Duszności u dziecka – przyczyny, objawy, leczenie i postępowanie
Katarzyna Gmachowska

Duszności u dziecka – przyczyny, objawy, leczenie i postępowanie

Duszność określa się jako subiektywne odczucie trudności z oddychaniem. Gdy u dziecka pojawia się dyskomfort oddechowy lub uczucie braku powietrza, można zaobserwować u niego przyspieszony oddech oraz rytm serca. Co powoduje duszności u dzieci i w jaki sposób można je leczyć? Co robić, gdy dziecko odczuwa trudności z oddychaniem?  

Duszność (łac. dyspnoe) jest subiektywnym odczuciem trudności z oddychaniem i objawia się przyspieszeniem oddechu i częstości pracy serca, a także pracą dodatkowych mięśni oddechowych, co jest widoczne jako zaciąganie przestrzeni międzyżebrowych, ruchy skrzydełek nosa oraz dołka jarzmowego. Duszność u dziecka może być objawem chorób układu oddechowego, ale także dolegliwości układu krążenia, nerwowo-mięśniowego, chorób metabolicznych, otyłości lub cukrzycy.  

Duszność u niemowląt i dzieci – czym jest?  

Duszność u dziecka jest indywidualnym odczuciem trudności w oddychaniu i charakteryzuje się przyspieszeniem oddechu i częstości pracy serca, obecnością zmian osłuchowych świadczących o utrudnionym przepływie powietrza przez drogi oddechowe, uruchomieniem dodatkowych mięśni oddechowych oraz zasinieniem skóry i błon śluzowych. Duszność jest wynikiem dysproporcji pomiędzy ilością dostarczanego tlenu do organizmu a jego aktualnym zapotrzebowaniem.  

W zależności od aktywności pacjenta, czasu trwania objawów oraz pozycji ciała, w której występują objawy, wyróżniamy następujące rodzaje duszności u dzieci

  • duszność ostra – pojawia się nagle lub rozwija się szybko, występuje np. w napadzie astmy oskrzelowej lub dostania się ciała obcego do dróg oddechowych,
  • duszność przewlekła – trwa dłużej niż 4–8 tygodni i występuje zazwyczaj u osób przewlekle chorych np. w przypadku nowotworów płuc, wad wrodzonych serca,  
  • duszność wdechowa – trudności w nabraniu powietrza, występuje w przypadku zwężenia światła dróg oddechowych np. tchawicy czy dużych oskrzeli, obecności ciał obcych, podgłośniowym zapaleniu krtani,  
  • duszność wydechowa – utrudniony wydech, występuje w chorobach zapalnych płuc, odmie, niedodmie,  
  • duszność spoczynkowa – objawy duszności występują w spoczynku,  
  • duszność wysiłkowa – w przypadku dużej duszności występuje podczas nawet małego wysiłku np. chodzenia,
  • duszność, która pojawia się w pozycji leżącej i ustępuje po przyjęciu pozycji siedzącej (orthopnoe) – występuje w lewokomorowej niewydolności serca, chorobach wątroby. 
Należy pamiętać, że uczucie nieznacznej trudności z oddychaniem może wystąpić u dzieci po bardzo intensywnym wysiłku fizycznym lub w sytuacji stresowej. Zazwyczaj objawy w tych sytuacjach ustępują po odpoczynku albo uspokojeniu się.  

Duszności u dziecka – co może je powodować?  

Duszność u dziecka jest objawem niedostatecznej ilości tlenu dostarczanego do organizmu w stosunku do aktualnego zapotrzebowania. Może się pojawić w chorobach układu oddechowego, układu krążenia, chorób neurologicznych, metabolicznych lub na skutek urazów.  

Do najczęstszych przyczyn duszności u dziecka należą: 

  • infekcje dróg oddechowych – zapalenie płuc, podgłośniowe zapalenie krtani (krup wirusowy u dzieci), zapalenie oskrzeli lub oskrzelików, zapalenie krtani,  
  • astma oskrzelowa,
  • obecność ciała obcego w drogach oddechowych, 
  • wady wrodzone serca lub płuc, 
  • anemia, 
  • obrzęk naczynioruchowy, wstrząs anafilaktyczny, 
  • nadczynność tarczycy, 
  • odma opłucnowa, niedodma, obecność płynu w opłucnej, 
  • choroby nerwowo-mięśniowe (miopatie, botulinizm),  
  • zaburzenia lękowe, 
  • zaburzenia metaboliczne (cukrzyca, odwodnienie, zatrucia, sepsa),
  • choroby nerek i wątroby. 

Polecane dla Ciebie

Objawy duszności u dzieci – jak rozpoznać? 

Duszność u dzieci zazwyczaj współwystępuje z innymi objawami choroby podstawowej, np. w zaostrzeniu astmy oskrzelowej duszności towarzyszy świszczący oddech oraz suchy kaszel u dziecka. Natomiast w infekcji dróg oddechowych oprócz trudności z oddychaniem może pojawić się gorączka u dziecka, mokry kaszel i katar.  

Do objawów duszności u dziecka zaliczamy przyspieszenie częstości oddechów oraz rytmu serca, trudności w mówieniu, widoczną pracę dodatkowych mięśni oddechowych (wciąganie międzyżebrzy i dołka jarzmowego, poruszanie skrzydełkami nosa), zasinienie skóry i błon śluzowych. U młodszych dzieci występują trudności w karmieniu polegające na częstym ronieniu przerw przez dziecko podczas jedzenia oraz zasinienie wokół ust. Starsze dzieci z dusznością zazwyczaj zgłaszają uczucie niepokoju, przyjmują pozycje siedzącą, podpierając się na rękach oraz mówią w sposób przerywany. Zdarza się też słyszalny świst oddechowy zwłaszcza w przypadku astmy lub zadławienia się ciałem obcym.  

Leczenie duszności u dziecka  

Leczenie duszności u dziecka zależne jest od przyczyny, która spowodowała trudności w oddychaniu oraz ich nasilenia. Należy pamiętać, że w przypadku nagłego wystąpienia objawów duszności dziecko powinno zostać zbadane przez lekarza, który określi przyczynę oraz zaleci dalsze postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne. W postawieniu rozpoznania przyczyny duszności istotne jest określenie okoliczności oraz pory dnia pojawienia się trudności z oddychaniem, czasu ich trwania, nasilenia oraz obecności objawów towarzyszących.  

Istotnym badaniem wykonywanym dziecku z dusznością jest pomiar liczny oddechów oraz częstości pracy serca, a także saturacji, czyli wysycenia hemoglobiny tlenem, który wykonuje się pulsoksymetrem. Jest to badanie niebolesne, polega na założeniu na palec czujnika, który odczytuje wysycenie hemoglobiny tlenem. 

U dzieci z nieznaną przyczyną duszności lub narastającymi trudnościami z oddychaniem można wykonać dodatkowe badania takie jak morfologia krwi, równowaga kwasowo-zasadowa czy RTG klatki piersiowej.  

Jeśli przyczyną duszności u dziecka jest infekcja dróg oddechowych można zastosować inhalacje z leków rozszerzających oskrzela lub glikokortykosteroidów. Natomiast w przypadku zaostrzenia astmy oskrzelowej należy zmodyfikować dotychczasowe leczenie.  

W przypadku dużej duszności oraz obniżonej saturacji konieczne może być podanie tlenu, stosując maskę podobną do tej wykorzystywanej w inhalacjach. Natomiast jeśli stwierdzi się obecność ciała obcego w drogach oddechowych, wskazane jest wykonanie bronchoskopii i usunięcie ciała obcego.  

Postępowanie w przypadku wystąpienia duszności u dziecka 

Jeśli u dziecka występują objawy znacznej duszności, należy pilnie skontaktować się z lekarzem, który po zbadaniu dziecka zaleci właściwe do przyczyny objawów postępowanie. 

Do sposobów łagodzących objawy duszności u dzieci należą nawilżanie i ochładzanie powietrza w pokoju malucha, a w przypadku infekcji z katarem – dbanie o drożność nosa. Należy pamiętać także o odpowiednim nawodnieniu dziecka, zwłaszcza w trakcie infekcji przebiegającej z wydzieliną w drogach oddechowych, gdyż to będzie wpływało na  rozrzedzenie wydzieliny i ułatwi jej odkrztuszenie. 

Jeżeli dziecko ma rozpoznaną astmę oskrzelową i wystąpi u niego napad duszności, należy niezwłocznie podać lek rozkurczający oskrzela zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego.  

Duszność, która pojawia się nagle, zwłaszcza u młodszych dzieci, budzi podejrzenie aspiracji ciała obcego. W tej sytuacji należy małe dziecko ułożyć głową w dół i wykonać kilka uderzeń dłonią ułożoną w łódkę w plecy w okolicę międzyłopatkową. U starszych dzieci uderzenia można wykonać w pozycji stojącej pochylonej do przodu.  

  1. A. Zawadzka-Krajewska, Duszność u dziecka, „Pediatria po Dyplomie”, 2017, nr.03.  
  2. M.Kulus, K.Krenke , Pulmonologia dziecięca, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018. 
  3. W. Hryniewicz, A. Radzikowski, P. Albrecht i in., Narodowy Program Ochrony Antybiotyków. Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego. "antybiotyki.edu.pl" [online], http://www.antybiotyki.edu.pl/pdf/Rekomendacje2016.pdf [dostęp:] 13.05.2020.  

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Pierwsze Święta z dzieckiem

    Boże Narodzenie to cudowny okres w roku. W przypadku świeżo upieczonych rodziców chwile te będą jeszcze bardziej magiczne - pierwsze święta z dzieckiem to niezapomniane przeżycie. Należy jednak pamiętać o tym, że w okresie świątecznym na naszego malca może czekać w domu wiele niebezpieczeństw. Dlatego musimy zadbać o jego bezpieczeństwo i sprawić, aby całe Święta upłynęły w spokoju i aby nie zakłócił ich żaden wypadek.

  • Pierwsza miesiączka – jak się przygotować?

    Pierwsza miesiączka to bardzo ważne wydarzenie dla dojrzewającej dziewczynki. Aby lepiej przygotować dziecko na czekające je zmiany, warto już od wczesnego dzieciństwa rozmawiać na tematy związane z cielesnością.

  • Przezierność karkowa – przebieg badania, skuteczność i cena

    Ocena przezierności karkowej to badanie, które pozwala lekarzowi na ocenę zbiorniczka płynu znajdującego się w karku każdego płodu. Dzięki niemu lekarz może zdiagnozować różne wady genetyczne dziecka, jak np. zespół Downa. Jest to badanie przesiewowe, które choć wykazuje bardzo wysoką czułość w wykrywaniu poważnych wad u płodu, tak nigdy nie osiąga 100% skuteczności. Jednak mimo to jest badaniem, które dostarcza wielu informacji na temat rozwoju dziecka i wykonuje się je na całym świecie.

  • Czego nie robić, kiedy dziecko ma gorączkę? Najczęstsze błędy

    Kiedy dziecko jest chore i ma gorączkę, rodzice próbują zbić ją za wszelką cenę. Gorączka u dzieci sama w sobie nie jest chorobą, a jedynie objawem. Jak sobie z nią poradzić? Które domowe sposoby na gorączkę u dziecka mogą wyrządzić mu więcej szkody niż korzyści?

  • Objawy chorób serca u dzieci

    Przyczyn wad serca u dzieci może być wiele. Zalicza się do nich czynniki genetyczne, środowiskowe, a także infekcje przebyte przez kobietę w okresie ciąży. Sposób leczenia dobierany jest w zależności od występującego schorzenia. Czy obserwując swojego malucha, należy przyjrzeć się niespecyficznym objawom, które mogłyby wskazywać na wadę serca dziecka?

  • Jak rozpoznać krótkowzroczność u dziecka?

    Krótkowzroczności nie można cofnąć, natomiast jeśli już wystąpiła, można spowolnić jej rozwój, a nawet czasami jej zapobiec. Ta wada wzroku może mieć różne podłoże, np. genetyczne. Najczęściej postępuje wraz z wiekiem aż do momentu ustabilizowania się, co ma miejsce po zakończeniu wzrostu gałki ocznej. Jak rozpoznać wadę wzroku u dziecka? Na jakie objawy zwrócić uwagę?

  • USG ciąży – jak wygląda badanie? Ile razy należy je robić? Cena, wskazania

    Ultrasonografia (badanie ultrasonograficzne, USG) to badanie obrazowe, które jest całkowicie bezpieczne dla każdego pacjenta, a w przypadku kobiet ciężarnych również dla płodu. Pozwala monitorować prawidłowy przebieg ciąży i rozwój płodu na każdym etapie. Istnieje kilka rodzajów USG. Każde z nich wykonuje się na innym etapie ciąży. Czym różni się USG wczesnej ciąży od tego w późniejszych miesiącach, a także którą chorobę można diagnozować dzięki ultrasonografii?

  • Biały szum – czym jest i dlaczego uspokaja dzieci?

    Biały szum może być stosowany do maskowania innych dźwięków, takich jak hałas uliczny, co może pomóc chociażby w polepszeniu jakości snu. Może również pomóc w uspokojeniu niemowląt i dzieci, które mają trudności z zasypianiem, a także poprawić ich koncentrację. Jednak długotrwałe narażenie na głośny biały szum może prowadzić do uszkodzenia słuchu i pogorszenia zdolności postrzegania dźwięków. Ponadto nadmierna ekspozycja na biały szum może powodować zmęczenie, drażliwość i inne problemy zdrowotne związane z przemęczeniem, takie jak bóle głowy i bezsenność. Jak stosować biały szum, żeby przyniósł zmęczonym rodzicom chwilę wytchnienia i uspokoił dziecko, a jednocześnie nie pogorszył jakości słuchu domowników?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij