwów podskórnych,
• uszkodzenie siatkówki oka,
• uszkodzenie nerek,
• problemy z pigmentacją skóry,
• nadmierną ekspozycję na skrajne temperatury,
• urazy termiczne tkanek.

Leczenie dermatopatii cukrzycowej

Dermatopatia cukrzycowa jest schorzeniem przewlekłym, dlatego jej leczenie jest długie, a jego efektywność zależy od wielu czynników. Ponadto na ogół zmiany ustępują samoistnie po kilkunastu miesiącach z delikatnym bliznowaceniem. Jednakże najważniejszym krokiem jest kontrola glikemii we krwi i zapobieganie powikłaniom cukrzycy poprzez stosowanie odpowiedniej diety, utrzymywanie właściwej wagi oraz regularne zażywanie leków lub aplikację insuliny. W przypadku już obecnych zmian charakterystycznych dla dermatopatii cukrzycowej unormowanie poziomu cukru pomoże zapobiec dalszemu rozwojowi wykwitów. Generalnie nie istnieje leczenie specyficzne dla tej przypadłości, jednakże w wyjątkowych sytuacjach (rozległe zmiany z cechami zapalenia) stosuje się miejscowo preparaty zawierające kwas fusydynowy lub słabe glikokortykosteroidy, np. betametazon czy hydrokortyzon 1%.

Pielęgnacja skóry przy dermatopatii cukrzycowej

Bardzo ważne jest zadbanie o prawidłową higienę i nawilżenie skóry poprzez stosowanie różnego rodzaju kremów nawilżających i emolientów. Pacjenci powinni także zabezpieczać zmienione miejsce – chronić przed urazami i uszkodzeniami poprzez noszenie skarpetek, unikać obcisłych butów i nadmiernego moczenia wykwitów. W przypadku wystąpienia nadkażenia bakteryjnego zmiany należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza na wizytę, żeby oczyścił ranę i przepisał antybiotyk, jednakże takie powikłanie w dermatopatii występuje rzadko. W sytuacji pojawienia się zmian skórnych i innych powikłań spowodowanych przez cukrzycę zlecane zostają specjalistyczne badania układu naczyniowego. W celu oceny żył tętnic kończyn dolnych wykorzystuje się ultrasonografię (najczęściej z funkcją Doppler).