Światłowstręt – na czym polega i o czym świadczy? Co robić, gdy się pojawi?

Światłowstręt – co to takiego? 

Światłowstręt, nazywany także fotofobią, jest definiowany jako nadwrażliwość oczu na światło. Podczas kontaktu ze światłem dochodzi do odruchowego mrużenia powiek. Do częstych dolegliwości towarzyszących światłowstrętowi zalicza się dyskomfort lub ból gałek ocznych, łzawienie lub uczucie pieczenia oczu. Należy pamiętać, że światłowstręt jest objawem innych chorób, a nie niezależną jednostką chorobową.  

Światłowstręt – o czym może świadczyć? 

Przyczyny pojawienia się światłowstrętu są zróżnicowane. Do najczęstszych chorób, którym towarzyszy nadwrażliwość na światło, zalicza się: 

• zapalenie spojówek – zarówno o podłożu infekcyjnym, jak i alergicznym. Do charakterystycznych objawów zapalenia spojówek zalicza się świąd oka, obecność ropno-śluzowej wydzieliny, zaczerwienienie oczu oraz ich nadmierne łzawienie. Alergicznemu zapaleniu spojówek często towarzyszy obrzęk spojówek i powiek oraz katar sienny, 
• zapalenie twardówki – do typowych objawów obecności procesu zapalnego twardówki zalicza się silny ból oka, światłowstręt oraz łzawienie,
• choroby rogówki – zapalenie rogówki, owrzodzenia rogówki, erozję lub obecność ciała obcego w rogówce,
• choroby tęczówki – zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej, które objawia się nagłym bólem i zaczerwienieniem gałki ocznej oraz obniżeniem ostrości wzroku,
• jaskrę – choroba spowodowana wysokim ciśnieniem wewnątrz gałki ocznej. Do objawów jaskry zalicza się ból oka, łzawienie oraz pojawianie się tęczowych kół podczas spoglądania na źródła światła,
• zespół suchego oka – spowodowany jest niedostatecznym wydzielaniem łez. Objawia się uczuciem drapania lub obecności „piasku pod powiekami”, świądem, zaczerwienieniem oka oraz niekiedy obrzękami powiek,
• oparzenie słoneczne oczu spowodowane długotrwałym przybywaniem w nasłonecznionym miejscu bez odpowiedniej ochrony wzroku za pomocą okularów przeciwsłonecznych. Objawia się światłowstrętem, łzawieniem, pieczeniem i zaczerwienieniem oczu.  
• działanie leków, zwłaszcza rozszerzających źrenicę (tropikamid, cyklopentolat, fenylefryna, atropina), które są stosowane w celach diagnostycznych lub podczas zabiegów na gałce ocznej,
• niedobór witaminy B2 – witamina B2 (ryboflawina) odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie narządu wzroku. Niedobór witaminy B2 może objawiać się zaburzeniami wzroku oraz światłowstrętem, 
• migrenę – do typowych objawów migreny należy silny, napadowy ból głowy, nudności, światłowstręt, nadwrażliwość na dźwięki i zapachy, 
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych – objawiające się silnym bólem głowy najczęściej w okolicy czołowej lub potylicznej, bólem szyi, pleców, sztywnością karku oraz wysoką gorączką. Zapalenie opon mózgowych jest stanem zagrażającym życiu i wymaga leczenia w warunkach szpitalnych, 
• choroby tarczycy z orbitopatią tarczycową (wytrzeszczem), który jest wywołany stanem zapalnym tkanek w obrębie oczodołu w chorobie Gravesa-Basedowa, 
• choroby infekcyjne – takie jak odra, grypa, wścieklizna, włośnica, 
• udar mózgu, urazy głowy z krwawieniem podpajęczynówkowym, 
• przedawkowanie alkoholu,
• nowotwory układu nerwowego. 

Światłowstręt u dzieci 

Do najczęstszych przyczyn światłowstrętu u dzieci należą infekcje zwłaszcza zapalenie spojówek, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub inne infekcje gałki ocznej. Dziecko nie zawsze potrafi dokładnie nazwać pojawiające się objawy nadwrażliwości na światło, ważna jest rola rodzica, który może przypuszczać, że dziecko ma światłowstręt, jeśli mruży oczy, unika patrzenia na źródła światła, płacze podczas zapalania światła oraz zasłania oczy.  

Światłowstręt w ciąży 

W ciąży dochodzi do szeregu zmian w organizmie kobiety, które są spowodowane działaniem hormonów i zmianami w metabolizmie, zwłaszcza gospodarki wodnej. Pojawiające się zaburzenia dotyczące narządu wzroku u kobiet w ciąży zazwyczaj mają charakter przejściowy i ustępują po porodzie, jednak zawsze wymagają konsultacji okulistycznej. Kobiety w ciąży często zgłaszają uczucie suchości oka, podrażnienie gałek ocznych oraz pojawiające się zmiany w ostrości widzenia, niekiedy konieczne jest zmiana szkieł w okularach korekcyjnych lub soczewek. 

Światłowstręt – objawy  

Do objawów charakterystycznych dla światłowstrętu należą: 

• dyskomfort oraz ból oczu pojawiające się podczas patrzenia na źródła światła. Niekiedy objawy te pojawiają się nawet w przypadku małego natężenia światła,
• mrużenie, zamykanie i zasłanianie oczu, 
• łzawienie oczu, 
• ból głowy, zwłaszcza w okolicy czołowej, 
• rozdrażnienie oraz płaczliwość dziecka, 
• uczucie suchości oka. 

Światłowstręt – leczenie  

W przypadku pojawienia się światłowstrętu wskazana jest konsultacja lekarska, aby wykluczyć obecność chorób zagrażających życiu oraz zalecić dalsze postępowanie. W większości przypadków przyczyny powodujące światłowstręt nie wymagają pilnej diagnostyki. Rozpoznanie światłowstrętu stawia się na podstawie wywiadu i badania okulistycznego oraz obecności ewentualnych objawów towarzyszących. Niekiedy wymagana jest także konsultacja neurologiczna.  

Leczenie nadwrażliwości na światło polega na leczeniu przyczyny tegoż objawu, czyli najczęściej zapalenia spojówek, chorób gałki ocznej, przewlekłych chorób takich jak migrena, cukrzyca czy chorób o podłożu infekcyjnym.  

Co pomoże na światłowstręt? Co robić, gdy wystąpi?

Postępowanie w nadwrażliwości na światło jest zależne od przyczyny dolegliwości. W przypadku pojawienia się objawów zapalenia spojówek należy dbać o higienę oczu, często myć ręce, początkowo można przemywać oczy roztworem soli fizjologicznej. U osób z objawami infekcji należy wdrożyć leczenie objawowe polegające na stosowaniu leków przeciwgorączkowych, przeciwbólowych oraz ewentualnych leków przeciwdrobnoustrojowych.  

Uczucie dyskomfortu podczas objawów nadwrażliwości na światło można łagodzić poprzez noszenie okularów przeciwsłonecznych oraz unikanie ekspozycji na światło.