Szczepionka 6w1– charakterystyka, cena, skutki uboczne szczepionki wysokoskojarzonej

Szczepionka 6w1 to wysokoskojarzony (poliwalentny) preparat biologiczny przeciwko sześciu chorobom zakaźnym: błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, Haemophilus influenzae typu B oraz wirusowemu zapaleniu wątroby typu B. Zaletą szczepionki 6w1 jest znacznie zmniejszona ilość wkłuć w porównaniu ze szczepionkami monowalentnymi. Jak wygląda schemat podawania szczepionki 6w1? Jaka jest jej cena?

1. Szczepionka 6w1 – charakterystyka
2. Szczepionka 6w1 – kiedy szczepić?
3. Szczepionka 6w1 – cena
4. Szczepionka 6w1 – powikłania
5. Szczepionka 6w1 – przeciwskazania

Szczepionka 6w1 – charakterystyka

Szczepionka 6w1 jest szczepionką wysokokojarzoną (poliwalentną), uodparniającą przeciwko sześciu chorobom zakaźnym: błonicy, tężcowi, krztuścowi, polioymelitis, Haemophilus influenzae typu B oraz wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (w skrócie: DTPa-IPV-HBV-Hib). 

W skład szczepionki 6w1 wchodzą:

• bezkomórkowy antygen krztuśca,
• toksoid tężcowy,
• toksoid błoniczy,
• antygen powierzchniowy WZW typu B,
• polisacharyd Haemophilus influenzae typu B,
• inaktywowany wirus poliomyelitis.

Ponadto szczepionka 6w1 zawiera składniki pomocnicze, w tym neomycynę i polimyksynę. Przeprowadzenie szczepień zgodnie z powyższym schematem zapewnia maksymalnie długi okres odporności.

Szczepionka powinna być podawana domięśniowo, z zaleceniem wstrzykiwania każdej kolejnej dawki w innym miejscu. 

Czym są szczepionki skojarzone?

Szczepionki skojarzone są preparatami wieloskładnikowymi (poliwalentnymi), które zawierają antygeny kilku typów tego samego drobnoustroju, albo antygeny kilku różnych drobnoustrojów. Szczepienie preparatami skojarzonymi pozwala jednocześnie uodpornić przeciw kilku chorobom zakaźnym oraz znacznie redukuje ilość wykonywanych wstrzyknięć. 

Szczepionka 6w1 a szczepionka 5w1 i szczepionki tradycyjne – różnice 

Szczepionki 5w1 oraz 6w1 są nowoczesnymi szczepionkami poliwalentnymi – wieloskładnikowymi. Jednocześnie uodparniają organizm przeciw kilku chorobom zakaźnym. Szczepionka 5w1 jest pięcioskładnikową szczepionką, dzięki której nabywa się odporność przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis oraz Haemophilus influenzae typu B, a szczepionka 6w1 dodatkowo uodparnia przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B.

Szczepionki skojarzone, takie jak preparaty 6 w 1 czy 5 w 1, stanowią nowoczesne i praktyczne rozwiązanie w profilaktyce chorób zakaźnych u dzieci. Ich największą zaletą jest możliwość uzyskania ochrony przed wieloma groźnymi chorobami w krótszym czasie, co ma szczególne znaczenie w pierwszych miesiącach życia dziecka, gdy ryzyko zakażeń jest najwyższe. Dzięki połączeniu kilku szczepień w jednej iniekcji ogranicza się liczbę zastrzyków, a tym samym zmniejsza stres i dyskomfort zarówno dla dziecka, jak i jego opiekunów. Ułatwia to również realizację kalendarza szczepień – mniej wizyt oznacza mniejsze ryzyko opóźnień lub pominięcia dawek, co mogłoby wpłynąć na skuteczność ochrony.

Co istotne, podanie kilku szczepionek jednocześnie nie przeciąża układu odpornościowego dziecka – badania wykazują, że nawet u niemowląt i wcześniaków układ immunologiczny potrafi bezpiecznie poradzić sobie z taką liczbą antygenów. W rzeczywistości organizm dziecka codziennie styka się z wieloma drobnoustrojami, znacznie bardziej obciążającymi niż szczepienia. Łączenie szczepień w jednej wizycie to także rozwiązanie bardziej komfortowe organizacyjnie i logistycznie – oszczędza czas i ogranicza ryzyko błędów przy podawaniu preparatów. Ich zakup wiąże się jednak z wydatkiem ze strony opiekunów ponieważ nie są refundowane.

Szczepionka 6w1 – kiedy szczepić?

Schemat szczepienia jest szczegółowo opisany w Charakterystyce Produktu Leczniczego i jest zależny od rodzaju szczepionki. Jedna ze szczepionek 6 w 1 stosowana w Polsce w ramach Programu Sczepień Ochronnych (PSO) może być podana według dwóch schematów:

Schemat podstawowy 3+1

Najczęściej stosowany w Polsce schemat obejmuje trzy dawki szczepienia podstawowego, podawane w odstępach co najmniej 1 miesiąc, rozpoczynając od ukończenia przez dziecko 6 tygodni życia. Kolejne zastrzyki wykonuje się najczęściej w 3. i 5. miesiącu życia. Po zakończeniu serii trzydawkowej zaleca się podanie dawki uzupełniającej, co najmniej 6 miesięcy po trzeciej dawce (najczęściej między 16. a 18. miesiącem życia) – zgodnie z zaleceniami medycznymi i dokumentacją producenta

Schemat skrócony 2+1

Dopuszczalny alternatywny schemat, znany jako 2+1, obejmuje dwie dawki szczepienia podstawowego – pierwszą po ukończeniu 6 tygodni, drugą najwcześniej po 8 tygodniach od pierwszej. Ta druga dawka zazwyczaj podawana jest w 3. lub 4. miesiącu życia. Po serii dwudawkowej także zalecane jest podanie dawki uzupełniającej co najmniej 6 miesięcy później, zwykle między 11. a 13. miesiącem życia .

Należy jednak podkreślić, że w Polsce schematu 2+1 nie zaleca się stosować rutynowo, ze względu na brak wystarczających dowodów klinicznych dotyczących jego skuteczności dla wszystkich komponentów, zwłaszcza krztuśca i Hib.

W obu schematach – zarówno 3+1, jak i 2+1 – dawka uzupełniająca powinna być podana co najmniej 6 miesięcy po ostatniej dawce szczepienia podstawowego. Preferowany czas to okres między 12. a 18. miesiącem życia w schemacie 3+1, a między 11. a 13. miesiącem w schemacie 2+1 – zgodnie z zaleceniami medycznymi i aktualną wersją Charakterystyki Produktu Leczniczego.

Szczepionka 6w1 – cena

Szczepionkę szcześciowalentną wykupuje się w aptece na podstawie recepty i udaje do przychodni POZ, gdzie po kwalifikacji przez lekarza odbywa się szczepienie. Podanie szczepionki w przychodni POZ przez personel medyczny jest bezpłatne.

Szczepionka 6w1 – powikłania

Szczepionka 6 w 1, jak każdy produkt leczniczy, może wywoływać działania niepożądane, choć nie u każdego one wystąpią. Najczęściej zgłaszane objawy, które pojawiają się bardzo często (czyli u więcej niż 1 na 10 szczepionych dzieci), to podwyższona temperatura ciała powyżej 38°C, zmęczenie, miejscowe reakcje w miejscu wstrzyknięcia, takie jak obrzęk, ból czy zaczerwienienie (o średnicy do 50 mm), a także utrata apetytu. Równie częste są objawy dotyczące układu nerwowego i psychicznego – dzieci mogą być drażliwe, niespokojne, płaczliwe w sposób nietypowy. Te objawy są naturalną reakcją organizmu na szczepienie i zwykle ustępują samoistnie w ciągu 1–3 dni.

Działania niepożądane określane jako częste (czyli występujące u mniej niż 1 na 10, ale więcej niż 1 na 100 osób) obejmują wyższą gorączkę, przekraczającą 39,5°C, a także większe reakcje w miejscu podania, takie jak obrzęk powyżej 50 mm, stwardnienie czy bolesność. W tej grupie mieszczą się również objawy ze strony układu pokarmowego, takie jak biegunka i wymioty, a także stany związane z pobudzeniem dziecka, jak nerwowość.

Rzadziej, czyli niezbyt często, pojawiają się objawy takie jak senność, kaszel, zakażenia górnych dróg oddechowych oraz rozlany obrzęk całej kończyny, w którą podano szczepionkę – czasem sięgający aż do sąsiedniego stawu. Te reakcje również mają łagodny charakter i zazwyczaj nie wymagają interwencji lekarskiej. Do rzadkich, ale możliwych działań niepożądanych należą poważniejsze reakcje neurologiczne, jak epizod hipotoniczno-hiporeaktywny (czyli nagła wiotkość i brak reakcji dziecka, przypominające zapaść), drgawki z gorączką lub bez, a także bezdech u wcześniaków, zwłaszcza urodzonych przed 28. tygodniem ciąży. Wśród rzadkich reakcji wymienia się też zapalenie oskrzeli, powiększenie węzłów chłonnych, małopłytkowość oraz różnego rodzaju reakcje alergiczne – od pokrzywki i świądu po reakcje anafilaktyczne.

W sferze dermatologicznej możliwe są wysypka, obrzęk naczynioruchowy, a bardzo rzadko – zapalenie skóry. Wśród miejscowych powikłań wymienia się rozległy obrzęk kończyny, naciek zapalny lub obecność pęcherzyków w miejscu podania. Choć takie objawy brzmią poważnie, są one wyjątkowo rzadkie i występują sporadycznie.

Warto podkreślić, że większość działań niepożądanych po podaniu szczepionki ma charakter łagodny i przemijający, a ryzyko ich wystąpienia jest zdecydowanie mniejsze niż ryzyko powikłań po chorobach, przed którymi szczepionka chroni.

Szczepionka 6w1 – przeciwskazania

Dotyczy to zarówno substancji czynnych, jak i pomocniczych, w tym również formaldehydu, neomycyny i polimyksyny – substancji, które mogą występować w śladowych ilościach jako pozostałości z procesu produkcji. Równie istotne jest, aby nie podawać szczepionki dzieciom, u których wcześniej wystąpiła reakcja nadwrażliwości po podaniu szczepionek zawierających komponenty przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, polio lub Hib.

Kolejnym przeciwwskazaniem jest stwierdzona encefalopatia o nieznanej przyczynie, która wystąpiła w ciągu siedmiu dni po wcześniejszym podaniu szczepionki zawierającej antygeny krztuśca. W takiej sytuacji należy zrezygnować z dalszego podawania szczepionek zawierających komponent krztuścowy. Dziecko może i powinno być jednak dalej szczepione przeciwko pozostałym chorobom – błonicy, tężcowi, WZW typu B, poliomyelitis i zakażeniom wywoływanym przez Haemophilus influenzae typu b – przy użyciu szczepionek pozbawionych składnika krztuścowego.

Jak w przypadku wszystkich szczepień ochronnych, podanie szczepionki 6 w 1 należy odroczyć w sytuacji, gdy dziecko przechodzi ostrą i ciężką chorobę przebiegającą z gorączką. W takich przypadkach układ odpornościowy może być osłabiony, a objawy choroby mogłyby zostać błędnie przypisane szczepieniu. Należy jednak zaznaczyć, że łagodne infekcje, takie jak katar czy lekki kaszel bez gorączki, nie stanowią przeciwwskazania do szczepienia i nie powinny być powodem jego odraczania.