Młoda kobieta trzyma w dłoni szklankę wody - pije, aby uniknąć odwodnienia u dorosłych
Barbara Bukowska

Odwodnienie dorosłego – objawy, jak rozpoznać? Skutki dla zdrowia

Odwodnienie określa się jako stan, w którym zawartość wody w organizmie spada do poziomu utrudniającego, a czasami wręcz uniemożliwiającego prawidłowe funkcjonowanie. Przyczyn odwodnienia może być wiele, jednak niezależnie od czynnika doprowadzającego do zbyt niskiej ilości płynów w organizmie każdorazowo wymagana jest szybka interwencja. Skutki odwodnienia u dorosłych, szczególnie u seniorów, mogą zagrażać zdrowiu i życiu.

  1. Jak poznać, że organizm jest odwodniony?
  2. Co robić, gdy organizm jest odwodniony?
  3. Jak szybko nawodnić organizm po odwodnieniu?
  4. Ile trzeba pić, żeby się nie odwodnić?
  5. Jakie płyny najlepiej nawadniają organizm?
  6. Co się dzieje, gdy pijesz za mało wody? Ile powinno się pić wody w ciągu dnia?

Jak poznać, że organizm jest odwodniony?

Na odwodnienie organizmu u dorosłego często wskazują odczuwalne objawy. Przy lekkim niedoborze wody w organizmie pacjent może skarżyć się na wzmożone pragnienie, ogólne osłabienie, bóle i zawroty głowy. Gdy stan odwodnienia pogłębia się, dochodzi uczucie suchości w ustach, praca serca przyspiesza, zmniejsza się również ilość oddawanego moczu. W ciężkich przypadkach odwodnienia u dorosłego człowieka obserwuje się objawy neurologiczne i zaburzenia psychiczne, odwodniona osoba ma znacząco przyspieszoną akcję oddechową oraz wygląda na splątaną. W skrajnych wypadkach skutkiem odwodnienia może być pojawienie się drgawek.

Istnieje prosty, domowy sposób na sprawdzenie, czy występuje odwodnienie. Wystarczy lekko uszczypnąć skórę na grzbiecie dłoni i przytrzymać przez kilka sekund. Jeśli po wypuszczeniu z palców skóra szybko wraca do pierwotnego kształtu, organizm jest prawidłowo nawodniony. Jeśli jednak odkształcenie utrzymuje się, może to być oznaką odwodnienia organizmu. Test ten ma ograniczone zastosowanie u osób starszych, u których naturalnie skóra jest mniej elastyczna. W tej grupie pacjentów zaleca się ocenę innych parametrów odwodnienia.

W warunkach domowych użytecznym wskaźnikiem odwodnienia jest również zabarwienie moczu. U pacjentów odwodnionych ilość wydalanego moczu zmniejsza się, a jego kolor staje się ciemniejszy, bursztynowy. Barwa słomkowa świadczy o prawidłowym nawodnieniu.

W przewlekłym odwodnieniu przydatna jest diagnostyka laboratoryjna. Najczęściej oznacza się hematokryt (u pacjentów odwodnionych jego wartość jest podwyższona), a także jonogram, czyli stężenie podstawowych elektrolitów w organizmie: sodu, potasu, wapnia, magnezu, a także jonów chlorkowych. Odchylenia w tych parametrach mogą wskazywać na zaburzenia w gospodarce wodno-elektrolitowej. W niektórych przypadkach w diagnozowaniu odwodnienia wskazane jest oznaczenie poziomu kreatyniny, odzwierciedlającej pracę nerek.

Co robić, gdy organizm jest odwodniony?

W przypadku zaobserwowania odwodnienia konieczne jest uzupełnienie niedoboru płynów i elektrolitów. Powinno się pić niegazowaną wodę i niesłodzone herbaty, szczególnie ziołowe czy owocowe. Niezależnie od rodzaju spożywanego płynu bardzo ważne jest stopniowe nawadnianie organizmu. Nawadnianie będzie skuteczne przy wypijaniu małych porcji (100–150 ml) przez cały dzień.

Warto również pamiętać, że poziom płynów uzupełniają nie tylko napoje! Można sięgać po soczyste owoce (arbuzy, truskawki, melony), a także zupy czy owocowo-warzywne smoothie.

Jedną z najczęstszych przyczyn odwodnienia są wymioty, pojawiające się w przebiegu ostrych infekcji żołądkowo-jelitowych. Ciepłe napoje mogą nasilać odruch wymiotny – w takich przypadkach najlepiej sprawdzą się schłodzone płyny, przyjmowane powoli, małymi łykami.

Powiązane produkty

Jak szybko nawodnić organizm po odwodnieniu?

U pacjentów wymagających szybkiego nawodnienia można skorzystać z doustnych środków nawadniających dostępnych w aptekach. Mają postać tabletek musujących lub proszku i pomagają uzupełnić podstawowe elektrolity i glukozę; niektóre produkty są dodatkowo wzbogacone o witaminy. W przypadku ich stosowania również obowiązuje zasada przyjmowania płynów powoli, małymi łyczkami.

Ciężkie przypadki odwodnienia wymagają konsultacji lekarskiej. Gdy objawy wskazują na ciężkie odwodnienie, należy niezwłocznie zgłosić się do szpitala. Najczęściej wdrażaną procedurą w takich przypadkach są kroplówki nawadniające. Podanie płynów drogą dożylną sprawia, że niezbędne elektrolity trafiają bezpośrednio do krwi, poprawa samopoczucia następuje więc zdecydowanie szybciej.

Ile trzeba pić, żeby się nie odwodnić?

Przyjmowanie odpowiednich ilości płynów najskuteczniej chroni przed odwodnieniem. Opracowano wiele matematycznych wzorów pozwalających obliczyć dzienne zapotrzebowanie na wodę. Jedną z łatwiejszych do zapamiętania jest zasada 8 × 8, która mówi, że wodę powinniśmy pić 8 razy dziennie, a każda porcja powinna mieć 8 uncji, czyli odpowiednik 1 szklanki (250 ml). Łatwo wyliczyć więc, że dziennie daje to 2 l wody. Z kolei zalecenia Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności mówią o 2 l płynów dziennie dla kobiet i 2,5 l dla mężczyzn.

Niezależnie od przyjętej metody obliczeń końcowe wyniki będą podobne – około 2 l dziennie. Warto jednak podkreślić, że zapotrzebowanie to rośnie w przypadku intensywnego wysiłku fizycznego oraz w wysokiej temperaturze.

ELEKTROLITY

SOKI I SYROPY

WITAMINY

Jakie płyny najlepiej nawadniają organizm?

Nie każdy płyn równie dobrze nawadnia organizm. Zdecydowanie najlepszym wyborem jest woda. Równie dobrze nawadnia herbata, ale najlepiej zdecydować się na jej wersję owocową lub ziołową, bez dodatku cukru. Nie można więc jednoznacznie wskazać, czy lepsza jest herbata czy woda.

Do wody warto dodać sok z cytryny, pomarańczy lub limonki, a także miód (lepszy niż cukier!) i odrobinę soli – takie domowe elektrolity zdecydowanie lepiej nawadniają, uzupełniają bowiem nie tylko płyny, ale również makroelementy. Dobrym wyborem będzie też mleko lub naturalny jogurt – wykazano, że produkty te ze względu na zawartość białka i tłuszczu nawadniają lepiej niż woda, bo spowalniają opróżnianie żołądka. Uważa się, że picie wody z różnymi dodatkami ogranicza jej szybkie wydalanie z moczem.

Pacjenci z zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi często sięgają po coca-colę. Choć badania naukowe nie potwierdzają jej skuteczności, coca-cola wydaje się pomagać w przywróceniu prawidłowej perystaltyki jelit, przez co ułatwia nawodnienie innymi płynami. Zawarta w niej kofeina ma jednak działanie moczopędne, dlatego należy ją pić z umiarem.

Oprócz wiedzy, z czym pić wodę, żeby się nawodnić, warto również zapamiętać, że niektóre napoje mogą wręcz nasilać odwodnienie. Dotyczy to przede wszystkim kawy oraz innych napojów z kofeiną, które nie nawadniają organizmu. Zaleca się także ograniczenie napojów słodzonych.

Co się dzieje, gdy pijesz za mało wody? Ile powinno się pić wody w ciągu dnia?

Niezależnie od przyjętych metod obliczeń uznaje się, że dorosła osoba powinna przyjmować 2–2,5 l wody dziennie. Gdy pijesz za mało wody, pojawiają się pierwsze objawy odwodnienia. Jeśli bilans płynów nie zostanie wyrównany, będą się one pogłębiać. W przypadku chorób, którym towarzyszą wymioty lub biegunka, dochodzi do gwałtownej utraty płynów. W tej sytuacji nawet pijąc wodę, można się odwodnić.

W społeczeństwie zdecydowanie częstszym problemem jest picie za małych ilości wody. Ale wodę również można przedawkować! Uważa się, że bezpiecznie można wypić 5–6 l wody dziennie. Większe ilości mogą być niebezpieczne dla zdrowia ze względu na nadmierne obciążenie układu wydalniczego.
  1. Scientific Opinion on Dietary Reference Values for water. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition, and Allergies (NDA), [online] https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.2903/j.efsa.2010.1459 [dostęp:] 24.08.2023.
  2. N.A. Shaheen, A.A. Alqahtani, H. Assiri, R. Alkhodair, M.A. Hussein. Public knowledge of dehydration and fluid intake practices: variation by participants' characteristics. BMC Public Health 18(1), 2018.
  3. C.J. Edmonds, E. Foglia, P. Booth, C.H.Y. Fu, M. Gardner. Dehydration in older people: A systematic review of the effects of dehydration on health outcomes, healthcare costs and cognitive performance. Arch Gerontol Geriatr 95, 2021.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Dlaczego podczas wysiłku fizycznego robi nam się ciepło?

    Każdy z nas zaobserwował zapewne, że podczas podjęcia aktywności fizycznej wzrasta temperatura ciała, co objawia się m.in. zaczerwieniem skóry i wzmożoną potliwością. Dlaczego tak się dzieje?  

  • Dieta biegacza. Co jeść, a czego unikać?

    Odpowiednio zbilansowana dieta jest podstawowym elementem większości dyscyplin sportowych i kluczem do sukcesu. Nie inaczej jest w przypadku biegaczy. Jeśli dopiero zaczynasz swoją przygodę z bieganiem, to zapewne wiesz już, jakie obuwie, odzież i sprzęt wybrać, ale czy wiesz jak się odżywiać?

  • Naturalne elektrolity – przegląd najlepszych produktów

    Elektrolity są niezbędne do życia człowieka. Odpowiadają za szereg ważnych funkcji w naszym organizmie, dlatego bardzo ważne jest ich regularne uzupełnianie. Jak w naturalny sposób uzupełnić elektrolity? Czym tak właściwie są naturalne elektrolity, jakie są ich źródła i kiedy warto je stosować?

  • Jak uzupełnić elektrolity aptecznym i domowym sposobem?

    Utrata elektrolitów to sytuacja stwarzająca zagrożenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Odchylenie od normy stężenia elektrolitów może doprowadzić do zaburzeń pracy serca i układu nerwowego. Dlatego warto wiedzieć, jak uzupełnić elektrolity, gdy zajdzie taka potrzeba.

  • Sód (Na) – badamy elektrolity we krwi. Norma, hiponatremia, hipernatremia

    Badanie stężenia sodu (Na) jest jednym z głównych oznaczeń parametrów krwi. Nie jest badaniem drogim ani też wymagającym specjalnego przygotowania, niemniej kontrolowanie poziomu sodu jest bardzo istotne. Wszelkie nieprawidłowości w stężeniu tego elektrolitu mogą być bardzo groźne dla zdrowia, szczególnie osób, u których zdiagnozowano choroby kardiologiczne, jak chociażby nadciśnienie tętnicze lub nefrologiczne, jak niewydolność nerek. Jak wygląda badanie, czy jest refundowane, ile kosztuje i jakie są normy dla kobiet, mężczyzn i dzieci? Odpowiadamy w niniejszym artykule.

  • Czym są izotoniki? Kiedy sięgać po napoje izotoniczne?

    Izotoniki to napoje, których głównym zadaniem jest ochrona organizmu przed odwodnieniem, a także dostarczenie węglowodanów oraz uzupełnienie utraconych elektrolitów w trakcie wzmożonego wysiłku. Czym dokładnie charakteryzują się izotoniki? Kto powinien sięgać po napoje izotoniczne?

  • Jakie leki wziąć ze sobą w wakacyjną podróż?

    Choć wakacyjna podróż kojarzy się przede wszystkim z beztroskim wypoczynkiem i relaksem w ciepłym klimacie, nie możemy zapominać o bezpieczeństwie. Jednym z najważniejszych gwarantów, że wszystko pójdzie dobrze, jest zabranie ze sobą dobrze wyposażonej apteczki. Co wziąć ze sobą w podróż?

  • Dieta a wysiłek fizyczny. Co jeść przed i po treningu?

    Nadeszła wiosna, postanowiłeś więc wreszcie wziąć się za siebie i dotrzymać postanowień złożonych trzy miesiące temu (tak, tak, Sylwester był w grudniu). Wyciągasz więc z szafy luźniejsze ubranie, kompletujesz sprzęt sportowy i wychodzisz odbyć swój pierwszy trening. Idzie Ci już całkiem dobrze, kondycja się poprawia, ale wciąż czujesz, że to jeszcze nie to. Czego brakuje? Odpowiednio zbilansowana dieta dopełni wysiłek włożony w ćwiczenia i spotęguje efekty. Co jeść przed i po treningu?  

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl