Retinopatia cukrzycowa – przyczyny, objawy, leczenie cukrzycowej choroby oczu
Małgorzata Kuberska-Kędzierska

Retinopatia cukrzycowa – przyczyny, objawy, leczenie cukrzycowej choroby oczu

Retinopatia cukrzycowa (łac. retinopathia diabetica) jest powikłaniem cukrzycy i oznacza zmiany w naczyniach krwionośnych w siatkówce. Cukrzycowa choroba oczu, bo tak inaczej nazywa się retinopatię cukrzycową, w początkowej fazie nie daje objawów. Widoczne oznaki, które pacjent zaczyna zauważać, pojawiają się w fazie już rozwiniętej choroby. W jaki sposób ją leczyć i czy można jej zapobiec?

Zmiany narządu wzroku należą do najczęstszych powikłań cukrzycy i mogą dotyczyć każdej struktury oka. Retinopatia cukrzycowa jest najczęstszą przyczyną utraty widzenia. 

Retinopatia cukrzycowa – co to takiego? 

Zmiany w gałce ocznej związane z wieloletnią niewyrównaną cukrzycą określamy mianem cukrzycowej choroby oczu. Zaliczamy do niej zaćmę, jaskrę wtórną oraz retinopatię. Retinopatia cukrzycowa dotyczy zmian w naczyniach krwionośnych w siatkówce. Można podzielić ją na: nieproliferacyjną (prostą), przedproliferacyjną i proliferacyjną. Pierwsza oznacza mniej zaawansowane zmiany, które nie zagrażają utracie wzroku, natomiast ostatnia – proliferacyjna – grozi ślepotą. 

Przyczyny retinopatii cukrzycowej 

Najważniejszym czynnikiem przyczynowym wystąpienia retinopatii cukrzycowej jest złe wyrównanie metaboliczne cukrzycy (przewlekłe wysokie stężenia glukozy we krwi).  

Inne czynniki ryzyka retinopatii cukrzycowej to:  

  • długi czas trwania cukrzycy,  
  • okres dojrzewania u chorych z cukrzycą,  
  • nadciśnienie tętnicze,  
  • duże stężenia lipidów (cholesterol, triglicerydy) w surowicy krwi, 
  • współistnienie nefropatii cukrzycowej, niewydolność nerek z albuminurią i niedokrwistością, 
  • okres ciąży u kobiet, u których cukrzyca wystąpiła przed zajściem w ciążę,
  • uwarunkowania genetyczne, 
  • palenie tytoniu, 
  • otyłość. 

Powiązane produkty

Objawy retinopatii cukrzycowej 

Pierwsze objawy retinopatii występują najczęściej dopiero po około 8–10 latach trwania choroby. Po 20–25 latach dotyczą już ponad połowy pacjentów. Mogą to być: 

  • gorsze widzenie, stopniowo nasilające się, 
  • zaburzenia ostrości widzenia, 
  • upośledzenia widzenia w ciemności, 
  • nagła, bezbolesna utrata wzroku, spowodowana pęknięciem naczynia i krwotokiem lub odwarstwieniem siatkówki, 
  • mroczki lub firanki, czy plamki przed oczami.  
Wysoki poziom glukozy we krwi oraz wysokie ciśnienie tętnicze powodują zaburzenia mikrokrążenia, niedokrwienie i uszkodzenie bariery krew-siatkówka oraz degenerację włókien nerwowych. Dochodzi do tworzenia mikrotętniaków, wybroczyn (małych wylewów), obrzęku siatkówki, twardych wysięków, miękkich wysięków (tzw. ognisk waty, kłębków waty), a w końcu tworzenia się nowych naczyń krwionośnych, które mają większą tendencję do pękania i krwotoków. 

Retinopatia cukrzycowa – diagnostyka 

W cukrzycy typu 2 retinopatię obserwujemy często już w momencie rozpoznania. Z tego powodu pierwsze badanie okulistyczne w tym typie cukrzycy powinno być wykonane już wtedy. W cukrzycy typu 1 należy je przeprowadzić w ciągu pierwszych 5 lat trwania choroby.  

Każdy pacjent z cukrzycą powinien mieć badanie dna oka minimum raz do roku. 

Do specjalistycznych badań obrazujących bardziej szczegółowo stan siatkówki w retinopatii cukrzycowej należą: 

  • optyczna koherencyjna tomografia (OCT) 
  • angiografia fluoresceinowa (AF).  

Leczenie retinopatii cukrzycowej 

W leczeniu retinopatii cukrzycowej najważniejsze są: poprawa wyrównania metabolicznego cukrzycy i normalizacja ciśnienia tętniczego oraz stężenia lipidów we krwi.  

Retinopatii prostej nie leczymy w inny, szczególny sposób, natomiast przedproliferacyjną, proliferacyjną i obrzęk plamki (makulopatię cukrzycową) leczymy za pomocą laseroterapii siatkówki (tzw. fotokoagulacji). Pozwala ona na zniszczenie obszarów niedokrwienia w siatkówce oraz twardych wysięków. Fotokoagulacja zapobiega również odwarstwieniu siatkówki.  

Zaawansowana retinopatia cukrzycowa jest wskazaniem do witrektomii. Zabieg ten polega na usunięciu ciała szklistego i przeprowadza się go w przypadku wylewów krwi do ciała szklistego, które nie wchłonęły się przez 3 miesiące u chorych na cukrzycę typu 1 i przez 6 miesięcy u chorych na cukrzycę typu 2).  

W ostatnich latach stosuje się także przeciwciała monoklonalne przeciwko czynnikowi wzrostu naczyń (anty-VEGF) we wstrzyknięciach do ciała szklistego, czasem także sterydy.  

Stosowane leczenie farmakologiczne spełnia rolę wspomagającą, są to: 

  • leki uszczelniające ścianę włośniczek i drobnych naczyń oraz zmniejszające ich kruchość,
  • leki rozszerzające naczynia i poprawiające przepływ krwi w układzie nerwowym: nicergolina lub winpocetyna,
  • leki ułatwiające przepływ krwi przez naczynia włosowate i poprawiające elastyczność erytrocytów: pentoksyfilina,
  • leki zmniejszające agregację płytek krwi i nasilające fibrynolizę: sulodeksyd, 
  • Inhibitory konwertazy angiotensyny (ACE), hamujące progresję zmian. 

Powikłania przy retinopatii cukrzycowej 

Powikłaniami retinopatii cukrzycowej (która sama w sobie jest powikłaniem cukrzycy) są:  

  • wtórna jaskra, 
  • tworzenie nowych naczyń krwionośnych – kruchych, łatwo pękających, prowadzących do wylewów krwi i utraty widzenia. Nawet jeśli ulegną one wchłonięciu, tworzą się włókna, wnikające do ciała szklistego i pociągające siatkówkę (mogą prowadzić do jej odwarstwienia),
  • odwarstwienia siatkówki i trwałej utraty wzroku.

Jak zapobiegać retinopatii cukrzycowej? 

Głównym sposobem zapobiegania retinopatii cukrzycowej jest dbanie o dobre wyrównanie metaboliczne cukrzycy (prawidłowe poziomy glukozy we krwi) oraz badanie narządu wzroku u okulisty raz w roku, a w momencie rozpoznania retinopatii co 3–6 miesięcy. Ważne jest też dbanie o prawidłowe wartości ciśnienia tętniczego oraz prawidłowy poziom lipidów i zaprzestanie palenia tytoniu. 

  1. Diabetologia – kompendium, pod red. L. Czuptyniaka, TerMedia 2014. 
  2. H. Lewis, The role of vitrectomy in the treatment of diabetic macular edema, “Am J Ophtalmol”, nr 131 2001.  
  3. Z. Małolepszy, M. Formińska-Kapuścik, Ł. Bednarski, Leczenie retinopatii cukrzycowej, „Przegląd Okulistyczny”, nr 6 (20) 2007. 
  4. A. J. Jenkins, M. V. Joglekar, A. A. Hardikar, A. C. Keech, D. N. O'Neal, A. S. Januszewski, Biomarkers in Diabetic Retinopathy, “Rev Diabet Stud.”, nr 12 (1–2) 2015.  
  5. N. Cheung, P. Mitchell, T.Y. Wong, Diabetic retinopathy, “Lancet.”, nr 376 (9735) 2010.  

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Inhalacje dla dzieci – jak zrobić to dobrze?

    Inhalacja to jedna z podstawowych metod leczenia chorób dróg oddechowych u dzieci. Dzięki tej metodzie możliwe jest miejscowe podawanie leków, które mają za zadanie skutecznie redukować objawy i tym samym pomagać w leczeniu. Jakie korzyści może przynieść inhalacja oraz kto nie powinien być poddawany inhalacjom?

  • Niedoczynność tarczycy i Hashimoto. Objawy, leczenie, suplementacja

    W praktyce medycznej niedoczynność tarczycy i choroba Hashimoto są ze sobą ściśle powiązane, dlatego ich wzajemne zrozumienie jest kluczowe dla właściwego leczenia oraz skutecznej terapii. Niedoczynność tarczycy, niezależnie od przyczyny, prowadzi do zaburzenia produkcji hormonów tarczycy, co może mieć poważne konsekwencje zdrowotne, ponieważ wpływa na funkcjonowanie całego organizmu. Choroba Hashimoto jest natomiast jedną z głównych przyczyn niedoczynności tarczycy.

  • Wirus hMPV – jakie są objawy zakażenia? Kto jest szczególnie narażony? Jak leczyć?

    Zimowe miesiące to okres wzmożonego ryzyka chorób układu oddechowego, który często nazywany jest sezonem wysokim. Ostatnio coraz częściej mówi się o wirusie hMPV, szczególnie w Chinach. Od kilkunastu godzin temat ten zyskuje na znaczeniu również w Europie – pierwsze przypadki infekcji wirusem wykryto w Portugalii.

  • Mykoplazma u dzieci i dorosłych – przyczyny, objawy, leczenie

    Mykoplazma to popularne określenie zakażenia wywołanego przez bakterię Mycoplasma pneumoniae, które dotyka głównie dzieci i młodzieży. Jego objawy dotyczą najczęściej górnych dróg oddechowych, ale infekcja może też mieć postać zapalenia płuc (mykoplazmatyczne zapalenie płuc).

  • Gradówka – co to jest i jak wygląda? Przyczyny, objawy, leczenie

    Gradówka jest jednym z najczęściej występujących schorzeń okulistycznych i dotyka osoby w różnym wieku. Jakie są przyczyny i objawy gradówki? Jakie mogą być konsekwencje dla zdrowia, jeśli nie jest odpowiednio leczona?

  • Grypa typu B – objawy, leczenie, możliwe powikłania

    Grypa typu B to sezonowa infekcja wirusowa, która często atakuje w miesiącach jesienno-zimowych. Charakteryzuje się nagłym początkiem, wysoką gorączką, bólem mięśni i osłabieniem, które mogą znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie. Chociaż większość przypadków przebiega łagodnie, nieleczona grypa typu B może prowadzić do groźnych powikłań, takich jak zapalenie płuc czy zaostrzenie chorób przewlekłych. Dowiedz się, jak rozpoznać objawy, skutecznie leczyć infekcję i minimalizować ryzyko komplikacji.

  • Ptasia grypa – przyczyny, objawy u ludzi, leczenie

    Ptasia grypa to zakaźna choroba wirusowa wywoływana przez różne szczepy wirusa grypy typu A, które naturalnie występują w populacjach ptaków. Wirusy te mogą przenosić się między ptakami, a w określonych przypadkach mogą zakażać także inne gatunki, w tym ludzi.

  • Grypa w ciąży – zagrożenia, objawy, leczenie i profilaktyka

    Grypa oraz inne infekcje wirusowe często wywołują niepokój u kobiet będących w ciąży. Zakażenie wirusem grypy u osób dorosłych przebiega zwykle dosyć łagodnie, jednakże w przypadku kobiet ciężarnych choroba może mieć cięższy przebieg oraz negatywnie wpływać na dziecko. Z tego względu w rekomendacjach lekarzy ginekologów kładzie się nacisk przede wszystkim na profilaktykę i ochronę przyszłych mam przed zakażeniem grypą, aby uniknąć poważnych powikłań.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.