RTG stawu skokowego – badanie, wskazania, przeciwwskazania, refundacja, cena prześwietlenia

RTG (rentgen, prześwietlenie) stawu skokowego to jedno z podstawowych badań obrazowych, które wykonuje się zarówno w przypadku wszelkich urazów – złamań, skręceń, zwichnięć, jak i podejrzenia stanów zapalnych, zmian zwyrodnieniowych wrodzonych i nabytych. Jedynym przeciwwskazaniem względnym do wykonania prześwietlenia stawu skokowego jest ciążą. Badanie jest krótkie i bezbolesne. Kości, które charakteryzują się wysoką gęstością, pochłaniają więcej promieniowania, niż otaczające je tkanki miękkie, w tym mięśnie czy tkanka tłuszczowa, dlatego kości (gęste) widoczne są na zdjęciu jako obiekty białe/jasne, natomiast pozostałe tkanki, jako pola szare/ciemniejsze. Jak wygląda badanie RTG stawu skokowego, czy do prześwietlenia należy ściągnąć buty i ile kosztuje rentgen tego obszaru? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Staw skokowy to jedna z bardziej obciążonych oraz narażonych na urazy część układu kostno-stawowego człowieka. Z tego względu, w przypadku urazu bądź bólu kolana wynikającego na przykład ze zmian zapalnych, reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS), czy martwicy kości, kieruje się pacjenta na badanie obrazowe, takie jak chociażby RTG stawu skokowego.

RTG stawu skokowego  – co to jest i na czym polega badanie?

RTG stawu skokowego to szybkie, łatwo dostępne oraz bezinwazyjne badanie, dzięki któremu możliwa jest diagnostyka w kierunku wykrycia patologii tej okolicy anatomicznej. Zdjęcia wykonuje się za pomocą promieniowania jonizującego, dzięki któremu możliwe jest zobrazowanie m.in. układu kostnego badanego obszaru i występujących tam nieprawidłowości. Najczęściej prześwietlenie wykonuje się na aparatach cyfrowych, co oznacza, że zdjęcia są przesyłane bezpośrednio do opisowni lekarskiej, natomiast obrazy pacjent otrzymuje zapisane na płycie CD/DVD. Prześwietlenie wykonuje się pojedynczo (prawego lub lewego stawu skokowego) jak i porównawczo – obu stawów. Standardowo wykonuje się zdjęcie w projekcji AP (przednio-tylne), projekcji bocznej oraz projekcji skośnej (celowane na kostkę boczną). Zdjęcie w projekcji przednio-tylnej wykonuje się także wówczas, gdy stopa jest ustawioną  w  rotacji  wewnętrznej o 20 stopni (tzw. zdjęcie „na widełki”). W zależności od wskazań na skierowaniu robi się także zdjęcia obciążeniowe (stresowe), które polegają na obciążeniu kończyny, np. ciężarem własnego ciała, w celu oceny urazów lub niestabilności więzadeł stawu.

Na prawidłowo wykonanym RTG widoczne są m.in.:

• kości tworzące staw skokowy,
• szpara stawu skokowo-goleniowego,
• kostkę boczną,
• więzozrost piszczelowo-strzałkowy.

RTG stawu skokowego  – wskazania do badania

Głównymi wskazaniami do wykonania RTG stawu skokowego są dolegliwości bólowe związane ze zmianami zapalnymi, purazowymi, reumatoidalnym zapaleniem w obrębie kolana, martwicy kości oraz obrzękiem w tym obszarze. Występujące dodatkowo zasinienie, zaczerwienienie lub krwiak w okolicy stawu skokowego również jest wskazaniem do wykonania prześwietlenia. Ponadto lekarz (ortopeda, reumatolog) skieruje pacjenta na RTG w przypadku ograniczenia ruchomości stawu, pieczenia oraz mrowienia. Zdjęcie umożliwia diagnostykę kontuzji i schorzeń m.in. złamań (w tym także złamań zmęczeniowych) oraz skręcenia stawu skokowego. Rentgen pozwala wykluczyć także chorobę zwyrodnieniową oraz guzy (przerzuty do kości).

RTG stawu skokowego  – przeciwwskazania do badania

Jedynym przeciwwskazaniem do RTG stawu skokowego jest ciąża, pomimo tego, że dawka promieniowania podczas rentgena jest minimalna. W przypadku, gdy nie ma możliwości wykonania innych bezpieczniejszych badań obrazowych (np. USG lub rezonansu magnetycznego) dopuszcza się wykonanie prześwietlenia u kobiet ciężarnych, zachowując wszystkie możliwe sposoby bezpieczeństwa, takie jak ołowiane osłony radiologiczne i odpowiednią dawkę promieniowania rentgenowskiego. Pacjentka przed badaniem zobowiązana jest poinformować elektroradiologa o ciąży. Jeśli nie jest pewna, RTG należy przesunąć w celu wykluczenia lub potwierdzenia swojego stan, wykonując test ciążowy. Ponadto należy zachować ostrożność wykonując badanie u małych dzieci – nie powinno wykonywać się prześwietleń zbyt często.

RTG stawu skokowego – jak wygląda badanie?

Nie istnieje specjalny sposób przygotowania do badania RTG stawu skokowego. Jeśli pacjent posiada wyniki poprzednich badań obrazowych dotyczących tego obszaru, powinien zabrać je ze sobą. Przed prześwietleniem należy zdjąć buty, skarpety oraz inne elementy mogące znajdować się na stopie, a następnie podwinąć nogawki spodni tak, aby odsłonić staw. Podczas badania pacjent znajduje się w pozycji siedzącej lub stojącej. Detektor (urządzenie przetwarzające promieniowanie) znajduje się pod podeszwami stóp, a lampa rentgenowska (emitująca promieniowanie) umieszczona jest nad lub pod kątem do osoby badanej. Całkowity czas trwania badania wynosi od 5 do 10 min.

RTG stawu skokowego – najczęstsze pojęcia diagnostyczne w opisach badań. Jak interpretować wynik prześwietlenia?

Specjalista w opisie badania posługuje się medycznym nazewnictwem poszczególnych kości oraz więzadeł znajdujących się w tej okolicy anatomicznej. Staw skokowy to staw piętrowy, który dzieli się na staw skokowy górny i staw skokowy dolny. Staw skokowy dolny łączy się w staw skokowy tylny oraz przedni. W przypadku urazu, radiolog analizuje uwidocznione zmiany oraz dokonuje oceny, czy doszło do skręcenia lub złamania w tym obszarze. Skręcenie stawu skokowego to uraz, do którego dochodzi w momencie przekroczenia fizjologicznego zakresu ruchu w tym stawie. Natomiast złamanie to przerwanie ciągłości jednej lub kilku kości w obrębie tego stawu. Wykonanie prześwietlenia pozwala również zdiagnozować zmiany zwyrodnieniowe w obrębie stawu, które powstają najczęściej w wyniku urazu lub reumatoidalnego zapalenia stawów. Zmiany mogą być widoczne jako osteofity (wyrośle kostne) albo zwężenia szpar stawowych. Lekarz na postawie RTG stawu skokowego może także stwierdzić osteoporozę (zanik kostny). W przypadku, gdy pacjent ma zdiagnozowane złamanie lub skręcenie, często w opisie badania mogą wystąpić terminy, takie jak „szczelina złamania”, „całkowity zrost” lub „jądro kostnienia”. Sformułowania określają stopień zrośnięcia się kości.

RTG stawu skokowego –  skierowanie, cena/refundacja prześwietlania

Aby wykonać prześwietlenie stawu skokowego konieczne jest posiadanie skierowania lekarskiego. Na badanie może skierować nas lekarz ortopedia, reumatolog, ale także lekarz POZ. Skierowanie jest wymagane zarówno w ramach badań refundowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ), jak tych, które pacjent chce opłacić z prywatnych środków. Wynika to z faktu narażenia pacjenta na szkodliwe promieniowanie jonizujące. Koszt badania zależy od ilości zrobionych zdjęć oraz od wybranej przez pacjenta placówki, a także od miejscowości. Cena RTG stawu skokowego wynosi od 35 do 65 zł.