Duszności u dziecka – przyczyny, objawy, leczenie i postępowanie
Katarzyna Gmachowska

Duszności u dziecka – przyczyny, objawy, leczenie i postępowanie

Duszność określa się jako subiektywne odczucie trudności z oddychaniem. Gdy u dziecka pojawia się dyskomfort oddechowy lub uczucie braku powietrza, można zaobserwować u niego przyspieszony oddech oraz rytm serca. Co powoduje duszności u dzieci i w jaki sposób można je leczyć? Co robić, gdy dziecko odczuwa trudności z oddychaniem?  

Duszność (łac. dyspnoe) jest subiektywnym odczuciem trudności z oddychaniem i objawia się przyspieszeniem oddechu i częstości pracy serca, a także pracą dodatkowych mięśni oddechowych, co jest widoczne jako zaciąganie przestrzeni międzyżebrowych, ruchy skrzydełek nosa oraz dołka jarzmowego. Duszność u dziecka może być objawem chorób układu oddechowego, ale także dolegliwości układu krążenia, nerwowo-mięśniowego, chorób metabolicznych, otyłości lub cukrzycy.  

Duszność u niemowląt i dzieci – czym jest?  

Duszność u dziecka jest indywidualnym odczuciem trudności w oddychaniu i charakteryzuje się przyspieszeniem oddechu i częstości pracy serca, obecnością zmian osłuchowych świadczących o utrudnionym przepływie powietrza przez drogi oddechowe, uruchomieniem dodatkowych mięśni oddechowych oraz zasinieniem skóry i błon śluzowych. Duszność jest wynikiem dysproporcji pomiędzy ilością dostarczanego tlenu do organizmu a jego aktualnym zapotrzebowaniem.  

W zależności od aktywności pacjenta, czasu trwania objawów oraz pozycji ciała, w której występują objawy, wyróżniamy następujące rodzaje duszności u dzieci

  • duszność ostra – pojawia się nagle lub rozwija się szybko, występuje np. w napadzie astmy oskrzelowej lub dostania się ciała obcego do dróg oddechowych,
  • duszność przewlekła – trwa dłużej niż 4–8 tygodni i występuje zazwyczaj u osób przewlekle chorych np. w przypadku nowotworów płuc, wad wrodzonych serca,  
  • duszność wdechowa – trudności w nabraniu powietrza, występuje w przypadku zwężenia światła dróg oddechowych np. tchawicy czy dużych oskrzeli, obecności ciał obcych, podgłośniowym zapaleniu krtani,  
  • duszność wydechowa – utrudniony wydech, występuje w chorobach zapalnych płuc, odmie, niedodmie,  
  • duszność spoczynkowa – objawy duszności występują w spoczynku,  
  • duszność wysiłkowa – w przypadku dużej duszności występuje podczas nawet małego wysiłku np. chodzenia,
  • duszność, która pojawia się w pozycji leżącej i ustępuje po przyjęciu pozycji siedzącej (orthopnoe) – występuje w lewokomorowej niewydolności serca, chorobach wątroby. 
Należy pamiętać, że uczucie nieznacznej trudności z oddychaniem może wystąpić u dzieci po bardzo intensywnym wysiłku fizycznym lub w sytuacji stresowej. Zazwyczaj objawy w tych sytuacjach ustępują po odpoczynku albo uspokojeniu się.  

Duszności u dziecka – co może je powodować?  

Duszność u dziecka jest objawem niedostatecznej ilości tlenu dostarczanego do organizmu w stosunku do aktualnego zapotrzebowania. Może się pojawić w chorobach układu oddechowego, układu krążenia, chorób neurologicznych, metabolicznych lub na skutek urazów.  

Do najczęstszych przyczyn duszności u dziecka należą: 

  • infekcje dróg oddechowych – zapalenie płuc, podgłośniowe zapalenie krtani (krup wirusowy u dzieci), zapalenie oskrzeli lub oskrzelików, zapalenie krtani,  
  • astma oskrzelowa,
  • obecność ciała obcego w drogach oddechowych, 
  • wady wrodzone serca lub płuc, 
  • anemia, 
  • obrzęk naczynioruchowy, wstrząs anafilaktyczny, 
  • nadczynność tarczycy, 
  • odma opłucnowa, niedodma, obecność płynu w opłucnej, 
  • choroby nerwowo-mięśniowe (miopatie, botulinizm),  
  • zaburzenia lękowe, 
  • zaburzenia metaboliczne (cukrzyca, odwodnienie, zatrucia, sepsa),
  • choroby nerek i wątroby. 

Powiązane produkty

Objawy duszności u dzieci – jak rozpoznać? 

Duszność u dzieci zazwyczaj współwystępuje z innymi objawami choroby podstawowej, np. w zaostrzeniu astmy oskrzelowej duszności towarzyszy świszczący oddech oraz suchy kaszel u dziecka. Natomiast w infekcji dróg oddechowych oprócz trudności z oddychaniem może pojawić się gorączka u dziecka, mokry kaszel i katar.  

Do objawów duszności u dziecka zaliczamy przyspieszenie częstości oddechów oraz rytmu serca, trudności w mówieniu, widoczną pracę dodatkowych mięśni oddechowych (wciąganie międzyżebrzy i dołka jarzmowego, poruszanie skrzydełkami nosa), zasinienie skóry i błon śluzowych. U młodszych dzieci występują trudności w karmieniu polegające na częstym ronieniu przerw przez dziecko podczas jedzenia oraz zasinienie wokół ust. Starsze dzieci z dusznością zazwyczaj zgłaszają uczucie niepokoju, przyjmują pozycje siedzącą, podpierając się na rękach oraz mówią w sposób przerywany. Zdarza się też słyszalny świst oddechowy zwłaszcza w przypadku astmy lub zadławienia się ciałem obcym.  

Leczenie duszności u dziecka  

Leczenie duszności u dziecka zależne jest od przyczyny, która spowodowała trudności w oddychaniu oraz ich nasilenia. Należy pamiętać, że w przypadku nagłego wystąpienia objawów duszności dziecko powinno zostać zbadane przez lekarza, który określi przyczynę oraz zaleci dalsze postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne. W postawieniu rozpoznania przyczyny duszności istotne jest określenie okoliczności oraz pory dnia pojawienia się trudności z oddychaniem, czasu ich trwania, nasilenia oraz obecności objawów towarzyszących.  

Istotnym badaniem wykonywanym dziecku z dusznością jest pomiar liczny oddechów oraz częstości pracy serca, a także saturacji, czyli wysycenia hemoglobiny tlenem, który wykonuje się pulsoksymetrem. Jest to badanie niebolesne, polega na założeniu na palec czujnika, który odczytuje wysycenie hemoglobiny tlenem. 

U dzieci z nieznaną przyczyną duszności lub narastającymi trudnościami z oddychaniem można wykonać dodatkowe badania takie jak morfologia krwi, równowaga kwasowo-zasadowa czy RTG klatki piersiowej.  

Jeśli przyczyną duszności u dziecka jest infekcja dróg oddechowych można zastosować inhalacje z leków rozszerzających oskrzela lub glikokortykosteroidów. Natomiast w przypadku zaostrzenia astmy oskrzelowej należy zmodyfikować dotychczasowe leczenie.  

W przypadku dużej duszności oraz obniżonej saturacji konieczne może być podanie tlenu, stosując maskę podobną do tej wykorzystywanej w inhalacjach. Natomiast jeśli stwierdzi się obecność ciała obcego w drogach oddechowych, wskazane jest wykonanie bronchoskopii i usunięcie ciała obcego.  

Postępowanie w przypadku wystąpienia duszności u dziecka 

Jeśli u dziecka występują objawy znacznej duszności, należy pilnie skontaktować się z lekarzem, który po zbadaniu dziecka zaleci właściwe do przyczyny objawów postępowanie. 

Do sposobów łagodzących objawy duszności u dzieci należą nawilżanie i ochładzanie powietrza w pokoju malucha, a w przypadku infekcji z katarem – dbanie o drożność nosa. Należy pamiętać także o odpowiednim nawodnieniu dziecka, zwłaszcza w trakcie infekcji przebiegającej z wydzieliną w drogach oddechowych, gdyż to będzie wpływało na  rozrzedzenie wydzieliny i ułatwi jej odkrztuszenie. 

Jeżeli dziecko ma rozpoznaną astmę oskrzelową i wystąpi u niego napad duszności, należy niezwłocznie podać lek rozkurczający oskrzela zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego.  

Duszność, która pojawia się nagle, zwłaszcza u młodszych dzieci, budzi podejrzenie aspiracji ciała obcego. W tej sytuacji należy małe dziecko ułożyć głową w dół i wykonać kilka uderzeń dłonią ułożoną w łódkę w plecy w okolicę międzyłopatkową. U starszych dzieci uderzenia można wykonać w pozycji stojącej pochylonej do przodu.  

  1. A. Zawadzka-Krajewska, Duszność u dziecka, „Pediatria po Dyplomie”, 2017, nr.03.  
  2. M.Kulus, K.Krenke , Pulmonologia dziecięca, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018. 
  3. W. Hryniewicz, A. Radzikowski, P. Albrecht i in., Narodowy Program Ochrony Antybiotyków. Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego. "antybiotyki.edu.pl" [online], http://www.antybiotyki.edu.pl/pdf/Rekomendacje2016.pdf [dostęp:] 13.05.2020.  

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Żółtaczka u noworodka – przyczyny, objawy, leczenie i hospitalizacja. Czy jest to groźna choroba?

    Żółtaczka u noworodka to stosunkowo często występujące zjawisko, gdyż dotyczy około 60% maluchów. Najbardziej charakterystycznym objawem żółtaczki noworodkowej jest zmiana koloru skóry i białek oczu na żółty lub pomarańczowy. Czy żółtaczka noworodkowa jest groźna dla zdrowia dziecka? Jak wygląda leczenie tego schorzenia w warunkach szpitalnych?

  • Pierwsze Święta z dzieckiem

    Boże Narodzenie to cudowny okres w roku. W przypadku świeżo upieczonych rodziców chwile te będą jeszcze bardziej magiczne - pierwsze święta z dzieckiem to niezapomniane przeżycie. Należy jednak pamiętać o tym, że w okresie świątecznym na naszego malca może czekać w domu wiele niebezpieczeństw. Dlatego musimy zadbać o jego bezpieczeństwo i sprawić, aby całe Święta upłynęły w spokoju i aby nie zakłócił ich żaden wypadek.

  • Pierwsza miesiączka – jak się przygotować?

    Pierwsza miesiączka to bardzo ważne wydarzenie dla dojrzewającej dziewczynki. Aby lepiej przygotować dziecko na czekające je zmiany, warto już od wczesnego dzieciństwa rozmawiać na tematy związane z cielesnością.

  • Rumień zakaźny – przyczyny, objawy i leczenie

    Rumień zakaźny to zakaźna choroba wirusowa, która dotyczy najczęściej dzieci w wieku od 2. do 12. roku życia. Może więc wystąpić zarówno u niemowląt, jak i starszych dzieci. Nie należy jednak do niebezpiecznych chorób, a jej objawy w większości przypadków ustępują samoistnie.

  • USG ciąży – jak wygląda badanie? Ile razy należy je robić? Cena, wskazania

    Ultrasonografia (badanie ultrasonograficzne, USG) to badanie obrazowe, które jest całkowicie bezpieczne dla każdego pacjenta, a w przypadku kobiet ciężarnych również dla płodu. Pozwala monitorować prawidłowy przebieg ciąży i rozwój płodu na każdym etapie. Istnieje kilka rodzajów USG. Każde z nich wykonuje się na innym etapie ciąży. Czym różni się USG wczesnej ciąży od tego w późniejszych miesiącach, a także którą chorobę można diagnozować dzięki ultrasonografii?

  • Biały szum – czym jest i dlaczego uspokaja dzieci?

    Biały szum może być stosowany do maskowania innych dźwięków, takich jak hałas uliczny, co może pomóc chociażby w polepszeniu jakości snu. Może również pomóc w uspokojeniu niemowląt i dzieci, które mają trudności z zasypianiem, a także poprawić ich koncentrację. Jednak długotrwałe narażenie na głośny biały szum może prowadzić do uszkodzenia słuchu i pogorszenia zdolności postrzegania dźwięków. Ponadto nadmierna ekspozycja na biały szum może powodować zmęczenie, drażliwość i inne problemy zdrowotne związane z przemęczeniem, takie jak bóle głowy i bezsenność. Jak stosować biały szum, żeby przyniósł zmęczonym rodzicom chwilę wytchnienia i uspokoił dziecko, a jednocześnie nie pogorszył jakości słuchu domowników?

  • Dziecko ma gorączkę – jak podawać leki i obniżyć temperaturę?

    Gorączka u dziecka to powszechny objaw chorobowy, który zazwyczaj jest wynikiem infekcji wirusowej lub bakteryjnej. Może towarzyszyć wielu schorzeniom, takim jak grypa, zapalenie gardła, zapalenie ucha, zapalenie płuc, angina czy infekcje dróg moczowych. Gorączka u dziecka może wystąpić również w wyniku szczepienia lub innych czynników, także tych wynikających z autoimmunologii. Czy gorączkę trzeba zbijać od razu po tym, kiedy się pojawi? Jak obniżyć ją domowymi sposobami i czy nacieranie skóry dziecka alkoholem może okazać się pomocne?

  • Skala Brazeltona (NBAS) – co to jest? Do czego służy?

    Zrozumienie języka, w jakim komunikują się niemowlęta, jest dużą zagadką nie tylko dla rodziców, ale także dla pediatrów i badaczy. Skala Brazeltona (NBAS) powstała w 1973 roku i do dzisiaj stanowi przydatne narzędzie w ocenie indywidualnego charakteru niemowląt i dzieci aż do ukończenia 2 miesiąca życia.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij