Mokry kaszel u dziecka – przyczyny, objawy, leczenie i domowe sposoby

Kaszel u dziecka jest najczęstszym objawem chorób układu oddechowego. Należy pamiętać, że odruch kaszlowy jest mechanizmem obronnym organizmu, ułatwiającym usunięcie wydzieliny i zanieczyszczeń z dróg oddechowych. Nieefektywny kaszel może być przyczyną nawracających infekcji dróg oddechowych. Kaszel mokry u dziecka bywa męczący, dlatego powinno się stosować leki i inne sposoby ułatwiające odkrztuszanie zalegającej wydzieliny. 

Mokry kaszel u dziecka – charakterystyka i przyczyny  

Ze względu na czas trwania kaszlu wyróżniamy kaszel ostry (trwający do 3 tygodni) oraz kaszel przewlekły. Najczęstszą przyczyną ostrego kaszlu u dzieci są infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych, zazwyczaj wirusowe.  

Kryterium charakteru kaszlu pozwala wyróżnić u dziecka kaszel suchy oraz kaszel produktywny (mokry). Podział ten jest istotny przy wyborze odpowiedniego leczenia. Kaszel mokry u dziecka jest charakterystyczny dla zakażeń układu oddechowego, choć występuje także w rozstrzeniach oskrzeli, przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc czy mukowiscydozie.  

Wydzielina (flegma) odkrztuszana podczas infekcji dróg oddechowych jest gęsta, najczęściej zielonkawa lub biało-żółta, może świadczyć o zakażeniach bakteryjnych. Małe dzieci, które nie potrafią odkrztusić wydzieliny, połykają ją, co często prowadzi do wymiotów.  

U dziecka z kaszlem produktywnym (mokrym) najczęściej występują także inne objawy świadczące o infekcji w drogach oddechowych, takie jak gorączka lub stan podgorączkowy, katar, ból gardła, głowy czy zatok.  

Leczenie mokrego kaszlu u dziecka 

Przyczyną mokrego kaszlu u dzieci jest zalegająca wydzielina (flegma) w drogach oddechowych. W przypadku produktywnego kaszlu u dzieci wskazane jest zastosowanie leków ułatwiających usunięcie wydzieliny. Dostępne leki na mokry kaszel dla dzieci to: 

• Leki wykrztuśne (sekretolityczne) – zwiększają nawodnienie i objętość wydzieliny, a także zmniejszają jej lepkość, dzięki czemu ułatwiają usunięcie zalegającej wydzieliny z dróg oddechowych. Podobne działanie ma również inhalacja z soli hipertonicznej (3-7%). 

• Leki normalizujące wydzielanie śluzu (mukoregulatory), dzięki czemu przywracają prawidłową ilość i skład wydzieliny w drogach oddechowych. Do tej grupy leków należy karbocysteina, która ma także właściwości przeciwzapalne oraz zwiększające stężenie antybiotyków w wydzielinie oskrzelowej. Można ją stosować u dzieci powyżej 2. roku życia.  

• Leki rozpuszczające wydzielinę (mukolityczne), dzięki czemu zmniejszają lepkość wydzieliny w drogach oddechowych. Do tej grupy leków należą erdosteina (skraca czas trwania kaszlu, upłynnia wydzielinę dzięki czemu ułatwia jej odkrztuszanie), N-acetylocysteina (zmniejsza gęstość i lepkość wydzieliny ułatwiając jej odkrztuszanie. Wyżej wymienione leki można zastosować u dzieci, które ukończyły 2. rok życia.  

• Leki pobudzające transport zalegającej wydzieliny (mukokinetyczne), ułatwiając w ten sposób odkrztuszanie. Do leków mukokinetycznych należą bromheksydyna (zalecana w chorobach oskrzeli i płuc przebiegających z nadprodukcją śluzu, a także w ostrym zapaleniu zatok u dzieci) oraz ambroksol (wskazany w chorobach dróg oddechowych przebiegających z odkrztuszaniem wydzieliny oraz w wysiękowym zapaleniu ucha środkowego). 

Należy pamiętać, aby leków ułatwiających odkrztuszanie wydzieliny dla dzieci nie stosować na noc, gdyż pobudzają kaszel. Ważne jest także picie zwiększonej ilości płynów w trakcie stosowania leków wykrztuśnych, aby rozrzedzić flegmę i ułatwić jej usunięcie.   

Do objawów, które wymagają pogłębienia diagnostyki w przypadku kaszlu u dzieci, należą: 

• nagły początek kaszlu z zakrztuszeniem – istnieje podejrzenie aspiracji ciała obcego do dróg oddechowych,
• kaszel u noworodka,
• produktywny kaszel utrzymujący się dłużej niż 3–4 tygodnie,
• nasilanie się kaszlu, 
• krwioplucie, nocne poty, utrata masy ciała, 
• nawracające zapalenia płuc 
• duszność, 
• problemy z połykaniem. 

Mokry kaszel u dzieci – domowe sposoby  

Leczenie mokrego kaszlu u dzieci można wspomóc domowymi sposobami, takimi jak: 

• stosowanie syropu z cebuli, który ma działanie wykrztuśnie i antybakteryjnie,
• inhalacje wodą morską lub stężoną solą fizjologiczną (3-7%),
• dbanie o odpowiednie nawodnienie dziecka; można podawać wodę, herbatki z miodem, cytryną, malinami czy imbirem,
• nawilżanie powietrza w pomieszczeniach, w których przebywa chore dziecko,
• należy zachęcać dziecko do kaszlu, aby ułatwiać odkrztuszenie zalegającej wydzieliny. Mniejsze dzieci, które rzadko odkrztuszają można rozśmieszać, aby sprowokować kaszel lub zachęcać do dmuchania przez słomkę czy zdmuchiwania świeczek,
• oklepywanie pleców u dzieci, zwłaszcza rano i po wykonanych inhalacjach. Należy pamiętać, aby oklepywać plecy dziecka dłonią ułożoną w tzw. łódkę,
• zachęcanie dzieci do aktywności fizycznej – dzięki niej wzrasta częstość i głębokość oddechów tym samym ułatwiając usuwanie wydzieliny z dróg oddechowych,
• dbanie o drożność nosa, stosując krople lub spray do nosa dla dzieci z roztworem soli  fizjologicznej.  

Dostępnych jest wiele preparatów oraz leków zawierających substancje roślinne, które znajdują zastosowanie w leczeniu infekcji dróg oddechowych i kaszlu. Do substancji wspomagających leczenie mokrego kaszlu u dziecka należą: lipa, tymianek, prawoślaz, syropy z wyciągiem z bluszczu pospolitego, korzenia pelargonii afrykańskiej, jeżówki purpurowej czy porostu islandzkiego.