Mleka specjalistyczne – preparaty dla dzieci z refluksem, alergią i innymi problemami

Czasem zdarza się, że noworodki i niemowlęta nie są zupełnie zdrowe: urodziły się przedwcześnie, mają częste kolki i wzdęcia, albo częściej niż inne cierpią na ulewanie po jedzeniu. Niekiedy występuje też ryzyko alergii lub sama alergia na mleko bądź nietolerancja laktozy. Jeśli karmienie piersią jest niemożliwe, należy wtedy karmić dziecko pokarmem, którego skład odpowiada jego specjalnym potrzebom.

Tzw. mleka specjalistyczne i preparaty mlekozastępcze mają status dietetycznych środków spożywczych specjalnego przeznaczenia medycznego. Są dostępne w różnych wariantach przeznaczonych dla dzieci w różnym wieku, analogicznie do mleka standardowego. Należy je zawsze stosować pod nadzorem lekarza i na jego wyraźne zalecenie. Przy pewnych schorzeniach niektóre z tych preparatów są wydawane na receptę i podlegają refundacji.

Wcześniaki i noworodki z niską masą ciała

Przedwcześnie urodzone dzieci mają przed sobą trudne zadanie: nadrobić ten czas, który powinny spędzić w macicy, otrzymując wszystkie składniki odżywcze przez pępowinę. Ważą bardzo mało i nie są jeszcze w pełni gotowe na życie poza organizmem matki. Dlatego muszą dostawać pokarm bardziej odżywczy niż dzieci prawidłowo rozwinięte. Mleko dla wcześniaków i noworodków z bardzo niską masą ciała jest zwykle bardziej kaloryczne niż zwykłe mleko początkowe i zawiera więcej białka, aby wspomóc wzrost i odpowiednio szybkie przybieranie na wadze. Jeśli matka może karmić piersią – co jest idealnym rozwiązaniem dla wcześniaka – dla zwiększenia gęstości odżywczej pokarmu lekarz może również zalecić dodawanie do mleka matki specjalnych białkowych preparatów wzbogacających.

Ulewanie (regurgitacja, refluks)

Układ pokarmowy noworodków i niemowląt jest jeszcze niedojrzały i takie dolegliwości jak refluks i ulewanie mogą się czasami zdarzać, a ich częstość zwykle maleje z upływem czasu w ciągu pierwszych miesięcy życia. Jeśli jednak dziecko ulewa pokarm bardzo często i nie pomagają na to żadne sposoby zalecane przez lekarza lub położną, można rozważyć podawanie dziecku specjalnego pokarmu, który gęstnieje w żołądku dziecka. Dzięki temu cofanie się treści pokarmowej z żołądka jest utrudnione i jedzenie ma szansę pozostać tam, gdzie powinno. Do takiego pokarmu, oznaczanego symbolem AR (antyrefluks), dodaje się mączkę chleba świętojańskiego, która ma zagęszczać konsystencję mleka w żołądku dziecka. Mączkę tę otrzymuje się z nasion drzewa o nazwie szarańczyn strąkowy i jest ona bardzo popularnym i wartościowym dodatkiem do żywności – zarówno dla dzieci, jak i dla dorosłych. Specyficzny skład węglowodanów występujących w tej mączce sprawia, że pozostaje ona gęsta po spożyciu nawet przez pół godziny. Dla noworodków karmionych piersią istnieją też preparaty zagęszczające mleko matki, również zawierające mączkę chleba świętojańskiego.

Kolki, wzdęcia i zaparcia – jakie mleko podawać przy dolegliwościach pokarmowych?

Dolegliwości pokarmowe takie jak bóle brzucha, wzdęcia i zaparcia także występują u dzieci z powodu niedojrzałości przewodu pokarmowego. Z czasem mogą być nasilone przez zbyt łapczywe picie z butelki i połykanie przy tym powietrza, lub kiedy dziecko zaraz po karmieniu jest kładzione do łóżeczka, zamiast być przez jakiś czas trzymane w pionowej pozycji. Czasem pomóc może stosowanie smoczków i butelek ze specjalnymi systemami wentylacji, które zapobiegają połykaniu przez dziecko powietrza w czasie karmienia. Jeśli mimo tego dolegliwości nie ustępują, lekarz może zalecić podawanie dziecku specjalnych lekkostrawnych mieszanek. Często oznaczone są one wyrazem „comfort” i zawierają białko, które jest poddane częściowej hydrolizie. Oznacza to, że duże cząsteczki białka są pocięte na mniejsze części, czyli jakby „nadtrawione” i dzięki temu lżej strawne dla dziecka. Mleko takie zawiera również mniej laktozy, a ilość cukrów uzupełniana jest glukozą, która nie wymaga trawienia. Oprócz tego dodatek odpowiednich kwasów tłuszczowych sprawia, że stolec jest bardziej miękki i dziecku łatwiej jest się wypróżnić.

Ryzyko alergii – jakie mleko wybrać?

Kiedy przynajmniej jedno z rodziców lub rodzeństwa dziecka cierpiało na alergię na białko mleka krowiego, niemowlę znajduje się w tzw. grupie ryzyka wystąpienia alergii na to białko.

Alergia na białka mleka

Trzeba jednak wiedzieć, że częściowo hydrolizowane białko nie traci wszystkich właściwości alergennych. Jeśli u dziecka już stwierdzono alergię na białko mleka, nie należy podawać mu mleka HA, tylko zapytać lekarza o mieszanki zawierające białko o znacznym stopniu hydrolizy (pocięte na bardzo małe fragmenty) lub, jeśli alergia jest ciężka, o preparaty na bazie białka sojowego. Jeśli u dziecka występuje ciężka alergia na mleko, soję i inne białka, a także nietolerancja laktozy, wtedy można zastosować specjalne odżywki zawierające wolne aminokwasy oraz glukozę i skrobię jako źródło węglowodanów. Takie odżywki zalecane są tylko w szczególnych przypadkach i mogą podlegać refundacji na podstawie recepty lekarskiej.

Mimo że dostępne są na rynku odżywki na bazie mleka koziego, to często dzieci z alergią na krowie mleko będą również na nie uczulone. Dlatego nie wolno bez konsultacji z lekarzem, na własną rękę podawać małym alergikom takiego mleka.

Mleko dla niemowląt z nietolerancją laktozy

Dla dzieci, które nie trawią laktozy lub nie tolerują jej, ale nie są uczulone na białka mleka, rozwiązaniem może być mleko modyfikowane bez laktozy. Zawiera ono pełnowartościowe białka mleka, całe lub hydrolizowane, jednak zamiast laktozy źródłami węglowodanów są syrop glukozowy, skrobia lub maltodekstryna (węglowodan otrzymywany z częściowo hydrolizowanej skrobi, składający się z reszt glukozy).

Zaburzenia wchłaniania u niemowląt

Niektóre schorzenia przewodu pokarmowego mogą powodować zaburzenia wchłaniania składników odżywczych. Operacje, resekcje, zaburzenia funkcjonowania wątroby, trzustki i pęcherzyka żółciowego mogą sprawiać, że pomimo podawania pełnowartościowego pokarmu dziecko będzie niedożywione. W takich przypadkach lekarz może zalecić stosowanie odżywek zawierających większy udział tzw. średniołańcuchowych kwasów tłuszczowych. Tłuszcze zawierające kwasy tłuszczowe o średniej długości łańcucha (przypomnijmy: to takie, które mają od 6 do 12 atomów węgla) są łatwo wchłaniane z przewodu pokarmowego, nawet bez udziału żółci i lipaz, czyli enzymów trawiących tłuszcze. Zapewnia to dodatkową porcję łatwo przyswajalnej energii. Odżywki takie oznaczone są symbolem „MCT” od angielskiej nazwy średniołańcuchowych tłuszczów: Medium Chain Triglycerides. W szczególnych przypadkach lekarz może przepisać taki preparat na receptę podlegającą refundacji.

Biegunki u niemowląt a wybór mleka modyfikowanego

Po początkowej fazie uzupełniania wody i elektrolitów, kiedy lekarz zaleci powrót no normalnego odżywiania, dobrym rozwiązaniem może być podawanie odżywek przeznaczonych do postępowania dietetycznego w biegunkach. Takie preparaty często mają dodatek mączki bananowej, która wpływa normalizująco na pracę przewodu pokarmowego. Można je przygotowywać tak, jak mleko i podawać z butelki. Dla starszych dzieci można użyć mniej wody i przygotować gęstszą kaszkę, do podawania łyżeczką. Po ustąpieniu dolegliwości można stopniowo wrócić do podawania dziecku normalnego pokarmu.