Masaż – rodzaje, wskazania, przeciwwskazania, techniki masażu stosowanego w fizjoterapii

Masaż jest jedną z najstarszych terapii leczniczych. Termin ten jest używany do opisania szerokiej gamy zabiegów fizjoterapeutycznych, które mają odmienne wskazania, przeciwwskazania, różnią się rodzajem stosowanego ucisku i intensywnością zabiegu. Także efekty masażu, w zależności od jego rodzaju, mogą być odmienne. Część terapii służy wyłącznie relaksowi i głębokiemu odprężeniu (masaż relaksacyjny), część stosuje się natomiast w leczeniu schorzeń układu ruchu czy układu nerwowego (masaż leczniczy). 

1. Czym jest masaż? Kto może zostać masażystą?
2. Masaż klasyczny – podstawowe zasady i zalety
3. Masaż relaksacyjny – na czym polega?
4. Masaż tkanek głębokich – wskazania i przeciwwskazania
5. Masaż limfatyczny – korzyści
6. Masaż sportowy – kto powinien z niego korzystać?
7. Masaż punktowy – kiedy się go stosuje?
8. Inne rodzaje masażu leczniczego
9. Akcesoria do masażu – pistolet do masażu, piłki, wałki maty do akupresury, szczotki do masażu. Co wybrać?

Czym jest masaż? Kto może zostać masażystą?

Tradycje wykonywania tego rodzaju zabiegów sięgają czasów starożytnych, już wtedy zdawano sobie bowiem sprawę z leczniczej siły dotyku. Obecnie, aby móc wykonywać masaż należy zdobyć odpowiednie kwalifikacje zawodowe potwierdzone egzaminem i dokumentem uprawniającym do przeprowadzania takich zabiegów. W Polsce można wybrać jedną z dwóch ścieżek. Uprawnienia do wykonywania masażu posiada technik masażysta po kilkuletniej szkole policealnej, której ukończenie wiąże się z przystąpieniem do egzaminu państwowego i nadaniem uprawnień oraz tytułu technika masażysty. Drugą ścieżką jest ukończenie pięcioletnich studiów z fizjoterapii, zakończonych egzaminem państwowym i złożeniem pracy dyplomowej. W drugim przypadku nadane kompetencje są o wiele szersze, a zdobyta w trakcie studiów wiedza znacznie obszerniejsza. 

Masaż klasyczny – podstawowe zasady i zalety

Zaczyna się od łagodnych technik głaskania, przez rozcieranie, następnie ugniatanie, oklepywanie, wstrząsanie, wibrację, końcowo ponownie odbywa się głaskanie. Podczas masażu stosuje się środek poślizgowy umożliwiający lepszy kontakt rąk terapeuty z ciałem pacjenta oraz efektywniejsze oddziaływanie poszczególnych technik – świece i oleje do masażu dają bardzo duże możliwości wspomagające działanie zabiegu, sprzyjają odprężeniu.

Niewątpliwymi zaletami masaży jest poprawa metabolizmu tkanek, zmniejszenie patologicznie zwiększonego napięcia mięśni, złuszczanie martwego naskórka czy korzystne oddziaływanie na układ nerwowy. Najczęściej wykonuje się klasyczny masaż pleców. Masaż można wykonywać również w zaciszu domowym, wykorzystując rozmaite akcesoria do masażu, takie jak maty do akupresury, wałki (rollery), piłki czy pistolety.

Masaż relaksacyjny – na czym polega?

Masaż relaksacyjny to połączenie chwytów z masażu klasycznego z zabiegiem energetyzującym. Poprzez zastosowanie delikatnych ruchów ma on doprowadzić do rozluźnienia nadmiernie napiętych mięśni i przynieść efekt głębokiego odprężenia. Masaże relaksacyjne mają działanie antystresowe, wyciszające. Do ich wykonania niezbędne są odpowiednie warunki, takie jak właściwa temperatura pomieszczenia, muzyka relaksacyjna czy odpowiednia pozycja osoby masowanej (najczęściej jest to pozycja leżąca, rzadziej siedząca). Wyróżnia się kilka rodzajów takiego masażu, m.in. masaż aromaterapeutyczny, rytmiczny, energetyzujący i synchroniczny.

Masaż tkanek głębokich – wskazania i przeciwwskazania

Masaż głęboki ma na celu zwiększenie elastyczności tkanek i poprawę ich ukrwienia, zmniejszenie napięcia mięśni, wzrost ruchomości w stawach. Ten rodzaj masażu jest delikatny, powolny i nie wymaga użycia dużej siły ze strony terapeuty. Masażysta pracuje na ścięgnach i brzuścach mięśniowych, wykorzystując swoje palce, kostki palców, pieści, przedramię oraz łokieć.

Wskazania do przeprowadzenia masażu tkanek głębokich obejmują:

• przewlekłe dolegliwości bólowe mięśni,
• przykurcze tkankowe,
• wady postawy,
• rwę kulszową,
• napięciowe bóle głowy,
• ograniczenia zakresu ruchomości stawów,
• przewlekłe stany zapalne mięśni i powięzi.

Do przeciwwskazań dyskwalifikujących pacjenta z możliwości przeprowadzenia zabiegu zaliczamy:

• ostre stany zapalne,
• infekcje,
• stany gorączkowe,
• nowotwór,
• choroby zakaźne,
• ciąża,
• zmiany zakrzepowe,
• przerwanie ciągłości powłok skórnych,
• obecność tętniaków.

Masaż limfatyczny – korzyści

Drenaż limfatyczny to rodzaj masażu uciskowego, który pobudza krążenie krwi oraz usprawnia przepływ chłonki. Masaż limfatyczny ze względu na swoją specyfikę oraz działanie wykorzystuje się najczęściej w zastojach limfatycznych. Dzięki swojej specyficznej metodyce i technice wykonywania powoduje usprawnienie krążenia limfy, zmniejszenie jej zastojów, co widoczne jest w postaci zmniejszenia obwodów kończyn czy redukcji opuchlizny. 

Masaż sportowy – kto powinien z niego korzystać?

Masaż sportowy jest polecany dla osób aktywnych fizycznie. Wykorzystuje się go w całym cyklu treningowym: zarówno w okresie  przygotowania do zawodów, jak i w celu regeneracji po skończonej rywalizacji. W zależności od uprawianej dyscypliny sportowej, kładzie się nacisk na te części ciała, które podlegają największej eksploatacji. Siła, rodzaj chwytów oraz czas trwania masażu są uzależnione także od tego, czy zabieg jest wykonywany w celach przygotowawczych, pobudzających czy regeneracyjnych. 

Masaż punktowy – kiedy się go stosuje?

Masaż punktowy, zwany inaczej akupresurą, polega na punktowym uciskaniu określonych miejsc na ciele. Jest on jedną z metod wykorzystywanych w medycynie naturalnej, wywodzi się z Chin. W zależności od efektu, jaki chcemy uzyskać, stosuje się różne formy ucisku. Tego rodzaju zabieg wykonuje się w celach leczniczych w obecności takich schorzeń, jak astma, nerwica, zaburzenia snu, dysfunkcje czucia. Może być wykonywany w celu uspokojenia lub pobudzenia.

Inne rodzaje masażu leczniczego

Istnieje cała gama różnych rodzajów masaży i nie sposób wymienić wszystkich. Wśród tych najbardziej popularnych, poza wymienionymi wyżej, można wyróżnić: masaż tajski, masaż ajurwedyjski, masaż pistoletem do masażu, masaż wałkiem do masaż lyapko, oddziaływanie na ciało za pomocą akupreusrowej maty do masażu, masaż gorącymi kamieniami, masaż stemplami ziołowymi, gorącą czekoladą, miodem, kijami bambusowymi, świecą czy chińskimi bańkami do masażu.

Akcesoria do masażu – pistolet do masażu, piłki, wałki maty do akupresury, szczotki do masażu. Co wybrać?

W celu zwiększenia efektywności zabiegu, masażyści często decydują się na wykorzystanie dodatkowych akcesoriów. Można tutaj wymienić rollery do masażu ze specjalnymi wypustkami, rollery lyapko, wałki wibracyjne czy grzebienie gua-sha. W domu można natomiast wykorzystać matę akupresurową czy pistolety pneumatyczne, warto jednak przed ich użyciem skonsultować się z fizjoterapeutą. Przy doborze akcesoriów należy kierować się celem zabiegu, stanem pacjenta oraz rodzajem dysfunkcji, z jaką się zmaga.