Czym jest kodeina, jak działa i jakie ma skutki uboczne?
Krzysztof Słomiak

Czym jest kodeina, jak działa i jakie ma skutki uboczne?

Kodeina to jeden z alkaloidów wyizolowanych z opium — soku mlecznego niedojrzałych makówek maku lekarskiego. Próby jego stosowania sięgają już starożytności, kiedy to opisywano działanie przeciwbólowe opium. Sok z naciętych makówek wykorzystywano przed zabiegami chirurgicznymi lub wytwarzano z niego nalewkę do popijania.

Czysta kodeina została wyizolowana dopiero przez francuskiego chemika i farmaceutę — Pierre'a Jeana Robiqueta w 1832 r. Pod względem chemicznym kodeina występuje w postaci bezbarwnych kryształów lub jako biały, krystaliczny proszek.

Sposób działania

Kodeina oddziałuje na receptory opioidowe — należy do słabych opioidów o działaniu przeciwkaszlowym — mechanizm jej działania polega na hamowaniu odruchu kaszlu.

Dodatkowo kodeina zmniejsza wydzielanie śluzu w drogach oddechowych i powoduje zagęszczenie wydzieliny. Zalecana jest główne w leczeniu suchego, nawracającego i męczącego kaszlu, który często towarzyszy infekcjom. Nie należy podawać jej pacjentom z mokrym kaszlem, którzy odkrztuszają wydzielinę. Może ona wtedy doprowadzić do zalegania tej wydzieliny w gardle co sprzyja rozwojowi infekcji. Działanie przeciwkaszlowe występuje już przy dawce 15–30mg i utrzymuje się około 4 godzin.

W jakich preparatach można znaleźć kodeinę?

Kodeina może występować samodzielnie jako substancja lecznicza lub w połączeniu z:

  • lekami przeciwbólowymi zawierającymi paracetamol czy ibuprofen,
  • ziołowymi wyciągami z tymianku, kopru i sosny,
  • kofeiną,
  • sulfogwajakolem (lekiem wykrztuśnym)
  • jednocześnie z kofeiną i paracetamolem, co tworzy razem solpadeinę.

Wiele z nich dostępnych jest bez recepty. Regulacje krajowe stanowią, że jednorazowo pacjent może kupić maksymalnie 150 mg kodeiny. Najczęściej przepisywana jest w formie fosforanu kodeiny. Maksymalna dawka dobowa, której nie można przekroczyć to 240 mg.

Powiązane produkty

Inne działania kodeiny

Kodeina jest w organizmie częściowo metabolizowana do morfiny. W związku z tym, oprócz działania przeciwkaszlowego, wykazuje także działanie przeciwbólowe, hamując przewodzenie bodźców bólowych do ośrodkowego układu nerwowego. Wykorzystywana jest przez to do leczenia przewlekłego bólu o silnym nasileniu, na przykład do objawowego leczenia neuralgii. Ze względu na różnice osobnicze siła działania przeciwbólowego może być za słaba lub zbyt silna. Szczególnie narażone są dzieci. Dodatkowo kodeina wykazuje także działanie zapierające i niekiedy może być stosowana w leczeniu biegunki.

Kiedy unikać preparatów z kodeiną

Istnieją sytuacje, w których podawanie kodeiny jest bezwzględnie przeciwwskazane. Nie powinna być stosowana u dzieci poniżej 12 lat ani u kobiet w ciąży. Niewskazana jest także przy chorobach dróg oddechowych takich jak: mukowiscydoza, astma oskrzelowa czy niewydolność oddechowa, ponieważ może spowodować zagęszczenie i zaleganie wydzieliny, a nawet doprowadzić do groźniej dla życia depresji oddechowej. Nie stosuje się kodeiny u osób uzależnionych od opioidów lub alkoholu. Nie zaleca się łączenia jej ze środkami uspokajającymi oraz z alkoholem, gdyż wzmacnia to działanie leku. Kodeina nie powinna być także stosowana u pacjentów z niewydolnością nerek, gdyż za ich pośrednictwem jest ona wydalana z organizmu.

Działania niepożądane kodeiny

Podczas stosowania preparatów z kodeiną może wystąpić nadmierna senność, dlatego niewskazane jest przy jednoczesnym prowadzeniu pojazdów mechanicznych. Często występującymi działaniami niepożądanymi są zaparcia, rzadziej wymioty, nudności, świąd, suchość w jamie ustnej oraz zatrzymanie moczu. Najbardziej niebezpieczne są reakcje anafilaktyczne, drgawki i depresja oddechowa. Wszystkie niepokojące objawy powinny być niezwłocznie zgłaszane lekarzowi.

Czy kodeina uzależnia?

Kodeina wykazuje słabe właściwości uzależniające — udowodniono, że stosowana przewlekle może uzależniać. Należy o tym pamiętać i nie przekraczać zalecanych dawek ani samodzielnie nie przedłużać okresu leczenia. Objawy przedawkowania kodeiny przypominają przedawkowanie narkotyków. Mogą wystąpić halucynacje, dreszcze, uczucie splątania, pobudzenia i agresji. Po gwałtownym odstawieniu dużych dawek, pojawiają się także objawy odstawienia takie jak: dreszcze, nadmierne pocenie, bezsenność, drażliwość, biegunka.

Kodeina jest bezpieczna, jeśli przyjmowana jest krótkotrwale, zgodnie z zaleceniami, a najlepiej po uprzedniej konsultacji z lekarzem. Jeśli mamy trudności z kontaktem z lekarzem, alternatywą jest również poproszenie o poradę farmaceutę.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Ospa wietrzna u dorosłych i dzieci – objawy ospy wietrznej, przebieg choroby, powikłania, szczepionka

    Ospa wietrzna, nazywana potocznie wiatrówką, jest wysoce zakaźną chorobą o etiologii wirusowej. Wywoływana jest przez wirusa Varicella-zoster virus (VZV), który jest identyczny z wirusem półpaśca. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową. Jak rozpoznać chorobę, ile trwa, jak ją leczyć i jakie mogą być powikłania ospy?

  • Rwa kulszowa (ischialgia). Przyczyny, objawy i leczenie.

    Rwa kulszowa jest schorzeniem zaliczanym do tzw. „zespołów korzeniowych”, jej przyczyną jest podrażnienie lub uszkodzenie korzeni nerwów rdzeniowych lub nerwu korzeniowego. Głównym objawem ischialgii jest ból dolnej części pleców promieniujący od okolicy lędźwiowo–krzyżowej do pośladka, a także dalej wzdłuż kończyny dolnej, sięgając nawet do stopy. Leczenie  obejmuje łagodzenie objawów bólowych przy pomocy metod farmakologicznych oraz zabiegów fizjoterapeutycznych. 

  • Marihuana medyczna – na czym polega leczenie konopiami?

    U schyłku okresu PRL, w 1985 roku, wprowadzono przepisy karne, które zakazały używania w Polsce marihuany. Kontrowersje wywoływał pogląd, że wykorzystanie tej substancji do celów medycznych stało się również niedostępne, a wręcz karalne. Dopiero po 32 latach (w 2017 roku) stworzono przepisy, które formalnie zezwoliły na legalne wprowadzanie marihuany do obrotu jako surowca farmaceutycznego, a także na zastosowanie jej w leczeniu i łagodzeniu objawów towarzyszących określonym chorobom. Co warto wiedzieć o marihuanie medycznej?

  • Owsiki – przyczyny, objawy i leczenie owsicy u dorosłych i dzieci

    Owsica to choroba pasożytnicza, która może dotyczyć osób w każdym wieku. Dotyka głównie dzieci w wieku przedszkolnym, żlobkowym i szkolnym, natomiast wśród dorosłych największe ryzyko zachorowania występuje u osób przebywających i pracujących w domach opieki lub zakładach karnych oraz opiekujących się dziećmi. Leczenie polega na przyjmowaniu leków przeciwpasożytniczych oraz przestrzeganiu zasad higieny osobistej. 

  • Silikony w kosmetykach – czy są bezpieczne?

    Silikony to składniki zaliczające się do tych niesłusznie uznawanych za niebezpieczne. Przybliżamy fakty i obalamy mity z nimi związane. Podpowiadamy: jakie właściwości mają silikony? W których kosmetykach znajdziemy silikony? Czy są bezpieczne? Dla kogo kosmetyki z silikonami są wskazane, a kto powinien od nich stronić?

  • Kolagen w proszku – czym jest i jak stosować?

    Kolagen w proszku jest jedną z postaci suplementów diety zawierających hydrolizowany kolagen. Peptydy kolagenowe naturalnie występują w organizmie człowieka – w skórze, kościach, ścięgnach i tkankach łącznych. Kolagen pozyskiwany jest najczęściej ze źródeł zwierzęcych: skóry, kości, tkanek krów, świń, ryb. W procesie hydrolizy kolagen jest rozkładany do mniejszych peptydów, które są łatwiej wchłaniane i przyswajane przez organizm. Kolagen w proszku stanowi suplement diety rekomendowany zazwyczaj w celu poprawy stanu skóry, włosów, paznokci, stawów i kości.

  • Nadmiar antyoksydantów wywołuje raka?

    Nowe badanie wykazało, że przeciwutleniacze, takie jak witaminy C i E, aktywują mechanizm stymulujący wzrost nowych naczyń krwionośnych w guzach nowotworowych, pomagając im rosnąć i dawać przerzuty. Naukowcy twierdzą, że ich odkrycia podkreślają potencjalne ryzyko przyjmowania suplementów przeciwutleniających wtedy, gdy nie są one potrzebne.

  • Jeden zastrzyk zamiast chemioterapii – nowa metoda leczenia raka

    Pierwszymi pacjentami na świecie, którzy skorzystają z terapii onkologicznej w formie zastrzyku, będą Anglicy. Jest to alternatywa dla klasycznego wlewu wykorzystywanego w leczeniu nowotworów. Na czym polega ten rodzaj leczenia? Czy pacjenci w Polsce także będą mogli uczestniczyć w takiej terapii?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij