Ból gardła u dziecka – co go powoduje? Co stosować na bolące gardło u dzieci?

Ból gardła u dziecka może pojawić się kilka razy do roku. Jego przyczyną są zazwyczaj wirusy, a wśród objawów towarzyszących najczęściej wymienia się katar, chrypkę, gorączkę oraz kaszel. Jak złagodzić ból gardła u dziecka? Kiedy infekcja gardła u dzieci wymaga niezwłocznej wizyty u lekarza?

1. Ból gardła u dziecka – co go powoduje?
2. Zapalenie gardła u dzieci – czym jest?
3. Przyczyny bólu gardła u dzieci
4. Jakie leki na ból gardła u dziecka?
5. Dziecko odczuwa podrażnienie gardła – kiedy do lekarza?
6. Domowe sposoby na ból gardła u dziecka

Ból gardła u dziecka – co go powoduje?

Infekcja wirusowa to częsty problem laryngologiczny wśród dzieci i jedna z najczęstszych przyczyn wizyty dziecka u lekarza pediatry. Infekcje występują szczególnie w okresie jesienno-zimowym oraz wczesną wiosną i mogą mieć różne nasilenie. Zapalenie gardła i migdałków ma najczęściej etiologię wirusową (70–80% przypadków; głównie rynowirusy, koronawirusy, adenowirusy), dlatego w większości przypadków właściwym postępowaniem przy infekcji gardła u dzieci jest leczenie objawowe polegające na stosowaniu leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych oraz przeciwgorączkowych. Przyczyną infekcji mogą być również patogeny bakteryjne czy grzyby. Może także współistnieć z chorobami zakaźnymi, takimi jak odra, różyczka czy ospa.

Zapalenie gardła u dzieci – czym jest?

Wirusowe zapalenie gardła opisywane jest przez dzieci jako uczucie pieczenia, drapania w jamie ustnej. Bardzo charakterystyczne jest także to, że podczas przełykania pojawia się ból i trudność w przełknięciu kęsów czy płynów. W badaniu fizykalnym można zaobserwować zaczerwienienie oraz rozpulchnienie błony śluzowej gardła i migdałków podniebiennych. Bólowi gardła w przebiegu przeziębienia u dzieci zazwyczaj towarzyszą katar, chrypka, kaszel, gorączka oraz złe samopoczucie.

Przyczyny bólu gardła u dzieci

Zdecydowana większość infekcji przebiegających z bólem gardła u dziecka jest wywołana przez wirusy (rynowirusy, koronawirusy, adenowirusy, wirus syncytialny – RSV, wirus cytomegalii (CMV), wirus Epsteina-Barr, wirusy paragrypy oraz wirus grypy). Jedynie w około 20–30% przypadków stwierdza się zakażenie bakteryjne, najczęściej wywoływane przez Streptococcus pyogenes (paciorkowiec β-hemolizujący grupy A) wywołujący anginę paciorkowcową. Paciorkowcowe zapalenie gardła można potwierdzić, wykonując wymaz ze śluzówki gardła.

Ból gardła u dziecka może również być spowodowany intensywnym kaszlem na skutek podrażnienia i przesuszenia błon śluzowych, np. w przebiegu krztuśca, oddychaniem przez usta w przypadku ostrego przewlekłego nieżytu nosa czy narażeniem na zanieczyszczenia powietrza oraz dym tytoniowy.

Jakie leki na ból gardła u dziecka?

Z uwagi na fakt, że zdecydowana większość przypadków zapalenia błony śluzowej gardła i migdałków u dzieci oraz dorosłych jest wywołana przez wirusy, w dolegliwościach bólowych gardła zazwyczaj stosuje się leki objawowe, tzn. przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwgorączkowe w postaci pastylek lub tabletek do ssania, aerozoli lub płynów do płukania. Popularne są również  lizaki na ból gardła.

U najmłodszych dzieci zaleca się zastosowanie leków w postaci aerozoli. Większość dzieci z zapaleniem gardła i migdałków podniebiennych zgłasza dolegliwości przez około 4–7 dni. Po tym czasie objawy infekcji stopniowo ustępują, zazwyczaj wystarczającym postępowaniem jest leczenie łagodzące objawy infekcji. Preparaty stosowane miejscowo w zapaleniu gardła zwykle zawierają substancje aktywne o właściwościach antyseptycznych (przeciwwirusowych, przeciwgrzybiczych, przeciwbakteryjnych), przeciwzapalnych (niesteroidowe leki przeciwzapalne) oraz miejscowo znieczulających. Leki stosowane w przypadku zapalenia gardła u dzieci dodatkowo zmniejszają przekrwienie błony śluzowej, rozrzedzają zalegający śluz oraz hamują odruch kaszlowy.

Jak wspomniano, terapia polega na przyjmowaniu leków – różnych w zależności od wieku dziecka. Do najczęściej stosowanych substancji występujących w preparatach na ból okolicy gardła u dzieci zalicza się chlorek benzalkonium lub cetylpirydyny, benzydaminę, chlorek benzoksonium, chlorheksydynę, benzokainę, salicylan choliny, lidokainę, która ma właściwości znieczulające, oraz flurbiprofen. Leki stosowane w dolegliwościach bólowych gardła często zawierają mentol, miętę pieprzową, olejek eukaliptusowy, porost islandzki, podbiał, prawoślaz, szałwię lub tymianek, które dodatkowo zmniejszają podrażnienia błony śluzowej oraz nasilenie stanu zapalnego.

W przypadku stwierdzenia bakteryjnego zapalenia gardła i migdałków u dziecka zaleca się zastosowanie antybiotyku. Najczęstszą infekcją gardła wywołaną przez bakterie jest angina paciorkowcowa, która objawia się bólem gardła, gorączką, powiększeniem węzłów chłonnych szyi, osłabieniem oraz rozpulchnieniem i białymi nalotami na migdałkach podniebiennych. W przypadku zastosowania antybiotyku w anginie paciorkowcowej chory przestaje być zakaźny dla otoczenia po upływie 24 godzin od pierwszej dawki antybiotyku.

Podczas wyboru leku na ból gardła u dziecka decydującą rolę odgrywa jego forma (tabletki i pastylki do ssania na ból gardła u dzieci zalecane są dzieciom w wieku powyżej 5. roku życia) oraz jego rejestracja dla pacjentów w danym wieku – leki zawierające niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak salicylan choliny i flurbiprofen, wskazane są u starszych dzieci w wieku powyżej 12. roku życia.

Należy również zwrócić uwagę na występujące u dziecka alergie na substancje czynne, zawartość cukru zwłaszcza u osób ze stwierdzoną cukrzycą lub zaawansowaną próchnicą zębów oraz obecność aspartamu w przypadku chorych na fenyloketonurię. Na zapalenie gardła stosuje się leki dostępne bez recepty, które pomagają zbić gorączkę i stan zapalny – ibuprofen i paracetamol (nie działa przeciwzapalnie w przeciwieństwie do ibuprofenu). Stosując leki łagodzące ból gardła u dziecka, należy przestrzegać zaleceń lekarza lub farmaceuty bądź informacji zawartych w ulotce. Nie należy przyjmować większej ilości tabletek lub w mniejszych odstępach czasowych niż określono to w załączonym opisie preparatu (ulotce). Nie powinno się również wydłużać okresu terapii.

Dziecko odczuwa podrażnienie gardła – kiedy do lekarza?

Do niepokojących objawów występujących u dziecka w przebiegu infekcji gardła, w przypadku których należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza, zalicza się:

• duszności u dziecka,
• utrudnione połykanie,
• odmawianie przez dziecko przyjmowania płynów zwłaszcza w przypadku wysokiej gorączki, gdyż istnieje ryzyko odwodnienia,
• gorączkę utrzymującą się powyżej 3 dni lub niereagującą na zastosowane leki przeciwgorączkowe,
• gorączkę u noworodka lub dziecka w wieku poniżej 2. roku życia.

Domowe sposoby na ból gardła u dziecka

Jeśli wystąpią dolegliwości bólowe gardła u dziecka, pomocne może być:

• Picie odpowiedniej ilości wody, zalecane są także herbaty z sokiem malinowym, cytryną i imbirem, napary z kwiatów lipy lub czarnego bzu – mają one działanie rozgrzewające i antyseptyczne.
• Płukanie gardła naparem z szałwii lub rumianku, najlepiej kilka razy dziennie.
• Unikanie potraw gorących, pikantnych lub kwaśnych.
• Stosowanie preparatów roślinnych w postaci tabletek lub pastylek do ssania na ból gardła u dzieci, płynów do płukania jamy ustnej lub aerozoli dostępnych bez recepty.
• Przeprowadzanie inhalacji solą fizjologiczną, które pomagają przy astmie oskrzelowej, mukowiscydozie, a także w stanach zapalnych gardła i krtani. Sól fizjologiczna powoduje, że zalegająca wydzielina lepiej się odrywa, a drogi oddechowe są dobrze nawilżone, co zapobiega przesuszaniu się śluzówki.
• Przyjmowanie stosowanego od lat syropu z cebuli (bakteriobójczy, wzmacnia odporność, zawiera witaminę C), który sprawdzi się przede wszystkim w bakteryjnym zapaleniu gardła.