Retinopatia cukrzycowa – przyczyny, objawy, leczenie cukrzycowej choroby oczu

14.08.2020

Retinopatia cukrzycowa (łac. retinopathia diabetica) jest powikłaniem cukrzycy i oznacza zmiany w naczyniach krwionośnych w siatkówce. Cukrzycowa choroba oczu, bo tak inaczej nazywa się retinopatię cukrzycową, w początkowej fazie nie daje objawów. Widoczne oznaki, które pacjent zaczyna zauważać, pojawiają się w fazie już rozwiniętej choroby. W jaki sposób ją leczyć i czy można jej zapobiec?

Zmiany narządu wzroku należą do najczęstszych powikłań cukrzycy i mogą dotyczyć każdej struktury oka. Retinopatia cukrzycowa jest najczęstszą przyczyną utraty widzenia.

Retinopatia cukrzycowa – co to takiego?

Zmiany w gałce ocznej związane z wieloletnią niewyrównaną cukrzycą określamy mianem cukrzycowej choroby oczu. Zaliczamy do niej zaćmę, jaskrę wtórną oraz retinopatię. Retinopatia cukrzycowa dotyczy zmian w naczyniach krwionośnych w siatkówce. Można podzielić ją na: nieproliferacyjną (prostą), przedproliferacyjną i proliferacyjną. Pierwsza oznacza mniej zaawansowane zmiany, które nie zagrażają utracie wzroku, natomiast ostatnia – proliferacyjna – grozi ślepotą.

Przyczyny retinopatii cukrzycowej

Najważniejszym czynnikiem przyczynowym wystąpienia retinopatii cukrzycowej jest złe wyrównanie metaboliczne cukrzycy (przewlekłe wysokie stężenia glukozy we krwi).

Inne czynniki ryzyka retinopatii cukrzycowej to:

długi czas trwania cukrzycy,
okres dojrzewania u chorych z cukrzycą, 
nadciśnienie tętnicze,
duże stężenia lipidów (cholesterol, triglicerydy) w surowicy krwi,
współistnienie nefropatii cukrzycowej, niewydolność nerek z albuminurią i niedokrwistością,
okres ciąży u kobiet, u których cukrzyca wystąpiła przed zajściem w ciążę,
uwarunkowania genetyczne,
palenie tytoniu,
otyłość.

Powiązane produkty

DOZ PRODUCT Chrom, tabletki, 60 szt.

tabletka, odchudzanie, zmęczenie, wysoki poziom cukru

19.99 zł
Do koszyka
Zestaw Poziom Glukozy pod Kontrolą

zestaw, tabletka, wysoki poziom cukru, metabolizm

54.57 zł
Do koszyka
Diabetosan Caps, kapsułki, 60 szt.

kapsułki, wysoki poziom cukru

21.69 zł
Do koszyka
Diabetosan fix, 2 g, saszetki, 20 szt.

ziele, saszetki, wysoki poziom cukru

8.99 zł
Do koszyka

Objawy retinopatii cukrzycowej

Pierwsze objawy retinopatii występują najczęściej dopiero po około 8–10 latach trwania choroby. Po 20–25 latach dotyczą już ponad połowy pacjentów. Mogą to być:

gorsze widzenie, stopniowo nasilające się,
zaburzenia ostrości widzenia,
upośledzenia widzenia w ciemności,
nagła, bezbolesna utrata wzroku, spowodowana pęknięciem naczynia i krwotokiem lub odwarstwieniem siatkówki,
mroczki lub firanki, czy plamki przed oczami.

Wysoki poziom glukozy we krwi oraz wysokie ciśnienie tętnicze powodują zaburzenia mikrokrążenia, niedokrwienie i uszkodzenie bariery krew-siatkówka oraz degenerację włókien nerwowych. Dochodzi do tworzenia mikrotętniaków, wybroczyn (małych wylewów), obrzęku siatkówki, twardych wysięków, miękkich wysięków (tzw. ognisk waty, kłębków waty), a w końcu tworzenia się nowych naczyń krwionośnych, które mają większą tendencję do pękania i krwotoków.

Retinopatia cukrzycowa – diagnostyka

W cukrzycy typu 2 retinopatię obserwujemy często już w momencie rozpoznania. Z tego powodu pierwsze badanie okulistyczne w tym typie cukrzycy powinno być wykonane już wtedy. W cukrzycy typu 1 należy je przeprowadzić w ciągu pierwszych 5 lat trwania choroby.

Każdy pacjent z cukrzycą powinien mieć badanie dna oka minimum raz do roku.

Do specjalistycznych badań obrazujących bardziej szczegółowo stan siatkówki w retinopatii cukrzycowej należą:

optyczna koherencyjna tomografia (OCT)
angiografia fluoresceinowa (AF).

Leczenie retinopatii cukrzycowej

W leczeniu retinopatii cukrzycowej najważniejsze są: poprawa wyrównania metabolicznego cukrzycy i normalizacja ciśnienia tętniczego oraz stężenia lipidów we krwi.

Retinopatii prostej nie leczymy w inny, szczególny sposób, natomiast przedproliferacyjną, proliferacyjną i obrzęk plamki (makulopatię cukrzycową) leczymy za pomocą laseroterapii siatkówki (tzw. fotokoagulacji). Pozwala ona na zniszczenie obszarów niedokrwienia w siatkówce oraz twardych wysięków. Fotokoagulacja zapobiega również odwarstwieniu siatkówki.

Zaawansowana retinopatia cukrzycowa jest wskazaniem do witrektomii. Zabieg ten polega na usunięciu ciała szklistego i przeprowadza się go w przypadku wylewów krwi do ciała szklistego, które nie wchłonęły się przez 3 miesiące u chorych na cukrzycę typu 1 i przez 6 miesięcy u chorych na cukrzycę typu 2).

W ostatnich latach stosuje się także przeciwciała monoklonalne przeciwko czynnikowi wzrostu naczyń (anty-VEGF) we wstrzyknięciach do ciała szklistego, czasem także sterydy.

Stosowane leczenie farmakologiczne spełnia rolę wspomagającą, są to:

leki uszczelniające ścianę włośniczek i drobnych naczyń oraz zmniejszające ich kruchość,
leki rozszerzające naczynia i poprawiające przepływ krwi w układzie nerwowym: nicergolina lub winpocetyna,
leki ułatwiające przepływ krwi przez naczynia włosowate i poprawiające elastyczność erytrocytów: pentoksyfilina,
leki zmniejszające agregację płytek krwi i nasilające fibrynolizę: sulodeksyd,
Inhibitory konwertazy angiotensyny (ACE), hamujące progresję zmian.

Powikłania przy retinopatii cukrzycowej

Powikłaniami retinopatii cukrzycowej (która sama w sobie jest powikłaniem cukrzycy) są:

wtórna jaskra,
tworzenie nowych naczyń krwionośnych – kruchych, łatwo pękających, prowadzących do wylewów krwi i utraty widzenia. Nawet jeśli ulegną one wchłonięciu, tworzą się włókna, wnikające do ciała szklistego i pociągające siatkówkę (mogą prowadzić do jej odwarstwienia),
odwarstwienia siatkówki i trwałej utraty wzroku.

Jak zapobiegać retinopatii cukrzycowej?

Głównym sposobem zapobiegania retinopatii cukrzycowej jest dbanie o dobre wyrównanie metaboliczne cukrzycy (prawidłowe poziomy glukozy we krwi) oraz badanie narządu wzroku u okulisty raz w roku, a w momencie rozpoznania retinopatii co 3–6 miesięcy. Ważne jest też dbanie o prawidłowe wartości ciśnienia tętniczego oraz prawidłowy poziom lipidów i zaprzestanie palenia tytoniu.

dr n. med.

Małgorzata Kuberska-Kędzierska

O Autorze

Specjalista chorób wewnętrznych, diabetologii i kardiologii. W 1991 r. ukończyła Akademię Medyczną w Łodzi. Przez kilkanaście lat pracowała na oddziale Chorób Wewnętrznych Szpitala im. Madurowicza, a przez 2 lata sprawowała funkcję Zastępcy Ordynatora Oddziału Chorób Wewnętrznych Szpitala im. Sonnenberga. Od 2004 r. pracuje w Klinice Kardiologii Szpitala im. WAM oraz Specjalistycznych Poradniach Diabetologicznej i Kardiologicznej. W 2006 r. obroniła pracę doktorską z zakresu kardiodiabetologii „Wartość prognostyczna zaburzeń metabolizmu glukozy w ocenie przebiegu ostrego zespołu wieńcowego” z wynikiem bardzo dobrym. W latach 2009-2013 studiowała podyplomowo psychoterapię w Polskim Instytucie Ericksonowskim w Łodzi. W 2018 wydała książkę pt.:"Ile ważą emocje" w wydawnictwie Galaktyka. Stara się zawsze zajmować pacjentem w sposób holistyczny. Prywatnie jest mamą dorosłych dzieci – syna i córki.

Obserwuj

Inne publikacje autora

Biegunka cukrzycowa – przyczyny, diagnostyka, leki

Przeczytane 9933 razy

3 min
Czytaj dalej
Rak trzustki – przyczyny, objawy, diagnostyka, rokowania, leczenie

Przeczytane 5505 razy

4 min
Czytaj dalej

CZYTAJ WIĘCEJ >

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi

Polecane artykuły

Zatrucie pokarmowe – jak sobie pomóc? Co jeść i pić?

Zatrucie pokarmowe i wynikające z niego objawy potrafią być bardzo uciążliwe i mogą przysporzyć wielu niedogodności. Z tego względu warto wiedzieć, jak sobie z nimi radzić. Ile trwa zatrucie pokarmowe oraz jak mu zapobiegać?
Czytaj dalej
Kaszel palacza – objawy, co na niego stosować?

Kaszel palacza powstaje w wyniku podrażnienia górnych dróg oddechowych przez substancje zawarte w dymie tytoniowym. Nikotynizm prowadzi do szeregu zmian zachodzących w drzewie oskrzelowym, które są reakcją na przewlekłą ekspozycję układu oddechowego na substancje toksyczne. Samo palenie jest również czynnikiem ryzyka rozwoju innych chorób takich jak nowotwory układu oddechowego czy przewlekła obturacyjna choroba płuc.
Czytaj dalej
Wszawica łonowa – jak z nią walczyć?

Wszawicą (łac. Pediculosis) nazywamy zmiany skórne wywołane przez stawonogi – wszy ludzkie. Wyróżniamy wszawicę głowową, odzieżową i łonową. O ile głowowa dotyczy przede wszystkim dzieci (zarażenie ma miejsce w szkole i innych placówkach edukacyjnych), o tyle odmiana łonowa spotykana jest wśród dorosłych i występuje w okolicach intymnych. Charakteryzuje ją uporczywy świąd skóry, który występuje między innymi w okolicach wzgórka łonowego.
Czytaj dalej
Choroby tropikalne – objawy, diagnostyka, szczepienia

Choroby tropikalne pochodzą z rejonów charakteryzujących się klimatem sprzyjającym rozwojowi drobnych organizmów, czyli ciepłym i wilgotnym. W takich warunkach łatwo namnażają się zarówno chorobotwórcze bakterie, jak i wirusy. Szerzenie się chorób tropikalnych jest szczególnie łatwe w krajach o niskim poziomie higieny i słabych warunkach socjoekonomicznych. Przed wyjazdem warto sprawdzić, jakie choroby występują w rejonie świata, do którego się wybieramy.
Czytaj dalej
Narkolepsja – czym jest? Objawy, przyczyny

Narkolepsja dotyka głównie ludzi młodych w wieku 15-20 oraz 30-35 lat, a napady snu w ciągu dnia z reguły występują pod wpływem silnych emocji: radości, lęku czy stresu. Leczeniem zajmują się psychiatrzy lub neurolodzy i polega ono głównie na łagodzeniu objawów. Wielu specjalistów twierdzi, że narkolepsja często jest błędnie diagnozowana przez fakt, że w obecnych czasach duża część zdrowego społeczeństwa skarży się na nadmierną senność w ciągu dnia – stąd wielkie znaczenie ma dogłębna diagnostyka i uświadamianie społeczeństwa na temat tego, czym jest narkolepsja.
Czytaj dalej
Częste oddawanie moczu (częstomocz) – przyczyny, leczenie

Częstomocz jest przykrym schorzeniem dotykającym zarówno mężczyzn, jak i kobiety najczęściej w podeszłym wieku, ale zdarzają się także przypadki dzieci i młodych dorosłych borykających się z tą dolegliwością. Częstomocz może się pojawić m.in. przy chorobach ginekologicznych, urologicznych, nefrologicznych, psychicznych czy nawet onkologicznych. Przez to, że wiąże się z przymusem patologicznie częstego oddawania moczu, może stać się udręką dla pacjentów i mieć negatywny wpływ na codzienne funkcjonowanie chorego w społeczeństwie. Mimo że nie zawsze jest oznaką poważnej choroby, to warto zwrócić się o pomoc do specjalisty, który pomoże rozwiązać ten problem.
Czytaj dalej
Zespoły mielodysplastyczne (MDS) – objawy, przyczyny, leczenie

DNA organizmów żywych – choć wspaniale zaprojektowane – jest bardzo podatne na działanie mutagennych czynników zewnętrznych. Narażenie na różnorodne substancje chemiczne (np. benzen), metale ciężkie, nawozy sztuczne, dym tytoniowy, promieniowanie jonizujące i fale X używane w radioterapii znacząco zwiększa ryzyko uszkodzenia materiału genetycznego i zachorowania na nowotwór. W obecnych czasach unikanie czynników mutagennych jest praktycznie niemożliwe, toteż odsetek chorych na zespoły mielodysplastyczne i inne choroby nowotworowe będzie niestety coraz większy.
Czytaj dalej
Pacjenci z migreną przewlekłą skorzystają z nowoczesnej terapii

Dzięki staraniom, które poczyniło Polskie Towarzystwo Bólów Głowy, pacjenci uzyskali dostęp do nowoczesnej terapii migreny przewlekłej z wykorzystaniem m.in. botoxu (toksyny botulinowej) i dwóch przeciwciał monoklonalnych (erenumab i fremanezumab). Leczenie tymi preparatami będzie refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Co trzeba zrobić i jakie warunki spełnić, aby wziąć udział w programie?
Czytaj dalej