Przyczyny onycholizy, czyli odwarstwienia płytki paznokciowej

Onycholiza jest częstym schorzeniem, objawiającym się oddzieleniem płytki paznokciowej od leżącego pod nią łożyska. Może pojawić się u pacjentów każdej rasy, w każdym wieku, chociaż nieco częściej dotyczy dorosłych kobiet.

Przyczyny

Ze względu na to, że przyczyn może być wiele onycholizę dzieli się na:

• pierwotną (idiopatyczną)
• wtórną

Do przyczyn powodujących pierwotną onycholizę płytek paznokciowych zaliczamy:

• powtarzające się urazy mechanicznie (np. codziennie uderzanie długimi paznokciami o klawiaturę lub inne twarde powierzchnie), urazy zawodowe
• narażenie na środki chemiczne
• nieprawidłowo i nadgorliwie wykowywane czynności kosmetyczne (tj. manicure), w tym zbyt krótkie obcinanie lub opiłowywanie paznokci, zbyt agresywne podważanie płytki paznokciowej kosmetycznymi akcesoriami w celu usunięcia zanieczyszczeń spod paznokcia, zbyt częste poddawanie się zabiegom  kosmetycznym na paznokciach
• źle dopasowane obuwie lub wady w budowie stóp w przypadku onycholizy paznokci stóp

Onycholiza wtórna może być spowodowana:

• chorobami dermatologicznymi: łuszczyca zwyczajna, pęcherzyca zwykła, porfiria późna skórna, przewlekłe kontaktowe zapalenie skóry
• niedoborami witamin: pelagra
• chorobami wenerycznymi: kiła
• guzami łożyska paznokcia
• infekcjami: grzybica paznokci (zwłaszcza grzyby z rodzaju Trichophyton rubrum, T. mentagrophytes), kandydoza paznokci, infekcje bakteryjne (bakterie z rodzaju Pseudomonas sp.), infekcje wirusowe (wirus opryszczki Herpes Simplex)
• chorobami ogólnoustrojowymi: rak płuca, anemia z niedoboru żelaza, cukrzyca, choroby tarczycy, twardzina układowa, szpiczak mnogi, choroby naczyń obwodowych, sarkoidoza
• niektórymi lekami: tetracykliny, psoraleny, fluorochinolony, chloropromazyna, doustne środki antykoncepcyjne, leki cytostatyczne

Objawy

Proces odwarstwienia płytki paznokciowej może rozpocząć się od tzw. wolnego brzegu paznokcia lub/i od jego bocznych części. Dochodzi do powstania często nieregularnej granicy pomiędzy różową częścią paznokcia a jego wolnym, białym brzegiem w miejscu oddzielenia płytki paznokciowej od łożyska. W przebiegu onycholizy wytwarza się wolna przestrzeń pod płytką paznokciową, w której może gromadzić się brud i fragmenty keratyny, dlatego po usunięciu płytki może być wyczuwalny nieprzyjemny zapach. Większa część płytki paznokciowej staje się nieprzezroczysta, i ulega zazwyczaj przebarwieniu na kolor żółty, zielony lub biały. Zielonkawe lub brązowawe przebarwienie paznokci może być również objawem miejscowego zakażenia przez bakterie z rodzaju Pseudomonas. Jeżeli proces odwarstwiania się płytki paznokciowej postępuje powoli i stopniowo, to zazwyczaj jego przebieg jest bezbolesny. Ból może się pojawić w następstwie urazu, który doprowadza do onycholizy, lub współistniejącego miejscowego zakażenia w obrębie płytek paznokciowych.

Leczenie

Leczenie powinno być przede wszystkim ukierunkowane na przyczynę. W przypadku podejrzewania u siebie onycholizy należy zgłosić się do lekarza dermatologa, który w  razie potrzeby może zlecić wykonanie dodatkowych badań oraz dobierze odpowiednie leczenie. W przypadku grzybicy paznokci prawidłowo dobrane lecznie przeciwgrzybicze pozwoli na prawidłowy ich odrost. Czasami w pewnych przypadkach wskazane może być nawet chirurgiczne oczyszczanie wszystkich paznokci oddzielonych od łożyska. W celu zapobiegania dalszemu odwarstwianiu się paznokci lub nawracaniu onycholizy należy:

• utrzymywać paznokcie krótkie (ale nie zbyt krótkie!)
• unikać urazów i narażenia na działanie środków chemicznych, drażniących
• utrzymywać płytki paznokciowe w czystości, chronić je przed nadmiernym moczeniem  i wilgocią
• używać ochronnych rękawic przy wykonywaniu czynności, które mogą doprowadzić do odwarstwienia paznokci - w tym zakładanie dodatkowo bawełnianych rękawiczek pod lateksowe, winylowe czy nitrylowe zwłaszcza przy ekspozycji na wilgoć.