Krztusiec – przyczyny, objawy, leczenie kokluszu
Katarzyna Gmachowska

Krztusiec – przyczyny, objawy, leczenie kokluszu

Krztusiec (koklusz) jest ostrą chorobą zakaźną dróg oddechowych wywołaną przez pałeczki krztuśca. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową. Na ciężki przebieg krztuśca narażone są zwłaszcza niemowlęta poniżej 6. miesiąca życia. Jak przebiega krztusiec i jak go rozpoznać? Jak wygląda leczenie kokluszu? W jaki sposób można się przed nim uchronić?

Krztusiec jest chorobą zakaźną wywoływaną przez bakterie zwane pałeczkami krztuśca. Choroba rozpoczyna się objawami typowymi dla przeziębienia, następnie pojawiają się napady uporczywego kaszlu, zwłaszcza w nocy. Odpowiednio wcześnie wdrożone leczenie antybiotykami łagodzi objawy krztuśca, natomiast podawanie leków po pojawieniu się napadów kaszlu skraca zakaźność dla otoczenia.

Krztusiec (koklusz) – charakterystyka 

Krztusiec, nazywany także kokluszem, jest chorobą zakaźną wywoływaną przez bakterie – pałeczki krztuśca (Bordetella pertussis). Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową. Po wniknięciu bakterii do organizmu dochodzi do ich namnażania i pojawienia się charakterystycznych objawów z układu oddechowego. W pierwszym stadium choroby występują objawy podobne jak w przeziębieniu (katar, kaszel, zapalenie gardła, stany podgorączkowe). Następnie pojawiają się typowe dla krztuśca objawy: napady długotrwałego i uciążliwego, suchego kaszlu, które często kończą głośnym wdechem, bezdechem lub wymiotami. Kaszel może utrzymywać się wiele tygodni.

Przebieg objawów krztuśca jest zależny od wieku chorego, jego stanu uodpornienia na Bordetellę pertussis, a także ogólnego stanu chorego. Zazwyczaj ciężki przebieg krztuśca dotyczy nieszczepionych niemowląt i małych dzieci. Powikłania kokluszu u dorosłych są rzadkie, choć mogą być groźne dla życia (zapalenie płuc, złamania żeber, drgawki lub niedotlenienie).  

Krztusiec – przyczyny. Jak można zarazić się pałeczką krztuśca? 

Krztusiec jest wywoływany przez zakażenie Gram-ujemną pałeczką tlenową Bordetella pertussis, która wytwarza toksynę krztuścową. Do zakażenia nią dochodzi drogą kropelkową. Źródłem zakażenia jest chory człowiek, który wraz z kaszlem rozpyla wydzielinę z dróg oddechowych zawierającą pałeczki krztuśca. Po przedostaniu się bakterii do dróg oddechowych osoby z otoczenia chorego, dochodzi do martwicy nabłonka tchawicy i oskrzeli oraz do zaburzenia wydzielania śluzu, który staje się bardzo gęsty.  

Objawy krztuśca pojawiają zazwyczaj się po około 5–21 dniach od kontaktu z osobą chorą. Krztusiec cechuje się dużą zakaźnością, zwłaszcza w pierwszych trzech tygodniach występowania objawów.  

Powiązane produkty

Krztusiec – objawy 

Nasilenie objawów krztuśca jest zależne od stanu uodpornienia danej osoby i jej wieku. Typowe objawy kokluszu występują zazwyczaj u nieszczepionych niemowląt i małych dzieci. Osoby zaszczepione przeciw krztuścowi pełnym schematem w dzieciństwie chorują rzadziej i mają łagodne objawy.   

W obrazie klinicznym krztuśca wyróżnia trzy fazy: fazę nieżytową, kaszlu oraz zdrowienia.  

Nieżytowa faza krztuśca 

Po około 7–14 dniach od kontaktu z chorym na krztusiec u osoby zakażonej pojawiają się objawy podobne do przeziębienia: katar, gorączka lub stany podgorączkowe, zapalenie gardła oraz łagodny kaszel, który nasila się w nocy. W fazie nieżytowej krztuśca, która jest trudna do szybkiej diagnostyki ze względu na podobieństwo do przeziębienia, choroba jest najbardziej zakaźna, a wdrożone leczenie najskuteczniejsze.  

Faza napadów kaszlu 

Faza napadów kaszlu trwa około 4–8 tygodni i charakteryzuje się ciężkimi napadami kaszlu, szczególnie w nocy. Kaszel przypomina pianie i świsty. Objawy te powstają na skutek wymuszonego głębokiego wdechu, po którym uciążliwy kaszel uniemożliwia nabranie powietrza. Napady kaszlu są spowodowane zaleganiem gęstej wydzieliny w drogach oddechowych, która jest złożona z komórek zapalnych i uszkodzonego nabłonka. Napad kaszlu może trwać wiele minut, prowadząc do wyczerpania organizmu, bezdechów lub wymiotów.  W tej fazie występuje także najwięcej powikłań krztuśca.  

Faza rekonwalescencji 

Faza rekonwalescencji, czyli zdrowienia, trwa około 2–8 tygodni. W tym okresie stopniowo ustępują ciężkie napady kaszlu, choć kaszel o różnym nasileniu może utrzymywać się jeszcze przez kilka miesięcy.  

Krztusiec – leczenie 

W leczeniu krztuśca należy jak najszybciej zastosować antybiotykoterapię, zazwyczaj stosuje się azytromycynę, klarytomycynę lub kotrimoksazol. Antybiotykoterapia zastosowana we wczesnej fazie okresu nieżytowego krztuśca łagodzi objawy choroby, natomiast leczenie wdrożone po pojawieniu się napadowego kaszlu nie wpływa na przebieg choroby, ale skraca okres zakaźności dla otoczenia.

Osoby z ciężkimi napadami kaszlu mogą wymagać leczenia w warunkach szpitalnych, niekiedy konieczne bywa leczenie tlenem, a nawet zastosowanie wentylacji mechanicznej.  

Krztusiec – powikłania 

Najcięższe zakażenia pałeczkami krztuśca występują u nieuodpornionych niemowląt do 6. miesiąca życia. Do najczęstszych powikłań krztuśca zalicza się: 

  • bezdechy, 
  • omdlenia, 
  • wymioty, 
  • krwawienia z nosa, uszu, 
  • obrzęk twarzy, 
  • przepukliny, 
  • zapalenie płuc, 
  • niedotlenienie, mogące prowadzić do uszkodzenia mózgu, 
  • niedożywienie związane z wymiotami i napadami kaszlu, 
  • wybroczyny na twarzy, 
  • złamania żeber na skutek uporczywego kaszlu, 
  • pękniecie tętniaka, 
  • nietrzymanie moczu

Krztusiec – profilaktyka. Szczepienie przecie krztuścowi 

Szczepienie przeciw krztuścowi podaje się jako szczepionkę skojarzoną DTP (przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi). Obecnie dostępne są dwa warianty szczepionek na krztuśca: całokomórkowe i bezkomórkowe. W Polsce szczepionka przeciw tężcowi, krztuścowi i błonicy należy do obowiązkowych szczepień wykonywanych u dzieci. Pełen schemat szczepienia przeciw krztuścowi obejmuje szczepienie podstawowe (4 dawki: pierwsza dawka w 2. miesiącu życia, druga dawka w 3.–4. miesiącu życia, trzecia dawka w 5.–6. miesiącu życia, czwarta dawka w 16.–18. miesiącu życia) oraz szczepienie przypominające (w 6. i 14. roku życia).

Odporność poszczepienna utrzymuje się przez około 10 lat po szczepionce pełnokomórkowej i 5 lat po szczepionce bezkomórkowej. Celem zapewnienia ochrony przed krztuścem należy podawać dawki przypominające co 10 lat. 

Przechorowanie krztuśca nie daje pełnej odporności, zdarzają się ponowne zachorowania, dlatego przebycie choroby nie jest przeciwwskazaniem do szczepienia.   

Aktualnie zaleca się szczepienie przeciw krztuścowi u kobiet ciąży, dzięki czemu przechodzące przez łożysko przeciwciała matki chronią dziecko przed zachorowaniem na krztusiec w pierwszych miesiącach jego życia, zanim zostanie zaszczepione. Szczepienie na krztusiec należy wykonać między 27. a 36. tygodniem ciąży.  

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jak dawkować melatoninę na sen? Czy pomaga zasnąć?

    Melatonina to kluczowy hormon procesu zasypiania. Jej niedobory mogą niekorzystnie wpływać na zachowanie prawidłowego cyklu okołodobowego, a tym samym przyczyniać się do występowania zaburzeń wielu mechanizmów zachodzących w organizmie. Ilość wydzielanej melatoniny zmniejsza się wraz z wiekiem, przez co najbardziej narażone na jej niedobory są osoby starsze. Jakie inne funkcje spełnia hormon snu, jak należy go suplementować i czym objawiają się niedobory melatoniny? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Lukrecja – co to za roślina? Właściwości, działanie, przeciwwskazania

    Któż z nas chociaż jeden raz w życiu nie zetknął się z niezwykłymi, czarnymi cukierkami o ślimakowatym kształcie? Ponoć albo się je kocha, albo nienawidzi. Charakterystyczny kolor i smak słodycze te zawdzięczają zawartości ekstraktu z lukrecji – rośliny, nad której bogactwem zastosowań warto się pochylić. Czym zatem jest lukrecja, jakie ma właściwości i jaki może mieć wpływ na nasze zdrowie?

  • Czym jest i jak działa żeń-szeń? Zastosowanie i przeciwwskazania do stosowania Panax ginseng

    Żeń-szeń, nazywany również ginsengiem lub wszechlekiem, jest jednym z najlepiej opisanych adaptogenów. Według medycyny chińskiej powinno się go stosować jedynie w miesiącach zimowych. Żeń-szeń może wpływać na poprawę funkcji kognitywnych (poznawczych), poprawia samopoczucie i pamięć, łagodzi stres oraz działa korzystnie na skórę i potencję seksualną. Na rynku można kupić wiele preparatów z żeń-szeniem, zarówno w formie tabletek czy kapsułek, jak i płynnych ekstraktów. Który preparat z żeń-szeniem wybrać, jaka jest dzienna zalecana dawka tego adaptogenu oraz w jakiej porze dnia należy zażywać ten suplement? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cytrynian magnezu, zwykły magnez, a może magnez z witaminą B6 – który wybrać?

    W aptekach i sklepach z suplementami dostępnych jest kilka form magnezu. Jedne preparaty występują w postaci magnezu z witaminą B6, inne określane są mianem cytrynianu magnezu (także w wersji z pirydoksyną), a jeszcze inne oferowane są w formie samego magnezu. Magnez można kupić zarówno w formie tabletek, kapsułek, saszetek z proszkiem do rozpuszczania w wodzie, jak i w postaci płynu czy żelek. Czym różnią się poszczególne suplementy, które połączenie jest najskuteczniejsze i najlepiej przyswajalne oraz dlaczego magnezu nie wolno łączyć z preparatami zawierającymi żelazo i wapń? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Co to jest cholekalcyferol – czyli jak powstaje witamina D w kapsułkach?

    Cholekalcyferol jest formą witaminy D3, która jest niezbędna do utrzymania zdrowego układu kostnego i zdrowia skóry. Może być syntetyzowana przez skórę pod wpływem promieni UVB lub przyjmowana w formie suplementów diety. Ułatwia wchłanianie wapnia i fosforu, umożliwiając m.in. prawidłowy rozwój kości i zębów.

  • Jad pszczeli – jakie ma właściwości lecznicze?

    Jad wytwarzany przez pszczoły miodne (Apis mellifera) to bezwonna, bezbarwna, gorzka ciecz, zawierająca mieszaninę różnych aktywnych substancji, takich jak peptydy, białka o właściwościach enzymatycznych czy biogenne aminy. Mimo że jest toksyną, która może prowadzić do wystąpienia reakcji alergicznej, to posiada także liczne właściwości prozdrowotne. Jakie są wyniki badań dotyczących jadu pszczelego?

  • Suplementacja przy insulinooporności

    Insulinooporność jest zaburzeniem metabolizmu, które może zamienić się w poważną chorobę, która obecnie może dotyczyć nawet 2 milionów Polaków. Przyczynia się do tego przede wszystkim siedzący tryb życia, przetworzona, wysokoenergetyczna żywność, a także przewlekły stres wpływający na nasze zachowania żywieniowe – „zajadanie” problemów. Insulinooporność nie musi być leczona, niemniej jeśli na czas nie zareagujemy zmianą dotychczasowego stylu życia, może przerodzić się w pełnoobjawowe schorzenie – cukrzycę. Cennym elementem uzupełniającym dietoterapię może być racjonalna, przemyślana suplementacja. Jakie składniki szczególnie wspierają zdrowie metaboliczne?

  • Suplementacja w Hashimoto – jak wpływają na to nutraceutyki?

    Hashimoto, a raczej autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, jest coraz powszechniej diagnozowanym schorzeniem. Mówimy o nim wtedy, gdy nasz układ odpornościowy atakuje tarczycę. W chorobie tej może dojść zarówno do podwyższonej czynności gruczołu, jak i normalnej lub obniżonej czynności. Hashimoto dotyka znacznie częściej kobiety niż mężczyzn. Wsparciem działania tarczycy, jak i całej terapii, może być racjonalna suplementacja w oparciu o składniki, których skuteczność potwierdzają wyniki badań naukowych.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij