Krztusiec – przyczyny, objawy, leczenie kokluszu
Katarzyna Gmachowska

Krztusiec – przyczyny, objawy, leczenie kokluszu

Krztusiec (koklusz) jest ostrą chorobą zakaźną dróg oddechowych wywołaną przez pałeczki krztuśca. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową. Na ciężki przebieg krztuśca narażone są zwłaszcza niemowlęta poniżej 6. miesiąca życia. Jak przebiega krztusiec i jak go rozpoznać? Jak wygląda leczenie kokluszu? W jaki sposób można się przed nim uchronić?

Krztusiec jest chorobą zakaźną wywoływaną przez bakterie zwane pałeczkami krztuśca. Choroba rozpoczyna się objawami typowymi dla przeziębienia, następnie pojawiają się napady uporczywego kaszlu, zwłaszcza w nocy. Odpowiednio wcześnie wdrożone leczenie antybiotykami łagodzi objawy krztuśca, natomiast podawanie leków po pojawieniu się napadów kaszlu skraca zakaźność dla otoczenia.

Krztusiec (koklusz) – charakterystyka 

Krztusiec, nazywany także kokluszem, jest chorobą zakaźną wywoływaną przez bakterie – pałeczki krztuśca (Bordetella pertussis). Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową. Po wniknięciu bakterii do organizmu dochodzi do ich namnażania i pojawienia się charakterystycznych objawów z układu oddechowego. W pierwszym stadium choroby występują objawy podobne jak w przeziębieniu (katar, kaszel, zapalenie gardła, stany podgorączkowe). Następnie pojawiają się typowe dla krztuśca objawy: napady długotrwałego i uciążliwego, suchego kaszlu, które często kończą głośnym wdechem, bezdechem lub wymiotami. Kaszel może utrzymywać się wiele tygodni.

Przebieg objawów krztuśca jest zależny od wieku chorego, jego stanu uodpornienia na Bordetellę pertussis, a także ogólnego stanu chorego. Zazwyczaj ciężki przebieg krztuśca dotyczy nieszczepionych niemowląt i małych dzieci. Powikłania kokluszu u dorosłych są rzadkie, choć mogą być groźne dla życia (zapalenie płuc, złamania żeber, drgawki lub niedotlenienie).  

Krztusiec – przyczyny. Jak można zarazić się pałeczką krztuśca? 

Krztusiec jest wywoływany przez zakażenie Gram-ujemną pałeczką tlenową Bordetella pertussis, która wytwarza toksynę krztuścową. Do zakażenia nią dochodzi drogą kropelkową. Źródłem zakażenia jest chory człowiek, który wraz z kaszlem rozpyla wydzielinę z dróg oddechowych zawierającą pałeczki krztuśca. Po przedostaniu się bakterii do dróg oddechowych osoby z otoczenia chorego, dochodzi do martwicy nabłonka tchawicy i oskrzeli oraz do zaburzenia wydzielania śluzu, który staje się bardzo gęsty.  

Objawy krztuśca pojawiają zazwyczaj się po około 5–21 dniach od kontaktu z osobą chorą. Krztusiec cechuje się dużą zakaźnością, zwłaszcza w pierwszych trzech tygodniach występowania objawów.  

Powiązane produkty

Krztusiec – objawy 

Nasilenie objawów krztuśca jest zależne od stanu uodpornienia danej osoby i jej wieku. Typowe objawy kokluszu występują zazwyczaj u nieszczepionych niemowląt i małych dzieci. Osoby zaszczepione przeciw krztuścowi pełnym schematem w dzieciństwie chorują rzadziej i mają łagodne objawy.   

W obrazie klinicznym krztuśca wyróżnia trzy fazy: fazę nieżytową, kaszlu oraz zdrowienia.  

Nieżytowa faza krztuśca 

Po około 7–14 dniach od kontaktu z chorym na krztusiec u osoby zakażonej pojawiają się objawy podobne do przeziębienia: katar, gorączka lub stany podgorączkowe, zapalenie gardła oraz łagodny kaszel, który nasila się w nocy. W fazie nieżytowej krztuśca, która jest trudna do szybkiej diagnostyki ze względu na podobieństwo do przeziębienia, choroba jest najbardziej zakaźna, a wdrożone leczenie najskuteczniejsze.  

Faza napadów kaszlu 

Faza napadów kaszlu trwa około 4–8 tygodni i charakteryzuje się ciężkimi napadami kaszlu, szczególnie w nocy. Kaszel przypomina pianie i świsty. Objawy te powstają na skutek wymuszonego głębokiego wdechu, po którym uciążliwy kaszel uniemożliwia nabranie powietrza. Napady kaszlu są spowodowane zaleganiem gęstej wydzieliny w drogach oddechowych, która jest złożona z komórek zapalnych i uszkodzonego nabłonka. Napad kaszlu może trwać wiele minut, prowadząc do wyczerpania organizmu, bezdechów lub wymiotów.  W tej fazie występuje także najwięcej powikłań krztuśca.  

Faza rekonwalescencji 

Faza rekonwalescencji, czyli zdrowienia, trwa około 2–8 tygodni. W tym okresie stopniowo ustępują ciężkie napady kaszlu, choć kaszel o różnym nasileniu może utrzymywać się jeszcze przez kilka miesięcy.  

Krztusiec – leczenie 

W leczeniu krztuśca należy jak najszybciej zastosować antybiotykoterapię, zazwyczaj stosuje się azytromycynę, klarytomycynę lub kotrimoksazol. Antybiotykoterapia zastosowana we wczesnej fazie okresu nieżytowego krztuśca łagodzi objawy choroby, natomiast leczenie wdrożone po pojawieniu się napadowego kaszlu nie wpływa na przebieg choroby, ale skraca okres zakaźności dla otoczenia.

Osoby z ciężkimi napadami kaszlu mogą wymagać leczenia w warunkach szpitalnych, niekiedy konieczne bywa leczenie tlenem, a nawet zastosowanie wentylacji mechanicznej.  

Krztusiec – powikłania 

Najcięższe zakażenia pałeczkami krztuśca występują u nieuodpornionych niemowląt do 6. miesiąca życia. Do najczęstszych powikłań krztuśca zalicza się: 

  • bezdechy, 
  • omdlenia, 
  • wymioty, 
  • krwawienia z nosa, uszu, 
  • obrzęk twarzy, 
  • przepukliny, 
  • zapalenie płuc, 
  • niedotlenienie, mogące prowadzić do uszkodzenia mózgu, 
  • niedożywienie związane z wymiotami i napadami kaszlu, 
  • wybroczyny na twarzy, 
  • złamania żeber na skutek uporczywego kaszlu, 
  • pękniecie tętniaka, 
  • nietrzymanie moczu

Krztusiec – profilaktyka. Szczepienie przecie krztuścowi 

Szczepienie przeciw krztuścowi podaje się jako szczepionkę skojarzoną DTP (przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi). Obecnie dostępne są dwa warianty szczepionek na krztuśca: całokomórkowe i bezkomórkowe. W Polsce szczepionka przeciw tężcowi, krztuścowi i błonicy należy do obowiązkowych szczepień wykonywanych u dzieci. Pełen schemat szczepienia przeciw krztuścowi obejmuje szczepienie podstawowe (4 dawki: pierwsza dawka w 2. miesiącu życia, druga dawka w 3.–4. miesiącu życia, trzecia dawka w 5.–6. miesiącu życia, czwarta dawka w 16.–18. miesiącu życia) oraz szczepienie przypominające (w 6. i 14. roku życia).

Odporność poszczepienna utrzymuje się przez około 10 lat po szczepionce pełnokomórkowej i 5 lat po szczepionce bezkomórkowej. Celem zapewnienia ochrony przed krztuścem należy podawać dawki przypominające co 10 lat. 

Przechorowanie krztuśca nie daje pełnej odporności, zdarzają się ponowne zachorowania, dlatego przebycie choroby nie jest przeciwwskazaniem do szczepienia.   

Aktualnie zaleca się szczepienie przeciw krztuścowi u kobiet ciąży, dzięki czemu przechodzące przez łożysko przeciwciała matki chronią dziecko przed zachorowaniem na krztusiec w pierwszych miesiącach jego życia, zanim zostanie zaszczepione. Szczepienie na krztusiec należy wykonać między 27. a 36. tygodniem ciąży.  

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Ospa wietrzna u dorosłych i dzieci – objawy ospy wietrznej, przebieg choroby, powikłania, szczepionka

    Ospa wietrzna, nazywana potocznie wiatrówką, jest wysoce zakaźną chorobą o etiologii wirusowej. Wywoływana jest przez wirusa Varicella-zoster virus (VZV), który jest identyczny z wirusem półpaśca. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową. Jak rozpoznać chorobę, ile trwa, jak ją leczyć i jakie mogą być powikłania ospy?

  • Marihuana medyczna – na czym polega leczenie konopiami?

    U schyłku okresu PRL, w 1985 roku, wprowadzono przepisy karne, które zakazały używania w Polsce marihuany. Kontrowersje wywoływał pogląd, że wykorzystanie tej substancji do celów medycznych stało się również niedostępne, a wręcz karalne. Dopiero po 32 latach (w 2017 roku) stworzono przepisy, które formalnie zezwoliły na legalne wprowadzanie marihuany do obrotu jako surowca farmaceutycznego, a także na zastosowanie jej w leczeniu i łagodzeniu objawów towarzyszących określonym chorobom. Co warto wiedzieć o marihuanie medycznej?

  • Najlepszy krem na oparzenia – alantoina? Jakie ma właściwości?

    Alantoina ze względu na silne działanie regeneracyjne, nawilżające oraz łagodzące wykorzystywana jest w licznych produktach kosmetycznych. Obecnie w przemyśle kosmetycznym stosuje się głównie alantoinę pochodzenia syntetycznego. Jest częstym składnikiem produktów do pielęgnacji skóry bardzo wrażliwej, w tym skóry niemowląt i dzieci. Występuje w balsamach, kremach do ciała oraz emulsjach do kąpieli. Preparaty z jej dodatkiem wykazują działanie regenerujące i łagodzące podrażnienia.

  • Szczepionka na grypę – kto i kiedy powinien się zaszczepić? Którą szczepionkę wybrać?

    W zależności od sezonu epidemicznego w Polsce liczba zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę osiąga od kilkuset tysięcy do nawet kilku milionów. Zazwyczaj największą liczbę zachorowań odnotowuje się pomiędzy styczniem a marcem. W zależności od grupy osób szczepionych i sezonu grypowego szczepionki na grypę chronią przed infekcją grypową ok. 40–70% zaszczepionych osób oraz zabezpieczają w znacznym stopniu przed powikłaniami pogrypowymi.

  • Silikony w kosmetykach – czy są bezpieczne?

    Silikony to składniki zaliczające się do tych niesłusznie uznawanych za niebezpieczne. Przybliżamy fakty i obalamy mity z nimi związane. Podpowiadamy: jakie właściwości mają silikony? W których kosmetykach znajdziemy silikony? Czy są bezpieczne? Dla kogo kosmetyki z silikonami są wskazane, a kto powinien od nich stronić?

  • Kolagen w proszku – czym jest i jak stosować?

    https://www.doz.pl/czytelnia/a17707-Najmocniejszy_kolagen_do_picia__jaki_jest_najlepiej_przyswajalnyKolagen w proszku jest jedną z postaci suplementów diety zawierających hydrolizowany kolagen. Peptydy kolagenowe naturalnie występują w organizmie człowieka – w skórze, kościach, ścięgnach i tkankach łącznych. Kolagen pozyskiwany jest najczęściej ze źródeł zwierzęcych: skóry, kości, tkanek krów, świń, ryb. W procesie hydrolizy kolagen jest rozkładany do mniejszych peptydów, które są łatwiej wchłaniane i przyswajane przez organizm. Kolagen w proszku stanowi suplement diety rekomendowany zazwyczaj w celu poprawy stanu skóry, włosów, paznokci, stawów i kości.

  • Nadmiar antyoksydantów wywołuje raka?

    Nowe badanie wykazało, że przeciwutleniacze, takie jak witaminy C i E, aktywują mechanizm stymulujący wzrost nowych naczyń krwionośnych w guzach nowotworowych, pomagając im rosnąć i dawać przerzuty. Naukowcy twierdzą, że ich odkrycia podkreślają potencjalne ryzyko przyjmowania suplementów przeciwutleniających wtedy, gdy nie są one potrzebne.

  • Jeden zastrzyk zamiast chemioterapii – nowa metoda leczenia raka

    Pierwszymi pacjentami na świecie, którzy skorzystają z terapii onkologicznej w formie zastrzyku, będą Anglicy. Jest to alternatywa dla klasycznego wlewu wykorzystywanego w leczeniu nowotworów. Na czym polega ten rodzaj leczenia? Czy pacjenci w Polsce także będą mogli uczestniczyć w takiej terapii?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij