Jak sobie poradzić z przewlekłym kaszlem?

1. Przewlekły kaszel – ile trwa zwykły kaszel?
2. Przewlekły kaszel – przyczyny
3. Jak pozbyć się przewlekłego kaszlu? Co zrobić, gdy kaszel nie ustępuje?
4. Przewlekły kaszel u dziecka

Mechanizm powstawania kaszlu polega na nasilonym wdechu, a następnie wydechu przy początkowym zamknięciu głośni. Z reguły kaszel nie powoduje powikłań, jednakże w nasilonych ciągłych kaszlach może dojść do omdleń, odmy opłucnowej, złamań żeber, urazów mięśni oddechowych lub zniweczenia powodzenia zabiegów okulistycznych i neurochirurgicznych u niektórych pacjentów.

Przewlekły kaszel – ile trwa zwykły kaszel?

Na przewlekły kaszel narażone są osoby od około 50. roku życia. Kobiety są dwukrotnie bardziej podatne na jego występowanie niż mężczyźni.

Najważniejszą klasyfikacją kaszlu jest czas jego trwania, ponieważ na tej podstawie można wstępnie zadecydować, czy rozwija się poważny problem medyczny. Kryteria to:

• ostry kaszel – trwa mniej niż 3 tygodnie,
• podostry kaszel – trwa między 3 a 8 tygodni,
• przewlekły kaszel – trwa ponad 8 tygodni.

Kolejnym krokiem do właściwej diagnozy jest określenie charakteru kaszlu. Dzieli się go na kaszel suchy (najczęściej przy infekcjach, astmie, chorobach śródmiąższowych płuc, niewydolności serca, w trakcie stosowania leków z grupy ACEI) i produktywny. W kaszlu mokrym dodatkowo wyróżnia się rodzaj wydzieliny – ropna (zakażenia zatok, oskrzeli lub płuc), śluzowa (przewlekła obturacyjna choroba płuc), przezroczysta i gęsta (astma, gruczolakoraki), grudki i czopy (mukowiscydoza, grzybice), krwista (nowotwór, zatorowość płucna) i zawierająca cząstki pokarmowe (z przetok tchawiczo-przełykowych).

Przewlekły kaszel – przyczyny

Jak już zostało wspomniane, kaszel nie występuje tylko przy chorobach układu oddechowego, jednakże nadal pozostają one jego najczęstszą przyczyną. Chroniczny kaszel może być spowodowany przez:

• refluks żołądkowo-przełykowy – kwas żołądkowy podrażnia struny głosowe i wywołuje odruch kaszlowy;
• alergie;
• palenie papierosów – tzw. kaszel palacza;
• przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP) – cechuje się przewlekłym mokrym kaszlem u palących dorosłych, który nasila się rano, a chory odpluwa śluzową lepką wydzielinę;
• przewlekłe zapalenie oskrzeli – ciężkie schorzenie, któremu towarzyszy kaszel z żółtą, ropną flegmą i które jest powikłaniem długoletnich infekcji dróg oddechowych lub narażenia na pyły;
• astmę oskrzelową – współtowarzyszą jej świsty, napady suchego kaszlu sprowokowane wysiłkiem, alergenami i wieloma innymi czynnikami;
• rozstrzenie oskrzeli – czyli pogrubienie ściany oskrzela wraz z poszerzeniem jego światła; kaszel jest męczący i długi, pacjenci wykrztuszają „pełnymi ustami” i stwierdza się obecność cuchnącego oddechu;
• raka płuca – najgroźniejsza przyczyna przewlekłego kaszlu u dorosłych, której może towarzyszyć krwioplucie, ubytek masy ciała, niedokrwistość i stany podgorączkowe; w zaawansowanych stadiach dodatkowo występuje ból klatki piersiowej;
• wady i choroby genetyczne układu oddechowego – np. mukowiscydoza, przetoki przełykowo-tchawicze, zespół Younga, pierwotna dyskineza rzęsek, dysplazja oskrzelowo-płucna;
• leki z grupy inhibitorów konwertazy angiotensyny (ACEI) – stosowane w terapii nadciśnienia tętniczego, której efektem ubocznym jest kaszel;
• przewlekłe zapalenie zatok – śluz z zatok może spływać po tylnej ścianie gardła i drażnić tamtejsze receptory, czego skutkiem jest odruchowy kaszel.

Jak pozbyć się przewlekłego kaszlu? Co zrobić, gdy kaszel nie ustępuje?

Ponieważ przewlekły kaszel jest bardzo męczący, dużo pacjentów zastanawia się, jak go wyleczyć. Prawda jest taka, że wszystko zależy od przyczyny powstawania kaszlu, gdyż – jak wiadomo – jest on tylko objawem i leczenie będzie łagodziło symptomy, a nie eliminowało przyczynę. Zaleca się, aby szybko po jego wystąpieniu lekarz pierwszego kontaktu pokierował pacjenta do odpowiedniego specjalisty, który zajmie się dalszym leczeniem choroby.

W przypadku refluksu żołądkowo-przełykowego czy POChP prawdopodobnie zalecone będzie zintensyfikowanie przyjmowanych leków. Choroby genetyczne, alergie czy rozstrzenie oskrzeli objawiające się chronicznym kaszlem towarzyszą do końca życia, stąd leczenie będzie miało charakter objawowy. W przypadku raka płuc pacjent natychmiastowo powinien zostać zakwalifikowany do leczenia operacyjnego lub systemowego. Ważnym aspektem w zapobieganiu rozwinięcia się, ale też progresji uciążliwego przewlekłego kaszlu jest rzucenie palenia.

Należy jednak pamiętać, że nawet jeśli kaszel uległ zmniejszeniu, to przyczyna jego powstania prawdopodobnie nie zniknęła. Dlatego też każdy przypadek przewlekłego kaszlu powinien być konsultowany z lekarzem.

Przewlekły kaszel u dziecka

Najczęściej długotrwały kaszel u dziecka jest spowodowany chorobami typowymi dla wieku dziecięcego, czyli astmą, alergią, refluksem, chorobami genetycznymi (serca lub dróg oddechowych), w których wystarczy leczenie objawowe. Ponadto może być związany z tzw. paleniem biernym lub mieć tło psychogenne. Zdarza się, że przewlekły mokry kaszel u dziecka często ma charakter poinfekcyjny albo stanowi powikłanie źle leczonych zakażeń układu oddechowego (rozstrzenie i zapalenie oskrzeli). Istnieją jednak stany, które wymagają pilnej interwencji lekarskiej z powodu np. utknięcia ciała obcego w drogach oddechowych lub urazu klatki piersiowej i narastającej odmy.