Młoda kobieta trzyma w dłoni szklankę wody - pije, aby uniknąć odwodnienia u dorosłych
Barbara Bukowska

Odwodnienie dorosłego – objawy, jak rozpoznać? Skutki dla zdrowia

Odwodnienie określa się jako stan, w którym zawartość wody w organizmie spada do poziomu utrudniającego, a czasami wręcz uniemożliwiającego prawidłowe funkcjonowanie. Przyczyn odwodnienia może być wiele, jednak niezależnie od czynnika doprowadzającego do zbyt niskiej ilości płynów w organizmie każdorazowo wymagana jest szybka interwencja. Skutki odwodnienia u dorosłych, szczególnie u seniorów, mogą zagrażać zdrowiu i życiu.

  1. Jak poznać, że organizm jest odwodniony?
  2. Co robić, gdy organizm jest odwodniony?
  3. Jak szybko nawodnić organizm po odwodnieniu?
  4. Ile trzeba pić, żeby się nie odwodnić?
  5. Jakie płyny najlepiej nawadniają organizm?
  6. Co się dzieje, gdy pijesz za mało wody? Ile powinno się pić wody w ciągu dnia?

Jak poznać, że organizm jest odwodniony?

Na odwodnienie organizmu u dorosłego często wskazują odczuwalne objawy. Przy lekkim niedoborze wody w organizmie pacjent może skarżyć się na wzmożone pragnienie, ogólne osłabienie, bóle i zawroty głowy. Gdy stan odwodnienia pogłębia się, dochodzi uczucie suchości w ustach, praca serca przyspiesza, zmniejsza się również ilość oddawanego moczu. W ciężkich przypadkach odwodnienia u dorosłego człowieka obserwuje się objawy neurologiczne i zaburzenia psychiczne, odwodniona osoba ma znacząco przyspieszoną akcję oddechową oraz wygląda na splątaną. W skrajnych wypadkach skutkiem odwodnienia może być pojawienie się drgawek.

Istnieje prosty, domowy sposób na sprawdzenie, czy występuje odwodnienie. Wystarczy lekko uszczypnąć skórę na grzbiecie dłoni i przytrzymać przez kilka sekund. Jeśli po wypuszczeniu z palców skóra szybko wraca do pierwotnego kształtu, organizm jest prawidłowo nawodniony. Jeśli jednak odkształcenie utrzymuje się, może to być oznaką odwodnienia organizmu. Test ten ma ograniczone zastosowanie u osób starszych, u których naturalnie skóra jest mniej elastyczna. W tej grupie pacjentów zaleca się ocenę innych parametrów odwodnienia.

W warunkach domowych użytecznym wskaźnikiem odwodnienia jest również zabarwienie moczu. U pacjentów odwodnionych ilość wydalanego moczu zmniejsza się, a jego kolor staje się ciemniejszy, bursztynowy. Barwa słomkowa świadczy o prawidłowym nawodnieniu.

W przewlekłym odwodnieniu przydatna jest diagnostyka laboratoryjna. Najczęściej oznacza się hematokryt (u pacjentów odwodnionych jego wartość jest podwyższona), a także jonogram, czyli stężenie podstawowych elektrolitów w organizmie: sodu, potasu, wapnia, magnezu, a także jonów chlorkowych. Odchylenia w tych parametrach mogą wskazywać na zaburzenia w gospodarce wodno-elektrolitowej. W niektórych przypadkach w diagnozowaniu odwodnienia wskazane jest oznaczenie poziomu kreatyniny, odzwierciedlającej pracę nerek.

Co robić, gdy organizm jest odwodniony?

W przypadku zaobserwowania odwodnienia konieczne jest uzupełnienie niedoboru płynów i elektrolitów. Powinno się pić niegazowaną wodę i niesłodzone herbaty, szczególnie ziołowe czy owocowe. Niezależnie od rodzaju spożywanego płynu bardzo ważne jest stopniowe nawadnianie organizmu. Nawadnianie będzie skuteczne przy wypijaniu małych porcji (100–150 ml) przez cały dzień.

Warto również pamiętać, że poziom płynów uzupełniają nie tylko napoje! Można sięgać po soczyste owoce (arbuzy, truskawki, melony), a także zupy czy owocowo-warzywne smoothie.

Jedną z najczęstszych przyczyn odwodnienia są wymioty, pojawiające się w przebiegu ostrych infekcji żołądkowo-jelitowych. Ciepłe napoje mogą nasilać odruch wymiotny – w takich przypadkach najlepiej sprawdzą się schłodzone płyny, przyjmowane powoli, małymi łykami.

Powiązane produkty

Jak szybko nawodnić organizm po odwodnieniu?

U pacjentów wymagających szybkiego nawodnienia można skorzystać z doustnych środków nawadniających dostępnych w aptekach. Mają postać tabletek musujących lub proszku i pomagają uzupełnić podstawowe elektrolity i glukozę; niektóre produkty są dodatkowo wzbogacone o witaminy. W przypadku ich stosowania również obowiązuje zasada przyjmowania płynów powoli, małymi łyczkami.

Ciężkie przypadki odwodnienia wymagają konsultacji lekarskiej. Gdy objawy wskazują na ciężkie odwodnienie, należy niezwłocznie zgłosić się do szpitala. Najczęściej wdrażaną procedurą w takich przypadkach są kroplówki nawadniające. Podanie płynów drogą dożylną sprawia, że niezbędne elektrolity trafiają bezpośrednio do krwi, poprawa samopoczucia następuje więc zdecydowanie szybciej.

Sprawdź ofertę elektrolitów na nawodnienie i po wymiotach na DOZ.pl

Ile trzeba pić, żeby się nie odwodnić?

Przyjmowanie odpowiednich ilości płynów najskuteczniej chroni przed odwodnieniem. Opracowano wiele matematycznych wzorów pozwalających obliczyć dzienne zapotrzebowanie na wodę. Jedną z łatwiejszych do zapamiętania jest zasada 8 × 8, która mówi, że wodę powinniśmy pić 8 razy dziennie, a każda porcja powinna mieć 8 uncji, czyli odpowiednik 1 szklanki (250 ml). Łatwo wyliczyć więc, że dziennie daje to 2 l wody. Z kolei zalecenia Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności mówią o 2 l płynów dziennie dla kobiet i 2,5 l dla mężczyzn.

Niezależnie od przyjętej metody obliczeń końcowe wyniki będą podobne – około 2 l dziennie. Warto jednak podkreślić, że zapotrzebowanie to rośnie w przypadku intensywnego wysiłku fizycznego oraz w wysokiej temperaturze.

Jakie płyny najlepiej nawadniają organizm?

Nie każdy płyn równie dobrze nawadnia organizm. Zdecydowanie najlepszym wyborem jest woda. Równie dobrze nawadnia herbata, ale najlepiej zdecydować się na jej wersję owocową lub ziołową, bez dodatku cukru. Nie można więc jednoznacznie wskazać, czy lepsza jest herbata czy woda.

Do wody warto dodać sok z cytryny, pomarańczy lub limonki, a także miód (lepszy niż cukier!) i odrobinę soli – takie domowe elektrolity zdecydowanie lepiej nawadniają, uzupełniają bowiem nie tylko płyny, ale również makroelementy. Dobrym wyborem będzie też mleko lub naturalny jogurt – wykazano, że produkty te ze względu na zawartość białka i tłuszczu nawadniają lepiej niż woda, bo spowalniają opróżnianie żołądka. Uważa się, że picie wody z różnymi dodatkami ogranicza jej szybkie wydalanie z moczem.

Czym charakteryzuje się odwodnienie u dzieci i niemowląt? Dowiedz się na DOZ.pl

Pacjenci z zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi często sięgają po coca-colę. Choć badania naukowe nie potwierdzają jej skuteczności, coca-cola wydaje się pomagać w przywróceniu prawidłowej perystaltyki jelit, przez co ułatwia nawodnienie innymi płynami. Zawarta w niej kofeina ma jednak działanie moczopędne, dlatego należy ją pić z umiarem.

Oprócz wiedzy, z czym pić wodę, żeby się nawodnić, warto również zapamiętać, że niektóre napoje mogą wręcz nasilać odwodnienie. Dotyczy to przede wszystkim kawy oraz innych napojów z kofeiną, które nie nawadniają organizmu. Zaleca się także ograniczenie napojów słodzonych.

Co się dzieje, gdy pijesz za mało wody? Ile powinno się pić wody w ciągu dnia?

Niezależnie od przyjętych metod obliczeń uznaje się, że dorosła osoba powinna przyjmować 2–2,5 l wody dziennie. Gdy pijesz za mało wody, pojawiają się pierwsze objawy odwodnienia. Jeśli bilans płynów nie zostanie wyrównany, będą się one pogłębiać. W przypadku chorób, którym towarzyszą wymioty lub biegunka, dochodzi do gwałtownej utraty płynów. W tej sytuacji nawet pijąc wodę, można się odwodnić.

W społeczeństwie zdecydowanie częstszym problemem jest picie za małych ilości wody. Ale wodę również można przedawkować! Uważa się, że bezpiecznie można wypić 5–6 l wody dziennie. Większe ilości mogą być niebezpieczne dla zdrowia ze względu na nadmierne obciążenie układu wydalniczego.
  1. Scientific Opinion on Dietary Reference Values for water. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition, and Allergies (NDA), [online] https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.2903/j.efsa.2010.1459 [dostęp:] 24.08.2023.
  2. N.A. Shaheen, A.A. Alqahtani, H. Assiri, R. Alkhodair, M.A. Hussein. Public knowledge of dehydration and fluid intake practices: variation by participants' characteristics. BMC Public Health 18(1), 2018.
  3. C.J. Edmonds, E. Foglia, P. Booth, C.H.Y. Fu, M. Gardner. Dehydration in older people: A systematic review of the effects of dehydration on health outcomes, healthcare costs and cognitive performance. Arch Gerontol Geriatr 95, 2021.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Gradówka – co to jest i jak wygląda? Przyczyny, objawy, leczenie

    Gradówka jest jednym z najczęściej występujących schorzeń okulistycznych i dotyka osoby w różnym wieku. Jakie są przyczyny i objawy gradówki? Jakie mogą być konsekwencje dla zdrowia, jeśli nie jest odpowiednio leczona?

  • Grypa typu B – objawy, leczenie, możliwe powikłania

    Grypa typu B to sezonowa infekcja wirusowa, która często atakuje w miesiącach jesienno-zimowych. Charakteryzuje się nagłym początkiem, wysoką gorączką, bólem mięśni i osłabieniem, które mogą znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie. Chociaż większość przypadków przebiega łagodnie, nieleczona grypa typu B może prowadzić do groźnych powikłań, takich jak zapalenie płuc czy zaostrzenie chorób przewlekłych. Dowiedz się, jak rozpoznać objawy, skutecznie leczyć infekcję i minimalizować ryzyko komplikacji.

  • Ptasia grypa – przyczyny, objawy u ludzi, leczenie

    Ptasia grypa to zakaźna choroba wirusowa wywoływana przez różne szczepy wirusa grypy typu A, które naturalnie występują w populacjach ptaków. Wirusy te mogą przenosić się między ptakami, a w określonych przypadkach mogą zakażać także inne gatunki, w tym ludzi.

  • Grypa w ciąży – zagrożenia, objawy, leczenie i profilaktyka

    Grypa oraz inne infekcje wirusowe często wywołują niepokój u kobiet będących w ciąży. Zakażenie wirusem grypy u osób dorosłych przebiega zwykle dosyć łagodnie, jednakże w przypadku kobiet ciężarnych choroba może mieć cięższy przebieg oraz negatywnie wpływać na dziecko. Z tego względu w rekomendacjach lekarzy ginekologów kładzie się nacisk przede wszystkim na profilaktykę i ochronę przyszłych mam przed zakażeniem grypą, aby uniknąć poważnych powikłań.

  • Pluskwa domowa – jak wyleczyć jej ugryzienie? Jak zwalczać?

    Pluskwa domowa to niewielki owad pasożytniczy, który żywi się krwią ssaków, w tym przede wszystkim ludzi. Ze względu na swój tryb życia i sposób odżywiania owady te zyskały miano jednych z najbardziej uciążliwych pasożytów w środowisku domowym. Pozbycie się pluskiew jest niezwykle trudne, ponieważ owady te potrafią przetrwać w trudnych warunkach i mają zdolność do ukrywania się w najmniejszych szczelinach. Często problem pluskiew zostaje wykryty dopiero po pojawieniu się ugryzień, które mogą być źródłem silnego świądu oraz innych reakcji skórnych.

  • Grypa typu A – objawy, przebieg, leczenie, powikłania

    Grypa typu A to jedna z najczęściej występujących odmian wirusa grypy, która charakteryzuje się dużą zdolnością do mutacji i rozprzestrzeniania się w populacji. Jest to choroba sezonowa, która co roku dotyka miliony ludzi na całym świecie i niejednokrotnie wywołuje epidemie lub pandemie. Objawy grypy typu A często pojawiają się nagle i mogą mieć poważne konsekwencje dla zdrowia, zwłaszcza u osób starszych, dzieci oraz osób z obniżoną odpornością. W artykule przedstawiamy charakterystyczne objawy grypy typu A, jej przebieg, metody leczenia oraz możliwe powikłania, które mogą wystąpić w wyniku niewłaściwego lub opóźnionego leczenia. Dowiesz się także, jak zapobiegać tej chorobie i dlaczego szczepienia odgrywają kluczową rolę w ochronie przed wirusem.

  • Drgawki gorączkowe u dziecka – jak sobie z nimi radzić?

    Wystąpienie drgawek gorączkowych u dziecka jest sytuacją niezwykle trudną i wywołującą silny stres u rodziców. Z tego względu warto wiedzieć, jak sobie z nimi radzić i co zrobić, aby nie dopuścić do ich pojawienia się. Czym są drgawki gorączkowe oraz jakie są ich rodzaje?

  • Pielęgnacja skóry pacjenta onkologicznego. Jakie kosmetyki stosować przy chemioterapii i radioterapii?

    Chemioterapia, radioterapia i tak zwana terapia skojarzona (łącząca różne metody leczenia) to stosowane od lat metody leczenia nowotworów. Niestety, ich działanie nie ogranicza się jedynie do komórek nowotworowych – terapie onkologiczne wpływają również na zdrowe komórki, zwłaszcza te o wysokiej zdolności do podziału, takie jak komórki skóry, włosów i paznokci. Dlatego w trakcie leczenia onkologicznego tak ważna jest odpowiednia pielęgnacja.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.