Duszności u dziecka – przyczyny, objawy, leczenie i postępowanie
Katarzyna Gmachowska

Duszności u dziecka – przyczyny, objawy, leczenie i postępowanie

Duszność określa się jako subiektywne odczucie trudności z oddychaniem. Gdy u dziecka pojawia się dyskomfort oddechowy lub uczucie braku powietrza, można zaobserwować u niego przyspieszony oddech oraz rytm serca. Co powoduje duszności u dzieci i w jaki sposób można je leczyć? Co robić, gdy dziecko odczuwa trudności z oddychaniem?  

Duszność (łac. dyspnoe) jest subiektywnym odczuciem trudności z oddychaniem i objawia się przyspieszeniem oddechu i częstości pracy serca, a także pracą dodatkowych mięśni oddechowych, co jest widoczne jako zaciąganie przestrzeni międzyżebrowych, ruchy skrzydełek nosa oraz dołka jarzmowego. Duszność u dziecka może być objawem chorób układu oddechowego, ale także dolegliwości układu krążenia, nerwowo-mięśniowego, chorób metabolicznych, otyłości lub cukrzycy.  

Duszność u niemowląt i dzieci – czym jest?  

Duszność u dziecka jest indywidualnym odczuciem trudności w oddychaniu i charakteryzuje się przyspieszeniem oddechu i częstości pracy serca, obecnością zmian osłuchowych świadczących o utrudnionym przepływie powietrza przez drogi oddechowe, uruchomieniem dodatkowych mięśni oddechowych oraz zasinieniem skóry i błon śluzowych. Duszność jest wynikiem dysproporcji pomiędzy ilością dostarczanego tlenu do organizmu a jego aktualnym zapotrzebowaniem.  

W zależności od aktywności pacjenta, czasu trwania objawów oraz pozycji ciała, w której występują objawy, wyróżniamy następujące rodzaje duszności u dzieci

  • duszność ostra – pojawia się nagle lub rozwija się szybko, występuje np. w napadzie astmy oskrzelowej lub dostania się ciała obcego do dróg oddechowych,
  • duszność przewlekła – trwa dłużej niż 4–8 tygodni i występuje zazwyczaj u osób przewlekle chorych np. w przypadku nowotworów płuc, wad wrodzonych serca,  
  • duszność wdechowa – trudności w nabraniu powietrza, występuje w przypadku zwężenia światła dróg oddechowych np. tchawicy czy dużych oskrzeli, obecności ciał obcych, podgłośniowym zapaleniu krtani,  
  • duszność wydechowa – utrudniony wydech, występuje w chorobach zapalnych płuc, odmie, niedodmie,  
  • duszność spoczynkowa – objawy duszności występują w spoczynku,  
  • duszność wysiłkowa – w przypadku dużej duszności występuje podczas nawet małego wysiłku np. chodzenia,
  • duszność, która pojawia się w pozycji leżącej i ustępuje po przyjęciu pozycji siedzącej (orthopnoe) – występuje w lewokomorowej niewydolności serca, chorobach wątroby. 
Należy pamiętać, że uczucie nieznacznej trudności z oddychaniem może wystąpić u dzieci po bardzo intensywnym wysiłku fizycznym lub w sytuacji stresowej. Zazwyczaj objawy w tych sytuacjach ustępują po odpoczynku albo uspokojeniu się.  

Duszności u dziecka – co może je powodować?  

Duszność u dziecka jest objawem niedostatecznej ilości tlenu dostarczanego do organizmu w stosunku do aktualnego zapotrzebowania. Może się pojawić w chorobach układu oddechowego, układu krążenia, chorób neurologicznych, metabolicznych lub na skutek urazów.  

Do najczęstszych przyczyn duszności u dziecka należą: 

  • infekcje dróg oddechowych – zapalenie płuc, podgłośniowe zapalenie krtani (krup wirusowy u dzieci), zapalenie oskrzeli lub oskrzelików, zapalenie krtani,  
  • astma oskrzelowa,
  • obecność ciała obcego w drogach oddechowych, 
  • wady wrodzone serca lub płuc, 
  • anemia, 
  • obrzęk naczynioruchowy, wstrząs anafilaktyczny, 
  • nadczynność tarczycy, 
  • odma opłucnowa, niedodma, obecność płynu w opłucnej, 
  • choroby nerwowo-mięśniowe (miopatie, botulinizm),  
  • zaburzenia lękowe, 
  • zaburzenia metaboliczne (cukrzyca, odwodnienie, zatrucia, sepsa),
  • choroby nerek i wątroby. 

Powiązane produkty

Objawy duszności u dzieci – jak rozpoznać? 

Duszność u dzieci zazwyczaj współwystępuje z innymi objawami choroby podstawowej, np. w zaostrzeniu astmy oskrzelowej duszności towarzyszy świszczący oddech oraz suchy kaszel u dziecka. Natomiast w infekcji dróg oddechowych oprócz trudności z oddychaniem może pojawić się gorączka u dziecka, mokry kaszel i katar.  

Do objawów duszności u dziecka zaliczamy przyspieszenie częstości oddechów oraz rytmu serca, trudności w mówieniu, widoczną pracę dodatkowych mięśni oddechowych (wciąganie międzyżebrzy i dołka jarzmowego, poruszanie skrzydełkami nosa), zasinienie skóry i błon śluzowych. U młodszych dzieci występują trudności w karmieniu polegające na częstym ronieniu przerw przez dziecko podczas jedzenia oraz zasinienie wokół ust. Starsze dzieci z dusznością zazwyczaj zgłaszają uczucie niepokoju, przyjmują pozycje siedzącą, podpierając się na rękach oraz mówią w sposób przerywany. Zdarza się też słyszalny świst oddechowy zwłaszcza w przypadku astmy lub zadławienia się ciałem obcym.  

Leczenie duszności u dziecka  

Leczenie duszności u dziecka zależne jest od przyczyny, która spowodowała trudności w oddychaniu oraz ich nasilenia. Należy pamiętać, że w przypadku nagłego wystąpienia objawów duszności dziecko powinno zostać zbadane przez lekarza, który określi przyczynę oraz zaleci dalsze postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne. W postawieniu rozpoznania przyczyny duszności istotne jest określenie okoliczności oraz pory dnia pojawienia się trudności z oddychaniem, czasu ich trwania, nasilenia oraz obecności objawów towarzyszących.  

Istotnym badaniem wykonywanym dziecku z dusznością jest pomiar liczny oddechów oraz częstości pracy serca, a także saturacji, czyli wysycenia hemoglobiny tlenem, który wykonuje się pulsoksymetrem. Jest to badanie niebolesne, polega na założeniu na palec czujnika, który odczytuje wysycenie hemoglobiny tlenem. 

U dzieci z nieznaną przyczyną duszności lub narastającymi trudnościami z oddychaniem można wykonać dodatkowe badania takie jak morfologia krwi, równowaga kwasowo-zasadowa czy RTG klatki piersiowej.  

Jeśli przyczyną duszności u dziecka jest infekcja dróg oddechowych można zastosować inhalacje z leków rozszerzających oskrzela lub glikokortykosteroidów. Natomiast w przypadku zaostrzenia astmy oskrzelowej należy zmodyfikować dotychczasowe leczenie.  

W przypadku dużej duszności oraz obniżonej saturacji konieczne może być podanie tlenu, stosując maskę podobną do tej wykorzystywanej w inhalacjach. Natomiast jeśli stwierdzi się obecność ciała obcego w drogach oddechowych, wskazane jest wykonanie bronchoskopii i usunięcie ciała obcego.  

Postępowanie w przypadku wystąpienia duszności u dziecka 

Jeśli u dziecka występują objawy znacznej duszności, należy pilnie skontaktować się z lekarzem, który po zbadaniu dziecka zaleci właściwe do przyczyny objawów postępowanie. 

Do sposobów łagodzących objawy duszności u dzieci należą nawilżanie i ochładzanie powietrza w pokoju malucha, a w przypadku infekcji z katarem – dbanie o drożność nosa. Należy pamiętać także o odpowiednim nawodnieniu dziecka, zwłaszcza w trakcie infekcji przebiegającej z wydzieliną w drogach oddechowych, gdyż to będzie wpływało na  rozrzedzenie wydzieliny i ułatwi jej odkrztuszenie. 

Jeżeli dziecko ma rozpoznaną astmę oskrzelową i wystąpi u niego napad duszności, należy niezwłocznie podać lek rozkurczający oskrzela zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego.  

Duszność, która pojawia się nagle, zwłaszcza u młodszych dzieci, budzi podejrzenie aspiracji ciała obcego. W tej sytuacji należy małe dziecko ułożyć głową w dół i wykonać kilka uderzeń dłonią ułożoną w łódkę w plecy w okolicę międzyłopatkową. U starszych dzieci uderzenia można wykonać w pozycji stojącej pochylonej do przodu.  

  1. A. Zawadzka-Krajewska, Duszność u dziecka, „Pediatria po Dyplomie”, 2017, nr.03.  
  2. M.Kulus, K.Krenke , Pulmonologia dziecięca, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018. 
  3. W. Hryniewicz, A. Radzikowski, P. Albrecht i in., Narodowy Program Ochrony Antybiotyków. Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego. "antybiotyki.edu.pl" [online], http://www.antybiotyki.edu.pl/pdf/Rekomendacje2016.pdf [dostęp:] 13.05.2020.  

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Paracetamol czy ibuprofen — który lek na gorączkę wybrać dla dziecka i jak go prawidłowo dawkować?

    Gorączka u dzieci bardzo często przysparza ogromnego problemu rodzicom. Część z nich boi się dawać dzieciom leki przeciwgorączkowe, ponieważ nie wiedzą dokładnie, w jaki sposób należy je dawkować i jakie odstępy czasu należy zachować pomiędzy poszczególnymi dawkami leków. Który lek w walce z infekcją podawać dzieciom? Jaka jest bezpieczna dawka ibuprofenu lub paracetamolu, którą można podać maluchowi? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Biegunka u niemowlaka i dziecka – co robić? Kiedy należy zgłosić się do lekarza?

    Biegunka to jedna z najczęstszych dolegliwości u dzieci oraz przyczyna wizyt lekarskich. Wbrew pozorom postępowanie jest bardzo proste i w części przypadków dziecko może być z powodzeniem leczone w domu. Jak radzić sobie z biegunką u noworodka, niemowlęcia lub starszego dziecka? Jak zapobiegać rozwolnieniu i kiedy zgłosić się do lekarza?

  • Grypa u dzieci i niemowląt – objawy, przebieg i leczenie

    Grypa to choroba zakaźna, występująca każdego roku, głównie w sezonie jesienno-zimowym i wczesną wiosną. Grypa jest ostrą infekcją dróg oddechowych. Czynnikiem etiologicznym sezonowych zachorowań są dwa typy wirusów grypy – A i B. Choć zarazić się może każdy, wyróżnia się grupy ryzyka, które są szczególnie podatne na zakażenie tym wirusem. Należą do nich m.in. niemowlęta i dzieci do 2. roku życia, co związane jest z niedojrzałością ich układu immunologicznego oraz większą skłonnością do powikłań.

  • Dlaczego magnez jest tak ważny dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania Twojego dziecka?

    Jak doskonale wszyscy wiemy, prawidłowy rozwój i funkcjonowanie organizmu dziecka zależy od wielu czynników. Kluczowe jest tutaj dostarczanie wraz z dietą, odpowiednich składników odżywczych, witamin i składników mineralnych. Na szczególną uwagę zasługuje magnez, którego rola i znaczenie dla organizmu dziecka jest zasadnicze i kluczowe. Dlaczego?  

  • Jak magnez może wspierać aktywne dzieci?

    Okres dzieciństwa i szkoły to czas wielu wyzwań dla aktywnego dziecka. Dziecku potrzeba wówczas energii, spokoju, skupienia oraz wsparcia, aby chętnie i aktywnie podejmowało różne wyzwania i dawało radę im sprostać. Aby pomóc dziecku w tym wszystkim, warto dostarczać mu odpowiednie składniki odżywcze, witaminy i minerały. I jednym z takich składników jest magnez, kluczowy pierwiastek dla rozwoju i funkcjonowania organizmu dziecka. A w czym dokładnie magnez pomaga i jak wspiera aktywne dzieci? 

  • Zespół Dravet – objawy, diagnostyka, leczenie

    Zespół Dravet to rzadkie genetyczne schorzenie neurologiczne, które manifestuje się już we wczesnym dzieciństwie i znacząco wpływa na funkcjonowanie pacjentów przez całe życie. Charakteryzuje się opornymi na leczenie napadami padaczkowymi, które mogą prowadzić do licznych komplikacji, w tym do opóźnienia rozwoju i deficytów poznawczych.

  • Jak pomóc niemowlętom cierpiącym na kolki, ulewania i zaparcia?

    Pierwszy rok życia dziecka to okres największych i najszybciej zachodzących zmian w życiu człowieka. Dotyczą one każdego układu czy narządu, w tym także przewodu pokarmowego. Osiągnięcie pełnej funkcji trawienia i wchłaniania to długotrwały i dynamiczny proces, a w jego przebiegu mogą wystąpić u niemowlęcia różne dolegliwości. W pierwszym roku życia nawet u 50% niemowląt mogą pojawić się: kolka niemowlęca, refluks żołądkowo-przełykowy i zaparcia.

  • Mleko modyfikowane kozie. Jakie ma właściwości i kiedy je podawać?

    Mleko modyfikowane na bazie mleka koziego zyskuje w ostatnich latach coraz większą popularność jako alternatywa dla tradycyjnych preparatów opartych na mleku krowim. Rodzice poszukujący innych rozwiązań żywieniowych dla swoich dzieci coraz częściej sięgają po produkty kozie, które cechują się lepszą przyswajalnością i nieco innym profilem białkowo-tłuszczowym. Choć nie jest to produkt hipoalergiczny, wielu specjalistów zwraca uwagę na jego potencjalne korzyści w diecie niemowląt i małych dzieci.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl