Zaparcia u niemowląt - jak pomóc maluszkowi?

Zaparcia u niemowląt, inaczej zatwardzenia, to problem, który bardzo często niepokoi rodziców. Długie nieoddawanie stolca może mieć wiele przyczyn, w tym zmianę diety, czy też alergię pokarmową, a nawet wadę anatomiczną. Według gastroenterologów dziecięcych, zaparcia u niemowląt to najczęstsza dolegliwość kliniczna. Co w takiej sytuacji można podać maluszkowi?

1. Jak rozpoznać zaparcia u niemowlaka?
2. Przyczyny zaparć u niemowląt
3. Jak długo noworodek może nie robić kupy?
4. Jak radzić sobie z zaparciami u maluszka?
5. Domowe sposoby na zaparcia u niemowląt

Na zaparcia cierpi około 15% populacji dziecięcej. U niemowląt (czyli dzieci do ukończenia 1 roku życia) to jeden z najczęstszych problemów układu pokarmowego. Jest to związane z faktem, że w pierwszych miesiącach życia układ trawienny kształtuje się i dojrzewa, a zatem jest wrażliwszy na wiele składników pokarmowych. W związku z tym ból brzuszka, wzdęcia, uczucie niepokoju i zaparcia mogą być częstym powodem zmartwień rodziców.

Jak rozpoznać zaparcia u niemowlaka?

O zatwardzeniach mówi się wówczas, gdy liczba oddawanych stolców jest mniejsza niż 2 tygodniowo. Ponadto kał ma twardą konsystencję, a jego oddawanie sprawia maluchowi ból (co często powoduje płacz lub niepokój). Objawom tym może towarzyszyć twardy brzuszek. W niektórych przypadkach obserwuje się także zmniejszenie łaknienia. Warto jednak pamiętać, że wypróżniane wygląda nieco inaczej u dzieci karmionych piersią, a inaczej u tych będących na mleku modyfikowanym.

Liczba oddawanych stolców u dzieci karmionych mlekiem matki powinna być częstsza, niż tych spożywających jedynie gotowe mieszanki. Prawda jest jednak taka, że nie ma ściśle określonej normy co do liczby wypróżnień u niemowląt. Stolec może pojawiać się codziennie, a nawet raz na 10 dni. Jeśli dziecko oddaje mniej stolców, ale nie towarzyszą temu żadne niepokojące objawy, to prawdopodobnie nie dzieje się nic złego.

Przyczyny zaparć u niemowląt

Zaparcia u niemowląt mogą być wynikiem:

• zmiany sposobu odżywiania (przejście z karmienia piersią na mleko modyfikowane, zastąpienie mleka początkowego mlekiem następnym, rozszerzenie diety, wprowadzenie nowego składnika itp.),
• alergii pokarmowych,
• chorób przewodu pokarmowego (np. choroby Hirschsprunga) lub jego wad anatomicznych,
• zbyt małej ilości błonnika w diecie (u starszych niemowląt spożywających stałe pokarmy),
• małej podaży płynów,
• niewłaściwe przygotowanie mlecznej mieszanki (proporcje niezgodne z instrukcją przygotowania),
• przyjmowania niektórych leków np. antybiotyków (bez jednoczesnego wsparcia probiotycznego).

Jakie produkty powodują zaparcia u niemowląt?

Niestety nie da się jednoznacznie wskazać na składniki, które mogą powodować zatwardzenia i dyskomfort z nimi związany. Rodzice niemowląt powinni pamiętać o tym, aby w diecie maluszka (zgodnie ze stanowiskiem WHO dzieci do 6. miesiąca życia powinny być karmione wyłącznie mlekiem mamy lub – jeśli karmienie piersią nie jest możliwe – modyfikowanym, a po tym czasie nadchodzi czas rozszerzania diety o inne produkty) nie zabrakło dużej ilości płynów i błonnika (kaszki, owoce). Negatywny wpływ na częstotliwość oddawania stolców może mieć zbyt szybkie wprowadzenie do diety niemowlaka, mleka krowiego, kakao (bogatego w garbniki) i wysoko przetworzonej żywności.

Jak długo noworodek może nie robić kupy?

Noworodek, czyli dziecko do ukończenia 4 tygodnia życia, powinno mieć bardzo regularny rytm wypróżnień. Kupka pojawia się u niego nawet kilka razy dziennie, często podczas lub tuż po każdym karmieniu. Jego konsystencja jest półpłynna, a kolor zbliżony do musztardowego. Warto jednak pamiętać, że każde dziecko jest inne i ma odmienny rytm wypróżnień.

Jak radzić sobie z zaparciami u maluszka?

Co zrobić, gdy niemowlę nie chce zrobić kupy? W pierwszej kolejności należy przyjrzeć się jego diecie. Jeśli zaparcia wystąpiły na skutek przejścia z karmienia piersią do mleka modyfikowanego (lub z mleka początkowego na mleko następne), warto zweryfikować jego skład. Pediatrzy bardzo często rekomendują w takich przypadkach mleko HA, czyli hipoalergiczne, mające na celu zminimalizowanie ryzyka pojawienia się objawów alergii pokarmowych, w tym zaparć.

Kolejnym sposobem na zmniejszenie ryzyka zatwardzenia u niemowląt jest podawanie probiotyków. Wyniki badań naukowych wykazały, że podawanie dzieciom z przewlekłymi zaparciami probiotyków (szczep Lactobacillus reuteri), wpłynęło na poprawę częstotliwości i konsystencji oddawanych stolców.

Skuteczne może okazać się także zastosowanie czopków glicerynowych, które zapewniają odpowiedni poślizg, pobudzając jednocześnie perystaltykę jelit. Farmakologiczne leczenie zaparć u dzieci po 6 miesiącu życia może uwzględniać przyjmowanie długołańcuchowych makrogoli. Najczęściej podaje się w je w formie rozpuszczonej w wodzie, mleku lub soku do samodzielnego wypicia. Innym lekiem osmotycznie czynnym, który wspiera wypróżnianie jest laktuloza. Po konsultacji z lekarzem może być stosowana również przez niemowlęta. Jej działanie polega na zatrzymaniu wody w jelicie grubym, co w konsekwencji powoduje rozluźnienie masy kałowej.

Domowe sposoby na zaparcia u niemowląt

Istnieje wiele domowych sposobów na zaparcia u niemowląt. Zalicza się do nich:

• wykonywanie masażu brzuszka,
• stosowanie ciepłych kompresów (np.  termofor z pestkami wiśni) i/lub kąpieli,
• wzbogacenie diety w błonnik (świeże owoce i warzywa, kasza pęczak, otręby),
• zwiększenie podaży płynów,
• podanie herbatki z rumianku lub kopru włoskiego.