Swędzenie oczu – jakie są najczęstsze przyczyny świądu oczu i powiek?

Swędzenie oczu i pieczenie powiek – przyczyny

Swędzenie i pieczenie w oku wywoływać może znajdujące się w nim ciało obce – pyłek, kurz, rzęsa, a nawet tak prozaiczna rzecz jak niewyspanie. Sprzyja mu też nadwrażliwość na soczewki kontaktowe lub stosowanie ich bez zachowania należytej higieny.

Przyczyną swędzenia oka może być tzw. zespół suchego oka, czyli zaburzona produkcja cieczy łzowej. U jego podstaw leży m.in. zanieczyszczone pyłami i spalinami środowisko, leki (np. antykoncepcyjne) oraz zmiany hormonalne, co sprawia, że zespół ten częściej dotyka kobiety. Objawy nasilają się porą wieczorową i w nocy, gdyż wówczas oczy wydzielają mniej łez. Niepokój powinno wzbudzić przedłużające się swędzenie oka lub obu oczu, a także pieczenie powiek i zaczerwienienie.  

Swędzenie oczu ma też źródło we współczesnym stylu życia. Nadmiernie eksponowane na ekrany komputerów, tabletów czy smartfonów oczy są przemęczone, gorzej nawilżone, swędzą i tracą ostrość widzenia. Sprzyja temu osłabiające mięśnie oka skupienie na ekranie, nienaturalne światło komputera, niewłaściwe ustawienie monitora. Dolegliwości te zostały dostrzeżone już w 1994 roku przez Amerykańską Akademię Okulistyki, która określiła je mianem Syndromu Widzenia Komputerowego (ang. Computer Vision Syndrome).

Alergia a świąd oczu

Jednak w wielu przypadkach za dolegliwościami takimi jak: swędzące oczy, nieustanna chęć pocierania ich, dyskomfort odczuwany w obrębie całego oka, na powiekach albo tylko w kącikach, stoi alergia. Pieczenie może mieć charakter okresowy (np. w czasie pylenia traw), napadowy (np. po kontakcie z sierścią zwierzęcia) lub całoroczny (np. w wyniku stałej ekspozycji na roztocza, pleśń, składniki w kosmetykach czy przeróżne tworzywa). Poza świądem pojawiają się też łzawienie i katar, kichanie, uczucie drapania gardła, uszu i nosa oraz swędzenie powiek.

Infekcje powodujące swędzenie oczu

Oczy mogą też swędzieć z powodu infekcji, np. zapalenia spojówek. Wywołują je wirusy, bakterie, pasożyty, alergeny i czynniki zewnętrzne. Do objawów najczęściej należą: swędzenie, opuchlizna, światłowstręt, gęsta wydzielina ropna, szczególnie obfita rano zaraz po przebudzeniu. Na początku odczuwalne może być swędzenie jednego oka, ale niewykluczone, że nieleczona infekcja przeniesie się na drugie.

Domowe sposoby na swędzenie oczu

Swędzenie oczu staje się przypadłością cywilizacyjną. Ale o ile na zanieczyszczenie powietrza czy losowe sytuacje wpływu nie mamy, o tyle inne czynniki podrażniające oczy jesteśmy w stanie wykluczyć lub chociaż zminimalizować ich oddziaływanie. Z pomocą przyjdą domowe sposoby. Ograniczmy czas spędzany przed komputerem i pilnujmy, aby co jakiś czas robić oczom przerwę od niego. Nawilżajmy je kroplami, często mrugajmy i dbajmy o higienę pracy – naturalne oświetlenie, pozycję, właściwą odległość od komputera i dobrze zbalansowane ustawienia jasności oraz kontrastu ekranu. Zarówno w biurze, jak i w domu dbajmy o wilgotność pomieszczenia, wietrzmy je i nie przegrzewajmy. Nośmy okulary przeciwsłoneczne, oczy dotykajmy tylko czystymi rękami, przed snem oczyśćmy z makijażu i wysypiajmy się. Jeśli nosimy soczewki kontaktowe, stosujmy się do zaleceń producentów. Zadbajmy o oczy również poprzez dietę – pamiętajmy o witaminach z grupy B, witaminie A czy E oraz cynku.

Co, jeśli pomimo powyższych zabiegów oczy swędzą? Na początek, zanim w ogóle zbliżymy się do nich, umyjmy ręce. Następnie zaaplikujmy do podrażnionego oka parę nawilżających kropli, tzw. sztucznych łez. Powinny one mieć jak najprostszy, pozbawiony szkodliwych dla powierzchni oka konserwantów skład. Mogą być stosowane wiele razy w ciągu dnia, ale pamiętajmy, że nie stanowią leczenia przyczynowego. Podobnie jak zimne okłady na swędzące oczy, które ukoją podrażnione, wysuszone oko. Wystarczy sterylną ściereczkę zamoczyć w chłodnej wodzie i przyłożyć delikatnie do podrażnienia. Popularne metody naszych babć, czyli kompresy i płukanki z herbaty lub z rumianku, są odradzane przez okulistów z uwagi na swoje potencjalnie drażniące działanie.

Swędzące oczy i powieki – diagnostyka – kiedy iść do okulisty?

Kompres nie pomógł, krople ukoiły tylko na chwilę – co dalej? Wizyta u lekarza. Nieleczone, przedłużające się podrażnienie oka może pogorszyć jego stan i przerodzić się w poważniejszą dolegliwość. Lekarz zbierze u pacjenta wywiad, upewni się, czy w przeszłości występowały podobne symptomy i czy w grę wchodzi np. alergia. Badanie przeprowadzone zostanie prawdopodobnie po zaaplikowaniu do oka rozszerzających źrenicę kropli z atropiną, które przez parę godzin spowodują nadwrażliwość na światło.

Zdiagnozowana przez lekarza alergia oczu leczona będzie dwutorowo: poprzez unikanie kontaktu z alergenem i stosowanie leku przeciwalergicznego. W większości przypadków leki doustne dostępne są bez recepty, a te do stosowania miejscowego, czyli np. krople do oczu na alergię, kupimy tylko z receptą. Warto też w dalszej kolejności rozważyć możliwość odczulenia na dany alergen, tzw. immunoterapię swoistą.

Zapalenie oka, w zależności od umiejscowienia infekcji, leczone powinno być wyłącznie przez lekarza. Na zapalenie bakteryjne zostanie przepisany prawdopodobnie antybiotyk w kroplach lub żelu. Jeśli nie przyniesie rezultatów, lekarz może zalecić wykonanie posiewu, który wskaże winne zapaleniu bakterie. Zapalenia wirusowe mogą być powiązane z toczącą się w organizmie chorobą. Leczy się je miejscowo kroplami lub maściami łagodzącymi stany zapalne.