Paciorkowiec (Streptococcus) – czym się charakteryzują zakażenia paciorkowcowe? Jak można się zarazić paciorkowcem?
Piotr Gmachowski

Paciorkowiec (Streptococcus) – czym się charakteryzują zakażenia paciorkowcowe? Jak można się zarazić paciorkowcem?

Paciorkowce, nazywane także streptokokami, to bakterie Gram-dodatnie o wysokiej inwazyjności. Mogą powodować m.in.  zapalenie płuc (Streptococcus pneumoniae), zapalenie gardła, szkarlatynę, anginę (Streptococcus pyogenes) czy zapalenie dróg moczowych (Streptococcus viridans). Wyjaśniamy, jakie są najczęstsze przyczyny zakażenia paciorkowcem oraz jak leczy się infekcje wywołane przez streptokoki.

Paciorkowiec – charakterystyka ogólna i podział

Paciorkowce to bakterie należące do grupy bakterii Gram-dodatnich. Określenie to wykorzystywane jest w omawianiu tematów związanych z komórkami bakteryjnymi, mówi między innymi o zabarwieniu bakterii w specjalnym sposobie barwienia metodą Grama, a także o budowie ściany komórkowej bakterii oraz wrażliwości na leki. 

Paciorkowce dzieli się na: bakterie α-hemolizujące, powodujące częściową hemolizę, β-hemolizujące, które przyczyniają się do całkowitej hemolizy oraz grupę bakterii γ, gdzie hemoliza nie występuje. Sam proces hemolizy związany jest z rozpadem czerwonych krwinek i uwolnieniem zawartej w niej hemoglobiny do osocza krwi.

Paciorkowce alfa-hemolizujące (α-hemolizujące)

Do grupy paciorkowców alfa-hemolizujacych zalicza się:

  • Streptococcus pneumoniae, czyli dwoinkę zapalenia płuc. Patogen ten może powodować: zapalenie opon mózgowych, zapalenie ucha środkowego oraz zapalenie płuc. Warto wspomnieć, iż dzieci, a także osoby dorosłe mogą być nosicielami tej bakterii. 
  • Streptococcus viridans, czyli paciorkowiec zieleniejący, który może powodować między innymi zapalenie wsierdzia.

Paciorkowce beta-hemolizujące (β-hemolizujące)

Grupę paciorkowców beta-hemolizujących dzieli się na podgrupy, w zależności od występowania na powierzchni patogenu cząsteczki wielocukru (tzw. antygen Lancefield). Wyróżnia się 20 grup serologicznych. Dane źródłowe najczęściej zwracają uwagę na następujące grupy:

  • A – głównie Streptococcus pyogenes, GAS (paciorkowiec ropny),
  • B – głównie Streptococcus agalactiae, GBS (paciorkowiec bezmleczności),
  • C i G – na przykład Streptococcus canis – grupy obejmujące patogeny odzwierzęce.

Poruszając temat podziałów i klasyfikacji paciorkowców, warto wspomnieć, iż publikacje naukowe wyróżniają także następujące grupy tych patogenów:

  • grupa ropotwórcza,
  • grupa anginosus,
  • grupa mitis/oralis,
  • grupa salivarius,
  • grupa bovis.

Paciorkowce – jak dochodzi do zakażenia?

Mówiąc o zakażeniach paciorkowcami, należy zaznaczyć, iż bakterie te mogą znajdować się w naszym organizmie, nie wywołując objawów choroby. Mogą kolonizować powierzchnie ciała, a także znajdować się w jamie ustnej, jelitach, drogach oddechowych. Zakażenie może wynikać ze wzajemnego oddziaływania bakterii i pewnych mechanizmów obronnych organizmu człowieka. 

Paciorkowce mogą przenosić się drogą kropelkową lub poprzez kontakt bezpośredni, np. z wydzieliną górnych dróg oddechowych. W przypadku anginy rezerwuarem i źródłem zakażenia jest chory człowiek (w rzadkich przypadkach jest to bezobjawowy nosiciel bakterii). Aby uchronić się przed zakażeniem, należy przestrzegać podstawowych zasad higieny, takich jak częste mycie rąk czy mycie warzyw i owoców przed ich spożyciem.

Powiązane produkty

Paciorkowiec – jakie choroby wywołują paciorkowce?

Paciorkowce są przyczyną występowania:

  • anginy paciorkowcowej, płonicy, zakażeń skóry, np. liszajca (zachorowania dotyczą paciorkowców grupy A),
  • sepsy noworodkowej oraz – w mniejszym stopniu – zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, a także zakażeń u osób w wieku podeszłym (paciorkowce grupy B),
  • Streptococcus pyogenes, czyli paciorkowiec ropotwórczy, należący do paciorkowców beta-hemolizujących (grupa A) jest przyczyną częstych zakażeń dotyczących błon śluzowych (ostre zapalenia gardła oraz migdałków), a także skóry (róża, ropnie, liszajec oraz zapalenia tkanki łącznej), rzadziej powoduje: zapalenie płuc, zapalenia ucha środkowego, zapalenie opon mózgowych, ropień płuc oraz ropień mózgu.
  • Streptococcus pneumoniae, czyli paciorkowiec alfa-hemolizujący często powoduje: pozaszpitalne zapalenia płuc, zapalenia ucha środkowego, zapalenia zatok.

Rzadziej dwoinka zapalenia płuc może być przyczyną: zapalenia spojówek, septycznego zapalenie stawów, zapalenia kości i szpiku, zapalenia otrzewnej i zapalenia wsierdzia. Patogen może również prowadzić do: inwazyjnej choroby pneumokokowej, posocznicy oraz zapalenia opon mózgowych. 

Zakażenia paciorkowcem – leczenie

Od sytuacji klinicznej pacjenta zależą chorobotwórczość paciorkowców oraz wskazania do leczenia. Farmakoterapii nie wymagają osoby, które są nosicielami tej bakterii, natomiast zdarzają się sytuacje wyjątkowe, kiedy leczenie w takich przypadkach jest wskazane. W leczeniu zakażeń paciorkowcowych stosuje się odpowiedni rodzaj antybiotykoterapii zaordynowany przez lekarza. 

Angina paciorkowcowa

W przypadku anginy paciorkowcowej należy pamiętać o odpoczynku oraz spożywaniu dużej ilości płynów. W leczeniu objawowym można wykorzystać również tabletki oraz spraye na gardło o miejscowym działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Podczas wystąpienia gorączki pacjent może zażyć leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, np. paracetamol lub ibuprofen. W leczeniu anginy paciorkowcowej lekarz może zlecić przyjmowanie np.:

  • penicyliny fenoksymetylowej,
  • cefadroksylu,
  • penicyliny benzatynowej domięśniowo,
  • antybiotyku makrolidowego – w przypadku wystąpienia nadwrażliwości typu I na penicyliny.
  1. K. Obszańska, I. Kern–Zdanowicz1, I. Sitkiewicz, Mechanizmy wirulencji paciorkowców β–hemolizujących, „Post. Mikrobiol” 2014, nr 53, s. 101-111.
  2. R. Facklam, What happened to the streptococci: overview of taxonomic and nomenclature changes, „Clin. Microbiol. Rev.” 2002, nr 15, s. 613–630.
  3. W. Kohler, The present state of species within the genera Streptococcus and Enterococcus, „Int. J. Med. Microbiol.” 2007, nr 297, s. 133-150.
  4. P. Sawiec, J. Mrukowicz, L. Szenborn, Ostre zapalenie gardła i migdałków (angina), „mp.pl” [online], https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.3.3., [dostęp:] 15.05.2021.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Ospa wietrzna u dorosłych i dzieci – objawy ospy wietrznej, przebieg choroby, powikłania, szczepionka

    Ospa wietrzna, nazywana potocznie wiatrówką, jest wysoce zakaźną chorobą o etiologii wirusowej. Wywoływana jest przez wirusa Varicella-zoster virus (VZV), który jest identyczny z wirusem półpaśca. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową. Jak rozpoznać chorobę, ile trwa, jak ją leczyć i jakie mogą być powikłania ospy?

  • Marihuana medyczna – na czym polega leczenie konopiami?

    U schyłku okresu PRL, w 1985 roku, wprowadzono przepisy karne, które zakazały używania w Polsce marihuany. Kontrowersje wywoływał pogląd, że wykorzystanie tej substancji do celów medycznych stało się również niedostępne, a wręcz karalne. Dopiero po 32 latach (w 2017 roku) stworzono przepisy, które formalnie zezwoliły na legalne wprowadzanie marihuany do obrotu jako surowca farmaceutycznego, a także na zastosowanie jej w leczeniu i łagodzeniu objawów towarzyszących określonym chorobom. Co warto wiedzieć o marihuanie medycznej?

  • Najlepszy krem na oparzenia – alantoina? Jakie ma właściwości?

    Alantoina ze względu na silne działanie regeneracyjne, nawilżające oraz łagodzące wykorzystywana jest w licznych produktach kosmetycznych. Obecnie w przemyśle kosmetycznym stosuje się głównie alantoinę pochodzenia syntetycznego. Jest częstym składnikiem produktów do pielęgnacji skóry bardzo wrażliwej, w tym skóry niemowląt i dzieci. Występuje w balsamach, kremach do ciała oraz emulsjach do kąpieli. Preparaty z jej dodatkiem wykazują działanie regenerujące i łagodzące podrażnienia.

  • Szczepionka na grypę – kto i kiedy powinien się zaszczepić? Którą szczepionkę wybrać?

    W zależności od sezonu epidemicznego w Polsce liczba zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę osiąga od kilkuset tysięcy do nawet kilku milionów. Zazwyczaj największą liczbę zachorowań odnotowuje się pomiędzy styczniem a marcem. W zależności od grupy osób szczepionych i sezonu grypowego szczepionki na grypę chronią przed infekcją grypową ok. 40–70% zaszczepionych osób oraz zabezpieczają w znacznym stopniu przed powikłaniami pogrypowymi.

  • Silikony w kosmetykach – czy są bezpieczne?

    Silikony to składniki zaliczające się do tych niesłusznie uznawanych za niebezpieczne. Przybliżamy fakty i obalamy mity z nimi związane. Podpowiadamy: jakie właściwości mają silikony? W których kosmetykach znajdziemy silikony? Czy są bezpieczne? Dla kogo kosmetyki z silikonami są wskazane, a kto powinien od nich stronić?

  • Kolagen w proszku – czym jest i jak stosować?

    https://www.doz.pl/czytelnia/a17707-Najmocniejszy_kolagen_do_picia__jaki_jest_najlepiej_przyswajalnyKolagen w proszku jest jedną z postaci suplementów diety zawierających hydrolizowany kolagen. Peptydy kolagenowe naturalnie występują w organizmie człowieka – w skórze, kościach, ścięgnach i tkankach łącznych. Kolagen pozyskiwany jest najczęściej ze źródeł zwierzęcych: skóry, kości, tkanek krów, świń, ryb. W procesie hydrolizy kolagen jest rozkładany do mniejszych peptydów, które są łatwiej wchłaniane i przyswajane przez organizm. Kolagen w proszku stanowi suplement diety rekomendowany zazwyczaj w celu poprawy stanu skóry, włosów, paznokci, stawów i kości.

  • Nadmiar antyoksydantów wywołuje raka?

    Nowe badanie wykazało, że przeciwutleniacze, takie jak witaminy C i E, aktywują mechanizm stymulujący wzrost nowych naczyń krwionośnych w guzach nowotworowych, pomagając im rosnąć i dawać przerzuty. Naukowcy twierdzą, że ich odkrycia podkreślają potencjalne ryzyko przyjmowania suplementów przeciwutleniających wtedy, gdy nie są one potrzebne.

  • Jeden zastrzyk zamiast chemioterapii – nowa metoda leczenia raka

    Pierwszymi pacjentami na świecie, którzy skorzystają z terapii onkologicznej w formie zastrzyku, będą Anglicy. Jest to alternatywa dla klasycznego wlewu wykorzystywanego w leczeniu nowotworów. Na czym polega ten rodzaj leczenia? Czy pacjenci w Polsce także będą mogli uczestniczyć w takiej terapii?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij