Paciorkowiec (Streptococcus) – czym się charakteryzują zakażenia paciorkowcowe? Jak można się zarazić paciorkowcem?
Piotr Gmachowski

Paciorkowiec (Streptococcus) – czym się charakteryzują zakażenia paciorkowcowe? Jak można się zarazić paciorkowcem?

Paciorkowce, nazywane także streptokokami, to bakterie Gram-dodatnie o wysokiej inwazyjności. Mogą powodować m.in.  zapalenie płuc (Streptococcus pneumoniae), zapalenie gardła, szkarlatynę, anginę (Streptococcus pyogenes) czy zapalenie dróg moczowych (Streptococcus viridans). Wyjaśniamy, jakie są najczęstsze przyczyny zakażenia paciorkowcem oraz jak leczy się infekcje wywołane przez streptokoki.

Paciorkowiec – charakterystyka ogólna i podział

Paciorkowce to bakterie należące do grupy bakterii Gram-dodatnich. Określenie to wykorzystywane jest w omawianiu tematów związanych z komórkami bakteryjnymi, mówi między innymi o zabarwieniu bakterii w specjalnym sposobie barwienia metodą Grama, a także o budowie ściany komórkowej bakterii oraz wrażliwości na leki. 

Paciorkowce dzieli się na: bakterie α-hemolizujące, powodujące częściową hemolizę, β-hemolizujące, które przyczyniają się do całkowitej hemolizy oraz grupę bakterii γ, gdzie hemoliza nie występuje. Sam proces hemolizy związany jest z rozpadem czerwonych krwinek i uwolnieniem zawartej w niej hemoglobiny do osocza krwi.

Paciorkowce alfa-hemolizujące (α-hemolizujące)

Do grupy paciorkowców alfa-hemolizujacych zalicza się:

  • Streptococcus pneumoniae, czyli dwoinkę zapalenia płuc. Patogen ten może powodować: zapalenie opon mózgowych, zapalenie ucha środkowego oraz zapalenie płuc. Warto wspomnieć, iż dzieci, a także osoby dorosłe mogą być nosicielami tej bakterii. 
  • Streptococcus viridans, czyli paciorkowiec zieleniejący, który może powodować między innymi zapalenie wsierdzia.

Paciorkowce beta-hemolizujące (β-hemolizujące)

Grupę paciorkowców beta-hemolizujących dzieli się na podgrupy, w zależności od występowania na powierzchni patogenu cząsteczki wielocukru (tzw. antygen Lancefield). Wyróżnia się 20 grup serologicznych. Dane źródłowe najczęściej zwracają uwagę na następujące grupy:

  • A – głównie Streptococcus pyogenes, GAS (paciorkowiec ropny),
  • B – głównie Streptococcus agalactiae, GBS (paciorkowiec bezmleczności),
  • C i G – na przykład Streptococcus canis – grupy obejmujące patogeny odzwierzęce.

Poruszając temat podziałów i klasyfikacji paciorkowców, warto wspomnieć, iż publikacje naukowe wyróżniają także następujące grupy tych patogenów:

  • grupa ropotwórcza,
  • grupa anginosus,
  • grupa mitis/oralis,
  • grupa salivarius,
  • grupa bovis.

Paciorkowce – jak dochodzi do zakażenia?

Mówiąc o zakażeniach paciorkowcami, należy zaznaczyć, iż bakterie te mogą znajdować się w naszym organizmie, nie wywołując objawów choroby. Mogą kolonizować powierzchnie ciała, a także znajdować się w jamie ustnej, jelitach, drogach oddechowych. Zakażenie może wynikać ze wzajemnego oddziaływania bakterii i pewnych mechanizmów obronnych organizmu człowieka. 

Paciorkowce mogą przenosić się drogą kropelkową lub poprzez kontakt bezpośredni, np. z wydzieliną górnych dróg oddechowych. W przypadku anginy rezerwuarem i źródłem zakażenia jest chory człowiek (w rzadkich przypadkach jest to bezobjawowy nosiciel bakterii). Aby uchronić się przed zakażeniem, należy przestrzegać podstawowych zasad higieny, takich jak częste mycie rąk czy mycie warzyw i owoców przed ich spożyciem.

Powiązane produkty

Paciorkowiec – jakie choroby wywołują paciorkowce?

Paciorkowce są przyczyną występowania:

  • anginy paciorkowcowej, płonicy, zakażeń skóry, np. liszajca (zachorowania dotyczą paciorkowców grupy A),
  • sepsy noworodkowej oraz – w mniejszym stopniu – zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, a także zakażeń u osób w wieku podeszłym (paciorkowce grupy B),
  • Streptococcus pyogenes, czyli paciorkowiec ropotwórczy, należący do paciorkowców beta-hemolizujących (grupa A) jest przyczyną częstych zakażeń dotyczących błon śluzowych (ostre zapalenia gardła oraz migdałków), a także skóry (róża, ropnie, liszajec oraz zapalenia tkanki łącznej), rzadziej powoduje: zapalenie płuc, zapalenia ucha środkowego, zapalenie opon mózgowych, ropień płuc oraz ropień mózgu.
  • Streptococcus pneumoniae, czyli paciorkowiec alfa-hemolizujący często powoduje: pozaszpitalne zapalenia płuc, zapalenia ucha środkowego, zapalenia zatok.

Rzadziej dwoinka zapalenia płuc może być przyczyną: zapalenia spojówek, septycznego zapalenie stawów, zapalenia kości i szpiku, zapalenia otrzewnej i zapalenia wsierdzia. Patogen może również prowadzić do: inwazyjnej choroby pneumokokowej, posocznicy oraz zapalenia opon mózgowych. 

Zakażenia paciorkowcem – leczenie

Od sytuacji klinicznej pacjenta zależą chorobotwórczość paciorkowców oraz wskazania do leczenia. Farmakoterapii nie wymagają osoby, które są nosicielami tej bakterii, natomiast zdarzają się sytuacje wyjątkowe, kiedy leczenie w takich przypadkach jest wskazane. W leczeniu zakażeń paciorkowcowych stosuje się odpowiedni rodzaj antybiotykoterapii zaordynowany przez lekarza. 

Angina paciorkowcowa

W przypadku anginy paciorkowcowej należy pamiętać o odpoczynku oraz spożywaniu dużej ilości płynów. W leczeniu objawowym można wykorzystać również tabletki oraz spray'e na gardło o miejscowym działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Podczas wystąpienia gorączki pacjent może zażyć leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, np. paracetamol lub ibuprofen. W leczeniu anginy paciorkowcowej lekarz może zlecić przyjmowanie np.:

  • penicyliny fenoksymetylowej,
  • cefadroksylu,
  • penicyliny benzatynowej domięśniowo,
  • antybiotyku makrolidowego – w przypadku wystąpienia nadwrażliwości typu I na penicyliny.
  1. K. Obszańska, I. Kern–Zdanowicz1, I. Sitkiewicz, Mechanizmy wirulencji paciorkowców β–hemolizujących, „Post. Mikrobiol” 2014, nr 53, s. 101-111.
  2. R. Facklam, What happened to the streptococci: overview of taxonomic and nomenclature changes, „Clin. Microbiol. Rev.” 2002, nr 15, s. 613–630.
  3. W. Kohler, The present state of species within the genera Streptococcus and Enterococcus, „Int. J. Med. Microbiol.” 2007, nr 297, s. 133-150.
  4. P. Sawiec, J. Mrukowicz, L. Szenborn, Ostre zapalenie gardła i migdałków (angina), „mp.pl” [online], https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.3.3., [dostęp:] 15.05.2021.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Witaminy metylowane – kiedy i dlaczego wybrać taką formę?

    Coraz częściej na etykietach suplementów diety można znaleźć informację, że dany preparat zawiera „witaminy w formie metylowanej”. Choć brzmi to skomplikowanie, metylowane witaminy to po prostu biologicznie aktywne formy niektórych składników odżywczych, które mogą być lepiej przyswajalne i skuteczniejsze w działaniu – szczególnie u osób z określonymi zaburzeniami metabolicznymi. Kiedy warto sięgnąć po takie preparaty? Czy są bezpieczne dla każdego?

  • Nowa lista leków refundowanych od 1 lipca – co się zmienia?

    Od 1 lipca 2025 roku wchodzi w życie nowa i trzecia w tym roku lista leków refundowanych, która przynosi istotne zmiany dla wielu pacjentów w Polsce. Ministerstwo Zdrowia ogłosiło objęcie refundacją 41 nowych terapii, w tym 18 onkologicznych, z czego siedem dotyczy chorób rzadkich. Pozostałe 23 terapie objęte nową refundacją dotyczą chorób nieonkologicznych, w tym pięciu chorób rzadkich. Wprowadzono również zmiany cenowe oraz rozszerzono wskazania refundacyjne dla niektórych leków.

  • Kosmetyki z filtrem UV wycofane ze sprzedaży. Ograniczenia w stosowaniu homosalatu

    Unia Europejska regularnie aktualizuje przepisy dotyczące bezpieczeństwa stosowanych przez ludzi kosmetyków. Jednym z ostatnich przykładów jest Rozporządzenie Komisji (UE) 2022/2195, które wprowadziło istotne zmiany w zasadach stosowania m.in. filtrów UV, w tym homosalatu. Nowy limit stężenia substancji obowiązuje od początku lipca 2025 roku.

  • Jak nie zapomnieć o lekach? Sprawdzone porady

    https://m.doz.pl/Regularne przyjmowanie leków to klucz do skutecznej terapii i zapobiegania powikłaniom każdego schorzenia. Zapominanie o dawce może znacząco obniżyć skuteczność terapii, zwłaszcza w przypadku leków przyjmowanych długoterminowo lub o precyzyjnie określonych porach dnia. Jak nie zapominać o lekach?

  • Jakie są rodzaje plastrów na rany? Który wybrać do różnych uszkodzeń skóry?

    W celu odpowiedniego zabezpieczenia rany przed zabrudzeniem potrzebny jest plaster lub opatrunek. Ale który wybrać spośród wielu dostępnych opcji? Podpowiadamy, jakie są różne rodzaje plastrów na rany i kiedy należy je stosować, by uszkodzenia skóry dobrze się goiły.

  • Naukowcy pracują nad szczepionką na Alzheimera. Na czym polega przełomowy pomysł?

    Naukowcy opracowali eksperymentalną szczepionkę przeciwko białku tau – kluczowemu czynnikowi neurodegeneracji w chorobie Alzheimera. Pierwsze badania z udziałem ludzi ruszą już w 2026 roku. Na czym będą polegać?

  • Zastrzyk z adrenaliny. Kto powinien mieć przy sobie EpiPen i jak prawidłowo podać lek?

    Adrenalina, znana również jako epinefryna, odgrywa kluczową rolę w ratowaniu życia w sytuacjach nagłego zagrożenia zdrowia – szczególnie podczas reakcji anafilaktycznych. Współczesna medycyna oferuje wygodne i bezpieczne formy podania tego leku, z których najpopularniejszą jest automatyczny wstrzykiwacz, powszechnie określany jako EpiPen. Wiedza na temat wskazań do stosowania adrenaliny oraz umiejętność jej prawidłowego podania mogą okazać się bezcenne w krytycznych momentach.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl