USG Doppler – na czym polega badanie dopplerowskie? Kiedy się je wykonuje?

USG Doppler jest nieinwazyjną metodą wykorzystywaną w diagnostyce schorzeń naczyń krwionośnych – tętnic i żył. Badanie to wykorzystuje zjawisko fizyczne nazywane efektem Dopplera, dzięki czemu pomaga zobrazować kierunek i prędkość przepływu krwi przez naczynie. Ultrasonografia dopplerowska wykorzystywana jest w diagnostyce licznych schorzeń, a ze względu na brak szkodliwych skutków ubocznych badanie to może zostać przeprowadzone u każdego pacjenta.

USG Doppler – na czym polega badanie?

Klasyczne badanie ultrasonograficzne polega na zobrazowaniu narządów lub tkanek przy zastosowaniu fal ultradźwiękowych. Głowica aparatu do USG wyposażona jest w kryształy piezoelektryczne generujące fale ultradźwiękowe, które rozchodzą się wewnątrz tkanek organizmu, na granicy danego ośrodka ulegają one odbiciu i wracają do odbiornika, a następnie zostają przetworzone przez specjalne oprogramowanie i przedstawione w formie graficznej.

Efekt Dopplera – na czym polega?

Efekt Dopplera jest zjawiskiem fizycznym polegającym na zmianie częstotliwości fali wysłanej przez obiekt względem fali rejestrowanej przez inny obiekt, do której dochodzi, jeśli obiekty te poruszają się względem siebie. 

Choć zjawisko to wydaje się być bardzo skompilowane, jest często obserwowane w życiu codziennym. Świetnym przykładem tłumaczącym efekt Dopplera jest karetka jadąca z włączonym sygnałem, mijająca przechodnia. Kiedy karetka zbliża się w stronę przechodnia dźwięk odbieranego sygnału ma wyższą częstotliwość niż w kiedy oddala się od niego. W przypadku badania, jakim jest USG Dopplerowskie rolę karetki pełnią elementy morfotyczne krwi, od których odbija się fala akustyczna, natomiast rolę przechodnia pełni odbiornik znajdujący się w głowicy USG. Na podstawie zmiany częstotliwości fali odpowiednie oprogramowanie określa kierunek i prędkość przepływu krwi względem głowicy.

Istnieje kilka rodzajów badania USG Doppler:

1. USG Doppler o fali ciągłej lub o fali pulsacyjnej – określa, jakie zmiany zachodzą w natężeniu płynącej krwi, nie uwidacznia okolicznych tkanek,
2. USG Duplex Doppler – uwidacznia naczynia krwionośne i otaczające je tkanki,
3. Kolorowe USG Doppler – obraz płynącej krwi przedstawiany jest w kolorze czerwonym lub niebieskim w zależności od kierunku przepływu krwi i jej szybkości.

USG Dopplera – co ocenia się podczas badania?

Jednym z licznych zadań krwi jest zaopatrywanie narządów w tlen i substancje odżywcze oraz odprowadzanie z nich produktów przemiany materii i dwutlenku węgla. Krew wypływa z serca przez tętnice i kierowana jest do narządów, z których wraca z powrotem do serca poprzez naczynia żylne. Liczne patologie mogą zaburzać przepływ krwi przez naczynia, co skutkować może niewystarczającym zaopatrzeniem w tlen i substancje odżywcze komórek lub może blokować odpływ ubogiej w tlen krwi żylnej. Klasyczne badanie USG często jest pomocne w obrazowaniu naczyń, nie uwidacznia jednak przepływu krwi, jest to możliwe dopiero przy zastosowaniu efektu Dopplera. 

Ultrasonografia Dopplerowska znajduje zastosowanie w diagnostyce licznych patologii dotyczących układu naczyniowego wielu okolic ciała, a ze względu na dużą dostępność i brak udowodnionej szkodliwości jest jednym z częściej wykonywanych badań.

Badanie dopplerowskie tętnic szyjnych i kręgowych

Tętnice szyjne oraz tętnice kręgowe odpowiadają za dostarczanie krwi do mózgu. Ośrodkowy układ nerwowy jest niezwykle wrażliwy na niedotlenienie, dlatego nawet krótkotrwałe epizody niedokrwienia mózgu wiążą się ze znaczącym ryzykiem nieodwracalnej utraty komórek nerwowych. Uważa się, że zwężenia w obrębie tętnic doprowadzających krew do mózgu wiążą się z podwyższonym ryzykiem udaru niedokrwiennego.

Badanie przepływu krwi w obrębie tętnic szyjnych oraz tętnic kręgowych pozwala wykryć zwężenia występujące na przebiegu tych naczyń i zawczasu włączyć odpowiednią profilaktykę udaru mózgu. Wśród wskazań do wykonania badania tętnic szyjnych i kręgowych wymienia się: nadciśnienie tętnicze, miażdżycę, cukrzycę typu II, przebycie przemijającego ataku niedokrwiennego, urazy w obrębie szyi oraz występowanie udarów wśród bliskich krewnych.

Doppler kończyn dolnych

Doppler żył kończyn dolnych wykonywany jest w przypadku podejrzenia zakrzepicy żył głębokich. Wskazaniem do wykonania badania USG żył obejmują obrzęki, zaczerwienienie, ból i żylaki w obrębie kończyn dolnych. Badanie kierunku przepływu krwi w żyłach ma na celu zastosowanie leczenia u chorych szczególnie narażonych na wystąpienie zakrzepicy bądź przeciwdziałanie powikłaniom, które mogą prowadzić nawet do śmierci chorego.

USG Dopplera tętnic podobojczykowych 

Badanie USG Doppler tętnicy podobojczykowej wykonywane jest w przypadku podejrzenia tzw. zespołu podkradania. W przebiegu tego schorzenia, w związku ze zwężeniem początkowego odcinka tętnicy podobojczykowej jeszcze przed odejściem tętnicy kręgowej, dochodzi do sytuacji, w której krew nie płynie tętnicą kręgową do mózgu tylko cofa się do odcinka tętnicy podobojczykowej znajdującego się za miejscem zwężenia i zaopatruje w tlen i substancje odżywcze kończynę górną.

Objawy wynikające z zespołu podkradania mogą wiązać się zarówno z niedokrwieniem kończyny górnej, jak i niedokrwieniem ośrodkowego układu nerwowego. Badanie przepływów w tętnicy podobojczykowej pozwala na stwierdzenie miejsca i stopnia zwężenia oraz na podjęcie decyzji o zastosowaniu leczenia.

USG Doppler – wskazania 

Badanie dopplerowskie pozwoli na ocenę stopnia zwężenia naczynia przez blaszkę miażdżycową i pomoże w podjęciu decyzji dotyczącej dalszego postępowania terapeutycznego. Do innych wskazań do wykonania USG Doppler zalicza się:

• obecność żylaków w obrębie kończyn dolnych,
• ocena unaczynienia zmian nowotworowych,
• wykrywania wad serca,
• różnicowanie guzów,
• ocena krążenia mózgowego,
• monitorowanie efektu zabiegów związanych z rekonstrukcją naczyń,
• ocena stanu naczyń krwionośnych u pacjentów po urazach.

Badanie USG Dopplera w ciąży

Inną grupą wskazań do wykonania badania dopplerowskiego jest ciąża. Zastosowanie tego rodzaju badania ultrasonograficznego pozwala na ocenę przepływów w obrębie naczyń łożyska i narządów płodu. Wykonanie USG Dopplera w ciąży zaleca się w przypadku istnienia zwiększonego ryzyka wystąpienia porodu przedwczesnego, poronienia lub wystąpienia zaburzeń rozwoju płodu, choć obecnie często wykonywane jest w trakcie standardowych badań kontrolnych.

USG Doppler – przebieg badania

Dużą zaletą badania ultrasonograficznego jest fakt, że nie trzeba się do niego specjalnie przygotowywać. W przypadku badania wykonywanego w obrębie kończyn i szyi powinno się założyć luźne ubranie i unikać biżuterii, która mogłaby przeszkadzać w trakcie wykonywania badania.

USG Dopplera – przygotowanie do badania

Jeśli USG Doppler bada naczynia w obrębie jamy brzusznej, powinno się być na czczo. Wśród nielicznych przeciwwskazań do wykonania badania ultrasonograficznego należą uszkodzenia skóry i silna bolesność w obrębie badanej okolicy.

Przebieg badania jest nieskomplikowany. Pacjent odsłania okolicę ciała, która ma zostać zbadana i kładzie się na kozetce. Lekarz wykonujący badanie nakłada na głowicę aparatu do USG żel i przykłada ją do ciała pacjenta. Na ekranie aparatu pojawia się obraz i słyszalny jest dźwięk, które obrazują przepływ krwi przez naczynia krwionośne. Całe badanie trwa około 15–20 minut.

USG Doppler – interpretacja badania

Po przeprowadzeniu badania, na podstawie dokonanych pomiarów, lekarz dokonuje interpretacji wyników i na ich podstawie stwierdza lub wyklucza zaburzenia przepływu krwi przez naczynia. Interpretacja badania USG Doppler nie stanowi zwykle problemów dla specjalisty i wynik przekazany zostaje pacjentowi, zazwyczaj od razu po wykonaniu badania. 

USG Doppler – cena

Cena badania USG Dopplera wykonywanego prywatnie różni się w zależności od badanej okolicy, waha się od 100 do 400 zł.