Suchy kaszel u dziecka – przyczyny, objawy i leczenie

Suchy kaszel (bez odkrztuszania flegmy) u dziecka to zwykle początek infekcji dróg oddechowych, ale nie tylko. Ta uporczywa dolegliwość może oznaczać również inne choroby. Jakie mogą być przyczyny suchego kaszlu u dzieci? Jakie domowe sposoby może wykorzystać rodzic, by pomóc cierpiącemu dziecku? 

Najczęstszą przyczyną suchego, męczącego kaszlu u dziecka jest rozwijająca się infekcja dróg oddechowych, ale może być on również objawem takich chorób jak astma oskrzelowa, refluks czy alergia wziewna. Należy pamiętać, że kaszel jest mechanizmem obronnym naszego organizmu, gdyż usuwa zanieczyszczenia, które dostały się do tchawicy i oskrzeli. Dlatego też nie w każdym przypadku powinniśmy go hamować używając leków przeciwkaszlowych. W łagodzeniu suchego kaszlu u dzieci związanego z infekcją można zastosować leki zawierające substancje przeciwkaszlowe oraz syropy i napary roślinne. 

Suchy kaszel u dziecka – charakterystyka i przyczyny  

Suchy kaszel charakteryzuje się napadami męczącego kaszlu oraz uczuciem suchości i drapania w gardle. W przeciwieństwie do kaszlu mokrego, dziecko mające suchy kaszel nie odkrztusza wydzieliny (flegmy). Najczęstszą przyczyną suchego kaszlu u dziecka jest początkowa faza rozwijającej się infekcji dróg oddechowych.  

Jednakże należy pamiętać, że obecność nieproduktywnego kaszlu u dzieci może być objawem ciała obcego znajdującego się w drogach oddechowych lub choroby refluksowej przełyku, gdyż kwaśna treść zarzucana z żołądka podrażnia błonę śluzową przełyku i dróg oddechowych powodując kaszel. Kaszel w przebiegu refluksu żołądkowo-przełykowego zazwyczaj występuje po przyjęciu pozycji leżącej. Suchy kaszel jest także typowy dla astmy oskrzelowej czy alergii wziewnej.  

W przypadku występowania u dziecka suchego kaszlu współistniejącego z symptomami alergicznymi (np. wodnisty katar, łzawienie oczu, zmiany skórne) zaleca się diagnostykę w kierunku alergii wziewnej.  

Dosyć częstą dolegliwością u dzieci jest suchy kaszel utrzymujący się po zapaleniu oskrzeli, przeziębieniu, grypie lub innej infekcji dróg oddechowych. Jest to tzw. kaszel poinfekcyjny, który wynika z uszkodzenia nabłonka w drogach oddechowych, co powoduje przejściową nadreaktywność oskrzeli. Kaszel poinfekcyjny może utrzymywać się nawet kilka tygodni od zakończenia infekcji. Napad kaszlu najczęściej jest wywołany przez szybką zmianę temperatury otoczenia, zwłaszcza przez nagłe ochłodzenie, wysiłek fizyczny czy emocje.  

Leczenie suchego kaszlu u dziecka 

Suchy kaszel, który występuje na początku infekcji dróg oddechowych u dzieci, często przekształca się w kaszel mokry, produktywny. W przypadku suchego kaszlu można zastosować leki przeciwkaszlowe, zwłaszcza na noc, aby męczący kaszel nie wybudzał dziecka ze snu. 

Dostępne w Polsce leki na suchy kaszel u dzieci,  które hamują odruch kaszlowy to: 

– leki zawierające lewodropropiozynę, którą można stosować od ukończenia 2. roku życia; może powodować senność,

– leki zawierające butamirat, dekstrometorfan lub kodeinę, które działają ośrodkowo. Kodeinę stosuje się u dzieci powyżej 12. roku życia, gdyż przedawkowanie tej substancji może powodować zaburzenia oddychania. 

Kiedy nie powinno się stosować leków przeciwkaszlowych?                                          

Leków zawierających substancje hamujące kaszel nie powinniśmy stosować:  

• gdy nie znamy przyczyny suchego kaszlu – może on być objawem poważniejszych chorób wymagających leczenia, 
• gdy dziecko ma uczulenie na składniki danego leku, 
• przez długi okres, gdyż mogą powodować uzależnienie, 
• kodeiny nie należy podawać u dzieci poniżej 12. roku życia.  

Jeśli u dziecka występuje kaszel razem z objawami alergii wziewnej (łzawienie oczy, kichanie, wodnisty katar), wskazane jest zastosowanie leków przeciwhistaminowych. 

Kiedy rodzic powinien się zgłosić do lekarza z dzieckiem, które ma suchy kaszel?        

Do niepokojących objawów kaszlu u dziecka, które wymagają dalszej diagnostyki, należą: 

– suchy kaszel pojawiający się nagle, podczas zabawy, mogący sugerować, że dziecko zadławiło się jakimś małym przedmiotem lub fragmentem zabawki, 

– suchy, męczący kaszel, któremu towarzyszy gorączka, 

– kaszel u noworodka i małego dziecka, 

– utrzymujące się napady męczącego kaszlu nad ranem i w trakcie wysiłku, zwłaszcza jeśli ktoś w rodzinie choruje na astmę, 

– suchy kaszel, który nie ustępuje lub się nasila. 

Domowe sposoby na suchy kaszel u dzieci  

Leczenie suchego kaszlu u dziecka w przebiegu infekcji dróg oddechowych możemy wspomagać domowymi sposobami takimi jak: 

• nawilżanie powietrza w otoczeniu dziecka. Można stosować specjalne urządzenia nawilżające powietrze lub rozwiesić mokre ręczniki na kaloryferach czy łóżeczku dziecka. Nawilżone powietrze będzie łagodziło napady suchego kaszlu, 
• podawanie dziecku większej ilości płynów do picia, aby nawilżyć błony śluzowe,
• zadbanie o drożność nosa u dziecka, aby ograniczyć spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła, która prowokuje kaszel,
• stosowanie inhalacji przy pomocy np. specjalnych inhalatorów. Można wykonywać inhalacje z soli fizjologicznej lub preparatów roślinnych takich jak olejek eukaliptusowy, napary z rumianku, sosny, rozmarynu, 
• podawanie pół łyżeczki miodu dzieciom powyżej 1. roku życia w celu zmniejszenia suchego kaszlu w nocy. Jednakże nie wolno podawać miodu dzieciom przed ukończeniem 1. roku życia, gdyż może powodować botulizm dziecięcy.  
• podawanie leków przeciwgorączkowych u dzieci mających gorączkę,
• stosowanie syropów lub naparów roślinnych, pomocnych w łagodzeniu suchego kaszlu: 

– porost islandzki – stosowany w suchym kaszlu, chrypie, bólu gardła, łagodzi stany zapalne w drogach oddechowych 

– dziewanna – ma działanie osłaniające drogi oddechowe oraz wykrztuśne, 

– propolis – ma działanie antybakteryjne 

– siemię lniane – stosowanie naparów lub picie siemienia lnianego łagodzi suchy kaszel, 

– podbiał – działa wykrztuśnie, łagodzi stany zapalne w drogach oddechowych.