Szczepionka DTP – charakterystyka, cena, skutki uboczne szczepionki

Szczepionka DTP jest dostępna w ramach obowiązkowych szczepień dzieci i podawana zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych (PSO). Preparat stosuje się w celu czynnego uodpornienia przeciwko trzem chorobom zakaźnym – błonicy, tężcowi i krztuścowi. Jaki są rodzaje i skład szczepionki DTP, ile kosztuje, czy jest refundowana i jakie są przeciwwskazania do jej stosowania?

1. Co oznacza skrót DTP?
2. Szczepionka DTP – charakterystyka
3. Szczepionka DTP – czym są błonica, tężec, krztusiec?
4. DTP – kiedy się szczepić?
5. Szczepionka DTP – cena
6. Szczepionka DTP – powikłania
7. Szczepionka DTP – przeciwwskazania

Co oznacza skrót DTP?

Skrót DTP wywodzi się od angielskich nazw chorób: diphtheria (błonica), tetanus (tężec), pertussis (krztusiec). Wymienione choroby mają wspólne cechy – są to groźne, bakteryjne choroby zakaźne, które mogą prowadzić do powikłań zagrażających życiu. Z tego względu szczepienie DTP zostało umieszczone w Programie Szczepień Ochronnych. Jest obowiązkowe i bezpłatne.

Szczepionka DTP – charakterystyka

W Polsce stosuje się dwa główne rodzaje szczepionek przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi – tzw. szczepionki DTP. Obie zawierają toksoid błoniczy i tężcowy, czyli niezakaźne formy toksyn bakteryjnych, które zostały odpowiednio przetworzone, tak aby nie wywoływały choroby, ale stymulowały organizm do wytworzenia odporności.

Preparaty różnią się głównie rodzajem składnika krztuścowego (czyli chroniącego przed krztuścem) – szczepionka pełnokomórkowa (DTPw) zawiera całe, zabite bakterie krztuśca, natomiast szczepionka bezkomórkowa (DTPa) zawiera tylko wybrane i oczyszczone fragmenty bakterii, które są wystarczające do pobudzenia układu odpornościowego. Oba typy to tzw. szczepionki skojarzone, co oznacza, że podczas jednego wkłucia dziecko otrzymuje ochronę przed kilkoma chorobami jednocześnie. Pozwala to na szybsze uodpornienie przeciw kilku chorobom. Dzięki temu ogranicza się również liczbę wizyt szczepiennych i iniekcji, co jest wygodniejsze i mniej stresujące dla dziecka.

Szczepionka DTP – czym są błonica, tężec, krztusiec?

Szczepionka skojarzona 3w1 DTP zapewnia ochronę przed następującymi chorobami:

• Błonica – choroba zakaźna, którą wywołuje bakteria zwana maczugowcem błonicy. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową (kaszel, kichanie) oraz w wyniku kontaktu z osobą chorą (rzadziej). Najczęstsze objawy tej choroby to ból gardła, wysoka gorączka, biały lub szary nalot na migdałkach i krtani, powiększone węzły chłonne, „szczekający” kaszel oraz świst wdechowy.
• Krztusiec (koklusz) – choroba zakaźna wywoływana przez bakterię (pałeczka krztuśca). Powoduje bakteryjne zakażenie oskrzeli i tchawicy. Do zakażenia dochodzi drogą powietrzno-kropelkową. Charakterystycznym objawem tej choroby jest przede wszystkim napadowy kaszel, któremu towarzyszą duszność i bezdech.
• Tężec – choroba wywoływana przez bakterię zwaną laseczką tężca. Do zakażenia dochodzi w wyniku zabrudzenia rany. Drobnoustrój atakuje układ nerwowy, co prowadzi do zwiększonego napięcia oraz skurczu mięśni. Poważny problem stanowią skurcze mięśni oddechowych i krtani, ponieważ mogą spowodować trudności z oddychaniem.

Bezpieczeństwo i skuteczność preparatów DTPw i DTPa zostały potwierdzone w badaniach klinicznych.

DTP – kiedy się szczepić?

Zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych w celu zapewnienia maksymalnej ochrony przed wyżej wymienionymi chorobami należy wykonać pełny cykl szczepień, który składa się z trzech dawek pierwotnych i czwartej dawki uzupełniającej. Obowiązkowe są też dawki przypominające w 6 i 14 roku życia.

Pierwszą dawkę leku dziecko otrzymuje najczęściej w 2 miesiącu życia, drugą między 3 a 4 miesiącem życia, trzecią w 5–6 miesiącu życia i ostatnią miedzy 16 a 18 miesiącem życia. Zaleca się zachowanie 6–8 tygodni odstępu pomiędzy szczepieniami. Ulotka szczepionki DTP, którą producent dołącza do preparatu, zawiera informacje na temat szczegółów samego szczepienia. Wynika z nich, że szczepionka powinna być podana głęboko domięśniowo w przednio-boczną część uda u dzieci do 2. roku życia oraz w mięsień naramienny u starszych dzieci. Szczepienie DTP może być wykonane jednocześnie z innymi szczepionkami (również ze szczepionkami skojarzonymi).

Szczepionka DTP – cena

Szczepionka DTP jest refundowana przez NFZ. Oznacza to, że dzieci i młodzież w ramach programu Szczepień Ochronnych otrzymają pełny schemat szczepienia bezpłatnie.

Szczepionka DTP – powikłania

Jak każda szczepionka, preparaty DTP mogą powodować działania niepożądane – jednak nie wystąpią one u każdego dziecka. Częstość tych reakcji nie jest dokładnie określona na podstawie dostępnych danych. Większość z nich jest przemijająca i ustępuje samoistnie w ciągu 1–2 dni:

• reakcje miejscowe (w miejscu wkłucia) – zaczerwienienie, ból, obrzęk, ograniczenie ruchomości i/lub bolesność kończyny górnej, powstanie podskórnych guzków;
• objawy ogólne (ze strony całego organizmu) – gorączka (do 39–40°C lub wyższa), która zwykle ustępuje w ciągu 24–48 godzin, dreszcze, zmniejszenie lub utrata apetytu i pragnienia, senność, drażliwość, niepokój (najczęściej przejściowe, do 48 godzin), przeczulica (nadwrażliwość na dotyk).

Mogą pojawić się również inne działania niepożądane, np. ze strony:

• skóry – pokrzywka, wysypka, zasinienie, bladość;
• układu pokarmowego – wymioty, biegunka;
• układu oddechowego – kaszel, bezdech, zaburzenia oddychania.

W Charakterystyce Produktu Leczniczego wymienione są również objawy neurologiczne.

Szczepionka DTP – przeciwwskazania

Szczepienia są jednym z najskuteczniejszych sposobów ochrony dziecka przed groźnymi chorobami, takimi jak błonica, tężec czy krztusiec. Istnieją jednak sytuacje, w których szczepienie DTP powinno zostać odroczone lub – w rzadkich przypadkach – całkowicie pominięte.

Nadwrażliwość na składniki szczepionki

Jeśli u dziecka w przeszłości wystąpiła reakcja uczuleniowa (np. wysypka, trudności z oddychaniem, silny obrzęk) po podaniu tej lub innej podobnej szczepionki, należy zgłosić to lekarzowi. Dotyczy to zarówno substancji czynnych, jak i pomocniczych zawartych w preparacie. W takich przypadkach dalsze szczepienie tą samą szczepionką może być niewskazane.

Choroba z gorączką lub zaostrzenie choroby przewlekłej

Silne reakcje neurologiczne po poprzednim szczepieniu

Niektóre sytuacje wymagają szczególnej uwagi i zgłoszenia lekarzowi, jeśli wystąpiły po wcześniejszej dawce szczepionki DTP:

• utrata przytomności lub znaczne osłabienie reakcji dziecka w ciągu 48 godzin po szczepieniu (tzw. epizod hipotoniczno-hiporeaktywny);
• gorączka powyżej 40,5°C (jeśli nie była związana z inną przyczyną), która pojawiła się w ciągu dwóch dni od szczepienia;
• nieutulony, wysoki, piskliwy płacz trwający 3 godziny lub dłużej – tzw. krzyk mózgowy;
• drgawki (zarówno z gorączką, jak i bez niej), które wystąpiły w ciągu 3 dni od szczepienia;
• objawy neurologiczne (takie jak zaburzenia świadomości, sztywność, drgawki) występujące w ciągu 72 godzin po poprzednim szczepieniu;
• encefalopatia (uszkodzenie mózgu) o nieznanej przyczynie, która wystąpiła do 7 dni po wcześniejszej dawce szczepionki zawierającej składnik przeciw krztuścowi.

W takich przypadkach lekarz może zdecydować o zastosowaniu innego schematu szczepień.

Nie każdy objaw po szczepieniu oznacza przeciwwskazanie do dalszych szczepień. Jeśli jednak u dziecka wystąpiły jakiekolwiek niepokojące objawy po poprzedniej dawce, zawsze należy o nich powiedzieć lekarzowi.