Jak nosić noworodka – podstawowe zasady. Jak prawidłowo trzymać i podnosić niemowlaka?

Czynności związane z opieką, przewijaniem, myciem, karmieniem, noszeniem czy podnoszeniem i odkładaniem dziecka są powtarzane wielokrotnie w ciągu dnia, dlatego tak ważne jest wyrobienie przez rodziców prawidłowych nawyków. Prawidłowa pielęgnacja noworodka i niemowlęcia ma bowiem wpływ na jego dalszy rozwój, w tym osiąganie ważnych umiejętności ruchowych. Fizjoterapeuta wyjaśnia, jak prawidłowo nosić, karmić oraz kąpać noworodka i niemowlaka.

Jak prawidłowo nosić, jak trzymać i podnosić noworodka i niemowlaka?

Te pytania zadaje sobie każdy świeżo upieczony rodzic, ale odpowiedź nie jest jednoznaczna. Z całą pewnością możemy stwierdzić, że właściwe noszenie malucha daje mu poczucie bezpieczeństwa i stwarza optymalne warunki do prawidłowego rozwoju. Dlatego tak ważne jest dostosowanie sposobu noszenia dziecka na rękach, a tym samym jego pozycji, do etapu rozwoju oraz osobniczych uwarunkowań.

Jak nosić noworodka – etapy rozwoju kręgosłupa w 1. roku życia

Rozwój dziecka to bardzo złożony i wieloetapowy proces dotyczący niemal każdej struktury jego ciała, a każdy etap jest przygotowaniem do przyjęcia pionowej pozycji ciała (tzw. pionizacja). Przebiega on w następujący sposób:

1. Kręgosłup u noworodka jest w fizjologicznej całkowitej kifozie, a krzywizny kształtują się podczas jego rozwoju w pierwszym roku życia. Pierwszym etapem jest powstawanie lordozy szyjnej. Trwa on pomiędzy 7.–16. tygodniem, a 4.–6. miesiącem życia dziecka. Kręgi szyjne kierują się do przodu i do góry w momencie, kiedy dziecko zaczyna leżeć na brzuszku i unosić główkę ku górze. Jest to stadium wyprostne kręgosłupa. 
2. Kolejną fazą rozwoju kręgosłupa niemowlęcia jest zgięcie, czyli pogłębienie kifozy piersiowej (5.– 8. miesiąc życia). Jest ono niezbędne do stabilnego siadu.

Dowiedz się także czy można sadzać dziecko i jak wspomagać naukę siadania niemowlaka.

3. W następnej kolejności rozpoczyna się kształtowanie lordozy lędźwiowej, kiedy dziecko również z leżenia na brzuszku zaczyna unosić klatkę piersiową i prostować się na przedramionach oraz opierać na dłoniach. Ten etap wzmacniany jest później podczas nauki chodzenia i stania. 

Jak nosić noworodka i niemowlaka? Podstawowe zasady

Zanim rodzic nauczy się prawidłowo podnosić, odkładać i nosić noworodka warto poznać kilka bardzo ważnych ogólnych zasad dotyczących rozwoju małych dzieci.

Po pierwsze, każdy noworodek wyczuwa niepewność i niepokój opiekuna i sam zaczyna się denerwować. Dlatego nie należy wykonywać gwałtownych ruchów, zmieniać gwałtownie tonu głosu, spieszyć się. Trzeba dać czas maluszkowi na zorientowanie się, że za chwilę coś zmieni się w jego położeniu. Warto mówić do dziecka, uśmiechać się do niego i przytulać go, co pogłębia relacje i buduje więź.

Jak prawidłowo wygląda podnoszenie noworodka i niemowlaka? Głowa i tułów powinny być w jednej osi, a kończyny nie powinny zwisać bezwładnie. Najlepszym sposobem na podnoszenie noworodka jest delikatne ułożenie go na boku, a następnie kontrolowanie ułożenia w pozycji „fasolki” (czyli zaokrąglonej pozycji dziecka z podwiniętą do środka miednicą) oraz podtrzymywanie pupy i nieodginanie główki do tyłu. 

Jak chwytać noworodka?

Aby prawidłowo chwycić i podnieść dziecko, należy wsunąć rękę pod (lub pomiędzy) jego nóżki i tułów, tak, aby cała kończyna dorosłego znalazła się pod ciałem dziecka (dłoń musi znajdować się wówczas pod jego główką). Przy pomocy drugiej ręki, która stabilizuje bark, spokojnie i uważnie podnosimy dziecko w górę, bokiem do podłoża. 

Gdy odkładamy dziecko, pierwsze na podłożu powinny znaleźć się pupa i nogi maluszka, a na końcu główka. Trzymając noworodka, dajemy mu podparcie pod kręgosłup i główkę, a także asekurujemy nóżki, aby nie zwisały bezwładnie i nie obciążały niewykształconych do końca bioder. Noszenie i trzymanie noworodka i niemowlaka, który nie trzyma jeszcze główki powinno odbywać się na przedramieniu, gdzie główka znajduje się na zgięciu łokciowym osoby noszącej, a dłoń tej samej ręki podtrzymuje pupę. Druga ręka obejmuje dziecko, a tułów podtrzymywany jest przez przedramię i wsparty na brzuchu osoby trzymającej dziecko. Główka jest ustawiona symetrycznie w osi ciała, a rączki znajdują się z przodu. Innym rozwiązaniem jest ułożenie dziecka w podobny sposób, tylko bokiem na ręce noszącego (plecy oparte są o tułów opiekuna). 

Kiedy dziecko zaczyna trzymać samodzielnie główkę, można zastosować noszenie w pozycji tyłem do siebie. Jest ono wówczas ustawione w pionie, plecki i główka opierają się o tułów osoby trzymającej, nóżki są zgięta i podtrzymywane ręką, ręce są z przodu (nie należy krępować spontanicznych ruchów kończyn malucha). Noszenie dziecka przodem na rękach wygląda tak, jakby dziecko siedziało na ręce opiekuna. W przypadku starszych dzieci możemy zastosować noszenie na biodrze. To posadzenie dziecka na boku opiekuna, gdzie jedna ręka podtrzymuje i asekuruje tułów dziecka, jednocześnie podtrzymując pod biodrem zgiętą w stawie biodrowym i kolanowym nogę.

Jak trzymać noworodka podczas odbijania i kąpieli?

Jak prawidłowo trzymać dziecko do odbicia? Po karmieniu należy zastosować pozycje pionową. Na rozłożonej na ramieniu rodzica pieluszce kładziemy główkę dziecka, a ręką podtrzymujemy tułów i pupę. Innym sposobem jest ułożenie dziecka na udach rodzica na brzuszku, pod kątem ok. 45 st. (nogę, na której znajduje się klatka piersiowa malucha unosimy nieco wyżej niż nogę, na której znajduje się pupa). W tym ułożeniu należy kontrolować główkę dziecka i podeprzeć ją, aby dziecko zbyt wcześnie nie podnosiło i nie odchylało główki do tyłu. 

Starsze dzieci można wkładać w leżeniu na brzuszku, co umożliwia im kontakt wzrokowy z tym, co się wokół nich dzieje i nie powoduje to u nich lęku i nadmiernej reakcji na nieoczekiwany bodziec (kontakt z wodą). A jak prawidłowo trzymać niemowlę i noworodka w wanience? Można podłożyć mu rękę pod główkę, a przedramieniem kontrolować tułów, co da poczucie bezpieczeństwa. Drugą ręką myjemy dziecko. 

Jak nosić noworodka z nieprawidłowym napięciem mięśniowym?

Pielęgnacja dziecka z nieprawidłowym napięciem mięśniowym u niemowląt powinna odbywać się pod kontrolą doświadczonego fizjoterapeuty zajmującego się pracą z dziećmi w wieku rozwojowym. Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, jak należy nosić dziecko z obniżonym bądź wzmożonym napięciem mięśniowym, jest to ustalane indywidualnie, z uwzględnieniem potrzeb dziecka.

Warto podkreślić, że często poprawienie i zmiana sposobów noszenia dziecka i jego pielęgnacji może wpłynąć na normalizację napięcia i pomóc dziecku w prawidłowym uczeniu się nowych ruchów. Niestety czasem nie jest to wystarczające i wówczas fizjoterapeuta wprowadza terapię zgodną z zasadami prawidłowego rozwoju dziecka, kontrolując również, aby nie doszło do dysplazji stawów biodrowych.

Noszenie noworodka i niemowlaka w chuście i w nosidle – za i przeciw

Prawidłowe noszenie dziecka w chuście (chustonoszenie) można rozpocząć już w pierwszych dniach życia. Zawsze przy wykorzystaniu chusty trzeba dobrać odpowiednią pozycję dziecka do jego wieku i stopnia rozwoju. Warto przed korzystaniem z chusty skontaktować się z osobą zajmującą się profesjonalnym przygotowaniem rodziców do korzystania z niej i przejść indywidualne szkolenie z dzieckiem. Jest to bardzo ważne, ponieważ nie każdy sposób noszenia niemowlaka jest odpowiedni dla każdego dziecka. 

Noszenie dziecka w nosidełku powinno odbywać się przodem do opiekuna, w przypadku starszych dzieci można zastosować nosidła turystyczne umieszczane na plecach rodzica. W każdym z tych wariantów najważniejsza jest prawidłowa postawa dziecka, jego stabilność i symetria. Dziecko w nosidle nie powinno wisieć, co ma wpływ na prawidłowe kształtowanie się i rozwój stawów biodrowych. Z nosidła najlepiej korzystać, kiedy dziecko potrafi już samodzielnie siedzieć. Dla niesiedzących maluchów warto wybrać nosidło wiązane.

W przypadku jakichkolwiek problemów z rozwojem dziecka, dobór sposobów noszenia powinien zostać skonsultowany z fizjoterapeutą, gdyż istnieją indywidualne przeciwwskazania do korzystania z chust i nosideł. Zdarza się, że nieumiejętne stosowanie nosidła czy chusty może doprowadzić do zaburzeń rozkładu napięcia mięśniowego u dziecka, co w konsekwencji będzie zaburzało jego dalszy rozwój.