Masz skłonność do nawracających grzybic? Zmień dietę.

Czym jest grzybica?

Grzybice to grupa chorób o niezwykle wysokiej zakaźności, wywołanych przez mikroskopijne grzyby. Zgodnie z podziałem kliniczno-diagnostycznym, chorobotwórcze dla człowieka grzyby możemy podzielić na cztery grupy:

• drożdżaki (np. Candida spp.),
• dermatofity (np. Trichophyton spp.),
• grzyby pleśniowe (np. Aspergillus spp.), 
• grzyby dimorficzne (np. Coccidioides immitis, Histoplasma capsulatum).

Etiologia

W naszej strefie klimatycznej jako główne czynniki etiologiczne grzybic wymienia się te należące do drożdżaków, dermatofitów i grzybów pleśniowych, przy czym najczęstszym powodem grzybic są zwykle drożdżaki z rodziny Candida wywołujące choroby zwane kandydozami, kandidiazami lub drożdżycami oraz dermatofity atakujące skórę.

• Grzyby z rodzaju Candida

Do obszarów najczęściej zajmowanych przez Candidę należy przede wszystkim obręb naturalnej mikroflory jamy ustnej, jelita grubego oraz pochwy. Grzyby z rodzaju Candida mogą powodować także kandydozy zlokalizowane na powierzchni skóry i paznokci oraz grzybice tzw. inwazyjne, np.: płuc, opon mózgowo-rdzeniowych, trzustki, kręgosłupa czy szpiku kostnego, jak również kandydozę uogólnioną, tzw. kandydemię, która może prowadzić do rozwoju sepsy.

• Dermatofity

Dermatofity z kolei to grzyby, które atakują głównie podeszwową powierzchnię stóp, palców i fałdów międzypalcowych. Jest to jedna z najczęstszych form zakażenia grzybiczego skóry, która przy niewłaściwym leczeniu lubi nawracać bardzo często.

Grupy ryzyka

• Długotrwała antybiotykoterapia, niewłaściwe stosowanie sterydów, chemioterapia

Choć antybiotyki to jedno z większych błogosławieństw naszych czasów, szerokie spektrum ich działania oraz częstość ich używania wiąże się niestety z ogromnym prawdopodobieństwem osłabienia układu odpornościowego, który po pewnym czasie przestaje sobie radzić nawet z pozoru błahymi problemami – jest przyzwyczajony do farmakoterapii. W grupie ryzyka zachorowania na grzybicę znajdują się również pacjenci przyjmujący (niezgodnie z zaleceniami lekarza) sterydy, zwłaszcza w postaci wziewnej oraz pacjenci leczeni w ramach chemioterapii.

• Zaburzenia odżywiania

Zaburzenia odżywiania oraz restrykcyjne diety to z kolei ogromne ryzyko niedoborów żywieniowych, które również poważnie osłabiają układ immunologiczny. Brak witamin i minerałów w codziennym jadłospisie to znów łatwa zapadalność na różne choroby, nie tylko na klasyczny katar, ale i poważne, ogólnoustrojowe schorzenia. Dodatkowo – brak codziennej dawki ruchu, nieodpowiednia ilość snu, niehigieniczny tryb życia oraz stres w pracy i błędne koło się zamyka.

Do pozostałych grup ryzyka należą:

• Cewnikowanie,
• Cukrzyca,
• Choroba nowotworowa,
• Nadmierna potliwość,
• Leczenie hormonalne.

Jeśli jesteś:

• zestresowany
• przemęczony
• cierpisz na nawracające infekcje
• źle się odżywiasz
• stosujesz wiele leków – jesteś leczony farmakologicznie (m.in. antybiotykami, sterydami wziewnymi, lekami immunosupresyjnymi)

jesteś zagrożony grzybicą!

Nie tylko leki

Większość grzybic, w tym już wspomniane wcześniej kandydozy, zwykle leczone są farmakologicznie, ale jeśli nie podejmiesz właściwej współpracy z własnym organizmem – wkrótce na nowo będziesz zmagać się z tym samym problemem, który najzwyczajniej w świecie powróci. Rozpoczynając terapię musisz mieć na uwadze, że zmiany powinny dotyczyć całego twojego życia – nie tylko sfery odżywiania, ale i również stylu jaki na co dzień prowadzisz.

Zmiana dotychczasowych nawyków

• Jeśli palisz papierosy – bezwzględnie musisz z nich zrezygnować. Osłabiają twój apetyt pozbawiając jadłospis cennych składników odżywczych, a ponadto stanowią jeden z poważniejszych czynników rozwoju grzybicy jamy ustnej, która również do zachowania prawidłowej diety się nie przyczyni.

• Twoja praca jest wyczerpująca i pełna stresu? Postaraj się do minimum ograniczyć nerwowe sytuacje, kładź się spać odpowiednio wcześnie, ogranicz oglądanie telewizji, która nuży i stwarza pozorne uczucie relaksu. Im więcej odpoczynku podarujesz swojemu ciału – tym lepiej zadbasz o jego kondycję.

• Podobnie z aktywnością fizyczną. Nikt nie mówi, że od dzisiaj musisz zacząć intensywnie biegać czy chodzić na siłownię. Wystarczą krótkie spacery, odprężający basen w weekend czy zabawa z maluchami na placu zabaw. Umiarkowany wysiłek, zwłaszcza ten na świeżym powietrzu, wzmocni twój organizm i podniesie poziom endorfin dzięki czemu łatwiej zwalczysz chorobotwórcze drobnoustroje.

Na twoim talerzu

Mało odżywcza dieta to nie tylko brak odpowiednich produktów na twoim talerzu, ale i obecność na nim wysoko przetworzonej żywności takiej jak fast-foody, gotowe dania do odgrzania i słodycze. Taka żywność to zwykle same puste kalorie, przy minimum wartości odżywczych, a jak już wiesz - nieprawidłowe żywienie sprzyja obniżeniu odporności, a tym samym – namnażaniu się grzybów.

Rozwój grzybów potęgują:

• Dieta bogata w cukier, a więc wszelkie wyroby cukiernicze, ciasta, ciasteczka.
• Produkty z białej mąki – chleb, makaron i popularne kluski.

To idealne dla rozwoju grzybów środowisko, dlatego zaleca się ich ograniczenie. Specjaliści polecają, aby z diety wyłączyć produkty głównie o tzw. wysokim indeksie glikemicznym - produkty cukiernicze, słodycze, niektóre (!) owoce, żywność poddaną wielu procesom obróbki.

Niski indeks glikemiczny mają przykładowo:

• grejpfruty, jabłka, pomarańcze i wiśnie
• cieciorka, surowa marchewka i pomidory
• jogurty naturalne, sery twarogowe
• orzechy arachidowe, nerkowe, siemię lniane
• makaron gotowany al dente

JEDZ JE BEZ OBAW

Dieta przeciwgrzybicza – co jeść?

Żywność, która na stałe powinna zagościć w Twoim menu:

• Sezonowe warzywa, najlepiej w postaci surowej,
• owoce cytrusowe,
• ryż i kasze z pełnego przemiału,
• nasiona roślin strączkowych będące świetną i wartościową alternatywą dla mięsa,
• naturalne, niskotłuszczowe jogurty,
• orzechy,
• nasiona oraz ziarna,
• chleb pieczony na zakwasie (bez dodatku drożdży),
• oleje roślinne, nierafinowane – dodawane do potraw na zimno (np. olej lniany, oliwa z oliwek).

Nawadnianie organizmu

U podstawy zdrowego żywienia znajduje się również odpowiednia ilość wypijanej czystej wody. W uproszczeniu przyjmuje się, że każdy z nas powinien przyjmować ją w ilościach ok. 30 ml na każdy kilogram swojego ciała, ale warto pamiętać, że część z tego zapotrzebowania pokrywa dobrze zbilansowana dieta – owoce, zupy. Dla pewności, warto sięgać po 1,5, a najlepiej 2 litry czystej wody dziennie. Można również spożywać ziołowe herbaty oraz świeże, niesłodzone soki warzywne.

Ziołolecznictwo

Leczenie grzybic wspomóc może także ziołolecznictwo. Poleca się przyprawy w postaci świeżej, suszonej, bądź jako wywary czy herbatki. W tej naturalnej terapii wykorzystuje się m.in. anyż, cząber, kminek, koper, miętę, rumianek oraz szałwię. Zwolennicy naturalnych metod wymieniają także zieloną glinkę do picia, która obok zdolności dezynfekujących jest bogata w szereg istotnych dla naszej odporności składników takich jak żelazo, magnez oraz cynk.

Probiotyki

Do diety warto także wprowadzić tzw. probiotyki – w przypadku kobiet i częstych u nich grzybic okolic intymnych przyniosą korzyści podwójne. Probiotyki, czyli inaczej odpowiednie mikroorganizmy podane jako produkty żywnościowe/preparaty, które po spożyciu wywierają korzystny wpływ na ustrój człowieka znajdziemy w fermentowanych napojach mlecznych takich jak kefir, maślanka czy kwaśne mleko, ale ze względu na brak pewności co do ich ilości w tych produktach, lepiej zdecydować się na gotowe preparaty. Według aktualnych badań, do szczepów, które faktycznie odznaczają się korzystnymi w stosunku do ludzkiego organizmu właściwościami są bakterie z rodzajów Lactobacillus i Bifidobacterium. Po probiotyki należy sięgać zawsze wtedy, gdy lekarz zastosuje u nas antybiotykoterapię, gdy męczą nas nawracające infekcje (np. infekcje pochwy u kobiet), lub gdy aktualnie przeżywamy mocno stresujący okres.

Piśmiennictwo:

1. Nowak A., Śliżewska K., Libudzisz Z., 2010, Probiotyki – historia i mechanizm działania, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość., 4 (71), 5-19.
2. Paczkowska I., Wójtowicz A., Malm A., 2010, Wybrane aspekty farmakoterapii kandydoz, Terapia i Leki, tom 66, 8, 539-543.
3. Rogalski P., 2010, Kandydoza przewodu pokarmowego - fakty i mity, Gastroenterologia Kliniczna, tom 2, 3, 87-97.
4. Szepietowski J., Franczuk A., 2001, Grzybica stóp, Medycyna Rodzinna, 3-4, 173-176.
5. Wacińska-Drabińska M., Plutecka-Gajdzik D., Kowalczyk-Olczak D., 2009, Grzybica jamy ustnej, diagnostyka i leczenie, Nowa Stomatologia, 3, 74-81.